Shoppingcentrum NEO op de Heizel: een democratisch deficit blijft !

16/07/2019

In de periode dat het jonge winkelcentrum Docks Bruxsel geconfronteerd wordt met het vertrek van een twintigtal merken, proberen de Stad en het Brusselse Gewest hardnekkig om de 72.000 m² commerciële ruimte van het NEO-project op het Heizelplateau door te duwen. Elk publiek debat wordt daarbij vermeden. Zelfs in het nieuwe Regeerakkoord wordt er met geen woord over gerept.

Dat het economische klimaat niet gunstig is voor de shoppingcentra, is een understatement. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is het aantal leegstaande panden in 10 jaar tijd verdubbeld, van 6 tot 13,5% tussen 2007 en 2017. IEB, BBL, BRAL, UCM, UNIZO, ACV-CSC verzameld in het Interregionaal Platform voor Duurzaam Economisch Beleid, en gevolgd door ARAU, het Comité Triangle Houba-Sobieski-Heysel en Tout Autre Chose Laeken, maken zich zorgen over het feit dat de Stad Brussel en het Gewest de forcing invoeren om het grootste winkelcentrum van België te bouwen.

Het NEO-project werd ontworpen in het kader van het Internationaal Ontwikkelingsplan (2007), zonder enige parlementaire raadpleging, en werd vervolgens opgenomen in een Masterplan dat eveneens aan elke openbare raadpleging ontsnapt. Daarna onderhandelde de NV EXCS in opdracht van Stad en Gewest via een ondoorzichtige procedure de verdere uitwerking. Plannen, wedstrijden en aanbestedingen volgden elkaar op zonder dat er ooit een antwoord werd gegeven op de zorgen en kritiek die het project oproept: onzekerheden over de verdeling van de kosten tussen de publieke en de private sector en over de werking van het vastgoed- en financieel pakket, de privatisering van openbare terreinen voor functies die niet aan de behoeften van de Brusselaars beantwoorden, verkeersdrukte op gewest- en gemeentewegen, concurrentie voor lokale handelskernen...

Desondanks tekenen Stad en Gewest eind 2014 een overeenkomst voor de bouw van woningen en een shoppingcentrum met het consortium UNIBAIL-RODAMCO / CFE / BESIX. Een overeenkomst waarvan de inhoud niet publiek is én die op dat moment geen enkele rechtsbasis heeft. De Raad van State heeft immers de noodzakelijke wijziging van het Gewestelijk Bestemmingsplan om ernstige redenen geannuleerd: het Gewest heeft niet gezocht naar andere locaties om het winkelcentrum te bouwen; er werden geen redelijke alternatieve oplossingen voor de ontwikkeling van de Heizel-locatie onderzocht; de oplossingen voor de aanzienlijke mobiliteitsproblemen die het project met zich meebrengt zijn niet voldoende onderzocht. In plaats van te antwoorden op deze bezwaren, trekt het Gewest de wijziging in en herneemt eenvoudigweg de procedure. Momenteel loopt de procedure hiertegen nog steeds bij de Raad van State.

Pas in maart 2018 worden de aanvragen voor de milieu- en stedenbouwkundige attesten voor ‘NEO I’ aan een openbaar onderzoek onderworpen. De aanvraag heeft betrekking op de bouw van 72.000 m² commerciële ruimte, 590 wooneenheden, 3.200 parkeerplaatsen en de kap van 748 bomen. Niet minder dan 254 opmerkingen komen op de kantoren van Stad Brussel terecht en 160 personen hebben zich voor het overlegcomité ingeschreven. Het afgeleverde certificaat herinnert aan de kritiek die op het project is geuit, maar biedt geen enkele voorwaarde om een betere integratie van het project in de omgeving te waarborgen of om het aanzuigeffect van wagens te beheersen dat door het winkelcentrum veroorzaakt zal worden.

Binnenkort zal de stedenbouwkundige vergunningen worden afgeleverd, zonder dat er een nieuw openbaar onderzoek zal plaatsvinden. De verzoeken tegen de rechtsgrondslag van het project zijn nog steeds hangende. De situatie op het Heizelplateau is echter aanzienlijk veranderd sinds het stadionproject op Parking C is geannuleerd en de renovatie van het Koning Boudewijnstadion is gepland. Het middenveld moet zich kunnen uitspreken over de nieuwe (hopelijk bestaande) studies en de nieuwe situatie.

Op 7 juni 2019 keurde de Brusselse regering in lopende zaken een besluit goed dat de voorbereiding van een Richtplan van Aanleg (RPA) voor de Heizelzone toelaat. Zo tracht men het besluit van de Rade van State tegen te houden en wijkt men af van alle stedenbouwkundige regels, waaronder het Gewestelijk Bestemmingsplan (GBP).

Uit het nieuwe meerderheidsakkoord van de Brusselse Regering blijkt duidelijk dat ze hun geloof in de shoppingcentra hebben verloren. Ze kondigen immers een moratorium op nieuwe shoppingcentra aan. Redelijk cynisch is wel dat NEO buiten dit moratorium zal vallen.

Het Interregionaal Platform en de bewonersverenigingen vragen:

Dat er geen vergunningen worden afgeleverd voordat de Raad van State een besluit heeft genomen.
Dat het project moet worden herzien om rekening te houden met de resultaten van deze studies en om een project van openbaar nut op openbaar domein te ontwikkelen!
Dat het Gewest en de Stad de overeenkomst met het consortium UNIBAILRODAMCO / CFE / BESIX publiek maken en heronderhandelen.