De stillere stad? Een interview met Brussel Leefmilieu over de impact van geluid

Corona zorgt ervoor dat de meesten onder ons thuiszitten en dat is maar goed ook in deze situatie! Gelukkig kunnen we wel nog steeds een wandeling of fietstocht maken. Sommigen onder ons horen nu veel duidelijker de vogeltjes fluiten in de stad. We merken het wel, er is veel minder geluid met zo weinig auto's op de baan. Maar is er echt al een merkbaar verschil en welke effecten heeft geluid juist op ons? BRAL had een gesprek met Marie Poupé, hoofd van de afdeling geluid bij Leefmilieu Brussel.

Sommigen onder ons voelen het zelf aan, de rust in de stad. Maar is er al merkbaar minder geluid door de coronacrisis en wat denkt u dat de effecten zullen zijn voor de Brusselaar?

Het is wat ingewikkeld op dit moment. We horen het inderdaad zelf, we hebben die perceptie dat de stad veel kalmer is omdat er minder verkeer is. Niet alleen autoverkeer maar ook minder vliegverkeer en treinverkeer. Zo heeft de NMBS haar regeling aangepast omdat er minder mensen de trein moeten nemen door de maatregelen met dus minder treinen, en geluid, als gevolg. Dus inderdaad, al het geluid dat we gewend zijn te horen is, om het zo te zeggen, gepauzeerd. Hetzelfde geldt ook voor de activiteiten. Dit zorgt ervoor dat de stad op dit moment precies onder een glazen stolp zit. Dat heeft zeker een positief effect op de geluidsfeer. Maar mogen we ons verheugen op dit positief effect ten tijde van deze gezondheidscrisis? Dat is een ander verhaal.

We zitten nog niet op het niveau van bijvoorbeeld een autoloze zondag maar zijn er wel dichtbij.

Wat betreft de exacte cijfers hebben we op dit moment nog niet genoeg data om analyses te doen van het verkeer maar we constateren toch wel al dat er een vermindering is van geluid. We zitten nog niet op het niveau van bijvoorbeeld een autoloze zondag maar zijn er wel dichtbij. Sinds 16 maart, de dag dat de scholen ook sloten, hebben we een vermindering waargenomen aan de meetstations. Deze daling varieert tussen 1 en 17 dB afhankelijk van de tijdsperiode en het station. De meest opmerkelijke vermindering is er 's avonds tussen 19u en 23u aan het meetstation op de E411 in Oudergem.

Aan de andere kant hebben we nu andere pieken zoals bijvoorbeeld geluid afkomstig uit tuinen omdat mensen zich nu bezighouden in de tuin. Maar dat is niet hetzelfde soort geluid waaraan we gewend zijn in de stad. Bovendien hebben mensen nu misschien meer last van de geluid die buren maken omdat de meesten 24 op 24 thuiszitten. Door het mooie weer, de lente kunnen de Brusselaars nu hun geluidsomgeving op een andere manier herontdekken.

Op dit moment is er dus minder geluid. Welke negatieve effecten heeft geluid normaliter op ons gemoed?

Eerst en vooral zijn er de auditieve effecten. Dit gaat vooral om de gevolgen door geluid met een hoge intensiteit zoals bijvoorbeeld in een discotheek of een concert. Na een avondje blootstelling kan je gehoorschade hebben als je je niet beschermd hebt en als de muziek te luid stond.  

De niet-auditieve effecten van geluid zijn nog serieuzer omdat we niet genoeg beseffen hoeveel invloed die op ons kunnen hebben.

Maar daarnaast heb je ook de niet-auditieve effecten van geluid. En die zijn nog serieuzer omdat we niet genoeg beseffen hoeveel invloed die op ons kunnen hebben. Dit uit zich in stress, slapeloosheid, leermoeilijkheden en concentratiestoornissen. We voelen ons niet goed en zijn moe maar weten niet waarom, en eigenlijk is het door het geluid waar we hele dag aan worden blootgesteld. Van 's ochtends vroeg hebben we bijvoorbeeld een mp3 in de oren. Op ons werk hebben we niet altijd een rustige plek, we worden blootgesteld aan het transportgeluid. Zo hebben we een hele dosis geluid binnen die we kunnen verdragen, maar eens we over de limiet zijn, zijn we sneller prikkelbaar, moe en gestrest. En dit zorgt ervoor dat we op een bepaald moment het minste geluid niet meer kunnen verdragen. Dat zijn de niet-auditieve effecten van geluid die intenser zijn. Ze kunnen zelfs de aanleiding zijn tot cardiovasculaire ziektes. Zo zijn er steeds meer studies die tonen dat geluid een negatief effect kan hebben op diabetes. Geluid kan een bron van stress zijn, ons lichaam reageert daarop met de aanmaak van bepaalde hormonen, die dan invloed kunnen hebben op andere hormonen.

Wat doen jullie nu om de problematiek rond geluid aan te pakken?

Onze politiek is dat we eerst het geluid aan de bron verminderen. Want als de bron niet meer bestaat, bestaat het geluid ook niet meer uiteraard. Dus dat is het eerste dat we moeten aanpakken. Zo werken we bijvoorbeeld op voertuigen om te zorgen dat ze minder geluid produceren. Daarnaast pakken we ook de wegbedekkingen aan omdat het contact tussen de banden en de baan geluid produceert. Ook aan de snelheid kunnen we werken want hoe sneller je rijdt, hoe meer geluid er geproduceerd wordt. Dit doen we onder andere via sensibilisering, de bewustmaking van de bestuurders. De eerste vraag moet zijn: heb ik mijn auto nodig? En als ik ze nodig heb, hoe kan ik mijn rijstijl aanpassen om minder geluid te maken? Ik denk bijvoorbeeld aan versnellen en remmen die veel geluid maken.

De tweede manier om het probleem aan te pakken is de verspreiding van geluid aanpakken. Daarvoor maken we gebruik van ruimtelijke ingrepen. Zo kunnen gebouwen functioneren als scherm, een obstakel voor het geluid waarbij een kalme plek tussen de gebouwen wordt gecreëerd. Bij autowegen werken we dan weer met geluidsmuren, dat is bijvoorbeeld iets voor aan de ring. Het allerlaatste is het isoleren van de gebouwen. Dit is de laatste optie omdat dit betekent dat het gebouw gesloten moet zijn. De mensen kunnen dan niet profiteren van hun balkon, tuin, of kunnen het raam 's nachts niet openzetten om te slapen in de zomer. Want dat is niet mogelijk als we een optimaal akoestisch comfort willen hebben binnen. En daarom is dit de allerlaatste optie.

Onze politiek is dat we eerst het geluid aan de bron verminderen. Want als de bron niet meer bestaat, bestaat het geluid ook niet meer uiteraard.

En gaan jullie je plannen nu bijstellen met de coronacrisis?

Nee, we gaan door want de crisis is maar een 'en parentheses' in ons beleid. De geluiden zullen terugkomen na de crisis met alle activiteiten en het verkeer dat zal hernemen. Het leven zal zich heropstarten in de stad en dus zullen wij verder doen op hetzelfde niveau. We kunnen de crisis niet zien als een positief gegeven en helaas dus ook niet het effect op geluid.

Bedankt voor dit interview, mevrouw Poupé! Tussen haakjes: toont deze crisis ons niet hoe het anders kan? Met minder geluid en een aangenamere leefomgeving? Volgens ons kan het een bron van inspiratie zijn voor zowel burgers als beleidsmakers om te gaan voor een gezondere, stillere stad!

Lieselotte Gevens
Stagiaire van BRAL

Meer info over Brussel Leefmilieu en geluid