Het einde van burgerlijke ongehoorzaamheid?

Elf actievoerders van de Field Liberation Movement (FLM) werden eind september veroordeeld tot voorwaardelijke gevangenisstraffen tussen de drie en de zes maanden, en het betalen van boetes en schadevergoedingen ten belopen van bijna 30.000 EUR.

De straf gaat over een actie tegen een demonstratie-proefveld voor GGO (genetisch gemanipuleerde organismen) aardappelen in Wetteren. Tijdens die actie vervingen de activisten een aantal genetisch gemanipuleerde aardappelplanten door biologische planten, die geteeld worden vanwege hun goede weerstand tegen de aardappelziekte. Op deze manier willen de activisten de aandacht vestigen op natuurlijke oplossingen voor de agressieve schimmels. En vooral ook op de maatschappelijke, gezondheids- en milieueffecten van ggo’s die nog onvoldoende gekend zijn. De veldbevrijders klagen het beleid aan dat de introductie van ggo’s in onze voeding, zonder grondig publiek debat, wil toestaan. 

Het is de actievoerders in elk geval gelukt om een kritische stem te laten klinken in het hele ggo-debat, maar nu dreigt het proces deze kritische stem voor altijd monddood te maken. Meer nog, de veroordeling riskeert een gevaarlijk precedent te worden voor al wie in de toekomst actie wil voeren om een kwestie op de publieke agenda te krijgen.

Ok, de actievoerders kozen ervoor om de wet te overtreden met een actiemodel waarover veel discussie bestaat. Maar door de actievoerders voor bendevorming te veroordelen wordt politieke actie op zich gecriminaliseerd. Door deze juridische bazooka boven te halen staat de rechter ver van het principe dat de strafwet beperkend geïnterpreteerd moet worden. De rechters schenen dat zelf ook te beseffen, want ze kozen vervolgens voor een strafmaat die in verhouding tot de scherpe veroordeling verbluffend mild was. Met andere woorden: ze schenen hun eigen uitspraak meteen te willen relativeren.

Met deze uitspraak toonde de rechter zich totaal blind voor de essentie van burgerlijke ongehoorzaamheid. Dat soort acties is namelijk per definitie illegaal maar daarom nog niet noodzakelijk onethisch of onverantwoord. Waren de stakingsacties die ons onze welvaartstaat hebben opgeleverd vroeger ook niet illegaal?

Onze democratie kwam tot stand dankzij sociale actie, ook in het Midden-Oosten bejubelen we actievoerders wanneer deze democratie opeisen. Maar hier wordt een van de basisprincipes van onze democratie op de helling gesteld: het recht op actievoeren.

FLM blijft niet bij de pakken zitten en blijft strijden voor een breed debat over ggo’s. De 11 actievoerders gaan ook in beroep tegen de veroordeling. En vanwege van het belang voor onze democratie, voor het voortbestaan van talloze acties van andere sociale bewegingen, vakbondsacties, manifestaties van vredes- en milieubewegingen, acties van occupiers … roepen verschillende organisaties en individuen op tot een brede steunbeweging tegen de criminalisering van activisme. Met Bral steunen we volmondig deze oproep. 

Sarah Hollander
Voorzitster BRAL