NEO: bewoners en verenigingen staan voor gesloten deuren

Op maandag 27 januari kwam de gemeenteraad van de Stad Brussel bij elkaar om de balans op te maken van het NEO-project, een vastgoedproject op het Heizelplateau dat onder meer het grootste winkelcentrum van België omvat. Verenigingen en bewoners waren verbaasd dat, in tegenstelling tot een traditionele gemeenteraad, de vergadering achter gesloten deuren werd gehouden. Het aangevoerde argument: contractuele clausules die wettelijk niet openbaar kunnen worden gemaakt. Onaanvaardbaar: met het project zijn enkele honderden miljoenen aan publieke middelen gemoeid.

Het NEO-project was nooit een toonbeeld van transparantie. Wat we al in 2009 aan de kaak stelden[1]. Het imbroglio van dit dossier en de interne machtsverhoudingen tussen de verschillende private en publieke partners, zien we ook weerspiegeld in de verwarrende communicatie erover. Zo verkondigde Philippe Close, burgemeester van de Stad Brussel, in september 2019 dat "het NEO 2-project (het congrescentrum nvdr) in de wacht wordt gezet in afwachting van de opening van het hele Heizel-dossier". Een maand later, tijdens de vastgoedbeurs Mapic in Cannes, kondigden de Stad en het Gewest dan weer aan dat de vergunning voor NEO 1 en zijn winkelcentrum op het punt stond te worden afgeleverd. Een geste om de aanwezige investeerders gerust te stellen?
Gezien de vele obstakels die zich voor NEO 1 opstapelen, was de verklaring op z’n minst verassend.

Een reus met lemen voeten

Een kort overzicht

1. De Raad van State annuleerde al eens de wijziging van Gewestelijk Bestemmingsplan (GBP) om het project mogelijk te maken. En ze staat op het punt dat nog eens te doen. Het Richtplan van Aanleg (RPA) dat momenteel wordt opgesteld, heeft in de eerste plaats tot doel het advies van de Raad van State te omzeilen[2].
2. In september 2019 weigerde de Vlaamse administratie de nodige vergunning te verlenen voor de verbindingsweg tussen het Heizelplateau en de Ring, een mobiliteitsoplossing die onvoldoende maar essentieel is voor de realisatie van het (huidige) project. Het huidige project is nu eenmaal ouderwets car based, inclusief parking onder de mall.
3. De beslissing om het Koning Boudewijnstadion te renoveren, betekent ook dat de woningen en het winkelcentrum van NEO 1 er met de neus bovenop zitten. Wat vragen oproept in verband met de veiligheid en het beheer van het lawaai.
4. Het ‘winkelcentrum-model’ heeft zijn beste tijd gehad. Met de opkomst van e-commerce en dalende rendementen van fysieke winkels tot gevolg en ook de dalende bezoekersaantallen in de shoppingcentra, kiest Brussel voor een achterhaald project. Bovendien biedt het geen enkele meerwaarde, noch wat betreft het handelsaanbod, noch voor de tewerkstelling en laat staan voor een verhoogde aantrekkelijkheid van het Gewest. Ook de onmiddellijke omgeving zal geen enkel voordeel halen uit dit bouwwerk, wel integendeel.
5. Het is dit ‘winkelcentrum’-model dat de basis vormt van de financiële vastgoedconstructie die NEO heet. Het zijn de inkomsten uit de grond die de Stad Brussel ter beschikking stelt van Unibail voor de bouw van het winkelcentrum die het congrescentrum (NEO 2 ) gedeeltelijk moeten financieren[3]. Wat nu ter discussie wordt gesteld. Er loopt een nieuwe studie over de noodzakelijke renovatie van de tentoonstellingspaleizen. Het is duidelijk dat de toekomst van het congrescentrum en die van de tentoonstellingspaleizen samen moet worden bekeken én er wordt ook onderzocht of de paleizen ook niet gewoon de functie van congrescentrum op zich kunnen nemen.

Kortom, heel het oorspronkelijke NEO-project staat op losse schroeven. Een volledige herziening dringt zich dan ook op.

De parlementaire druk om het project opnieuw te evalueren neemt toe. Daarbij wordt er ook gevraagd naar meer transparantie over de aangegane verplichtingen en de uitgegeven of vastgelegde bedragen. Wat logisch is voor een project met een totaalkost van meer dan een miljard euro[4]. Het is dan ook goed dat de gemeenteraad van Brussel hierover samen kwam.

Het is echter onaanvaardbaar dat deze in naam van het privékarakter van de contractuele clausules zonder publiek werd gehouden. De bewoners en verenigingen stelden voor de gelegenheid een lijst met vragen op die u in bijlage vindt. Zij zouden een snel antwoord op prijs stellen. Bijvoorbeeld bij de volgende gemeenteraadsvergadering.

Contacten :

• Comité Triangle Houba-Sobieski-Heysel - Philippe Lemoine : 0496/12 50 88
• IEB : Claire Scohier, 0473/66 75 05
• BRAL : Steyn Van Assche,  0498/13 25 86
• BBL : Erik Grietens, 0474/40 63 94
• ARAU : Jean-Michel Bleus  02/219 33 45
• UNIZO Vlaams-Brabant & Brussel : Anton Van Assche, 0478/44 41 19
• CSC : Benoît Dassy   0498/51 39 15

[1] Lees hier het persbericht dat IEB, BRAL en BBL daar toen over schreven.
[2]  https://bral.brussels/nl/artikel/shoppingcentrum-neo-op-de-heizel-een-democratisch-deficit-blijft.
[3]  Van de jaarlijkse tranche van 20 miljoen euro die gedurende 20 jaar aan de particuliere exploitant van NEO 2 moet worden betaald, zou 7,5 miljoen euro afkomstig zijn van NEO 1.
[4] Met de grove borstel : 320 miljoen euro voor NEO 1, 400 miljoen euro voor het congrescentrum, 200 miljoen euro voor de renovatie van Brussels Expo + de reeds uitgeven middelen en kosten die nog voor de deur staan.