De milieubeweging en de economische en ecologische crisis (BBL)

De ecologische crisis is minstens even zorgwekkend als de huidige financiële crisis. En toch gaat er ontstellend weinig politieke aandacht naar uit. Vele mensen en organisaties liggen er nochtans wel van wakker. Zij wachten niet op politieke daadkracht en ondernemen zelf stappen om tot een sociaal rechtvaardige en duurzame samenleving te komen. De milieubeweging kan een belangrijke rol spelen om mee de kiemen van verandering te voeden en de ecologische crisis terug nadrukkelijk op de politieke agenda te krijgen.

Deze vaststellingen zette Bond Beter Leefmilieu (BBL) er in 2012 toe aan om een nieuwe hedendaagse strategische visie te formuleren. Daarin zochten we samen met onze lidverenigingen, met experten en met andere maatschappelijke actoren, hoe een duurzame samenleving er in 2050 moet uitzien en welke tussenstations we in 2020 bereikt moeten hebben.

We legden onze inhoudelijke accenten vast. Klimaatverandering, verlies aan biodiversiteit en een ongezonde omgeving stellen ons momenteel voor enorme ecologische uitdagingen. Om deze druk weg te nemen, nu en in de toekomst, moeten we in de eerste plaats radicaal afkicken van onze fossiele verslaving. De manier waarop we omgaan met ons ecologisch kapitaal moet op minstens drie vlakken grondig wijzigen: 1) de manier waarop we met onze energievoorraden en ons energiegebruik omgaan 2) de verkwistende manier waarop we omgaan met onze grondstoffen en materialen en 3) de manier waarop we onze beperkte open ruimte verkwanselen met nieuwe woningen, wegen.

We verscherpten onze blik op duurzame ontwikkeling. Ons huidige welvaartsmodel vergt tegen 2050 twee extra planeten. En die hebben we niet. Bovendien is de welvaart die we creëren niet billijk verdeeld – noch mondiaal, noch in België, noch naar de toekomstige generaties. Fundamenteel onduurzaam dus. Een duurzame samenleving vereist een volledige omschakeling van het huidige economische paradigma, waar nu de materiële groei de belangrijkste parameter is. De economie moet in functie staan van de ecologische grenzen. Een duurzame samenleving heeft bovendien oog voor de mensen die slachtoffer dreigen te worden van de gevolgen van ecologische achteruitgang (bvb. de klimaatverandering) en zorgt ervoor dat de inspanningen voor de bevolking, haalbaar en betaalbaar zijn voor iedereen. De veranderingen die nodig zijn hebben het meeste kans op slagen indien er voldoende draagvlak bestaat bij de brede bevolking.

We onderzochten de rol van de milieubeweging in de hedendaagse context. Zowel de problemen die zich vandaag stellen als de oplossingen zijn complex en onderling verweven met elkaar. Er bestaan geen pasklare antwoorden. Het moet op alle terreinen gebeuren. Creatieve oplossingen en nieuwe attitudes op vele fronten dringen zich op. We zullen technologische innovatie nodig hebben om dingen efficiënter en effectiever te maken. Maar mensen moeten evengoed aangezet worden om hun eigen gedrag te veranderen. We hebben zowel de individuele burgers, het maatschappelijk middenveld, de kennisinstellingen, koploper-bedrijven en de politiek nodig om die maatschappelijke veranderingen door te voeren. Ook de milieubeweging moet zich aanpassen en een veelheid aan rollen op zich nemen. Zo zeggen we duidelijker waar het op staat, bijvoorbeeld wanneer korte termijn belangen de overhand krijgen. Maar we hebben evengoed aandacht voor de inclusie van sociaal kwetsbaren, bijvoorbeeld wanneer het gaat om energiearmoede. We verbinden voorloper initiatieven met elkaar om hen op die manier te versterken. Of we gaan zelf in zee met andere actoren, waaronder ook koplopers in de bedrijfswereld, om innovatieve oplossingen uit te denken, of ze concreet uit te voeren.

We herschreven onze missie als volgt: BBL verenigt, versterkt en vertegenwoordigt natuur- en milieuverenigingen in Vlaanderen. Samen met hen en andere milieubewuste koplopers reiken wij burgers, bedrijven en overheden concrete, haalbare en innovatieve oplossingen aan voor milieubelastende activiteiten. Zo initiëren, stimuleren en versnellen we de transitie naar een duurzame samenleving. Want we willen de dag realiseren in Vlaanderen waarop iedereen woont, werkt en consumeert zonder nog te wegen op het milieu, de natuur en onze gezondheid. We laten de stem van actieve burgers en groeperingen luider klinken. Consumenten inspireren en activeren we met informatie en campagnes. Bedrijven ondersteunen we in het vinden van milieuvriendelijke oplossingen en het creëren van een markt hiervoor. Door overleg, onafhankelijk advies en opinievorming geven we richting aan het beleid van overheden.

En we gingen over tot de actie. Meer dan ooit is het nodig dat we als milieubeweging impactvolle acties opzetten die diepgaande verandering in gang kunnen zetten, die relevant zijn voor onze lidverenigingen en die aanzetten tot samenwerking met tal van groepen en organisaties. We kozen 4 thema’s waarop we de komende periode onze acties zullen focussen:

– verregaande energiebesparing in gebouwen stimuleren

– de nood aan en vraag naar individueel autogebruik drastisch terugdringen

– een kwalitatieve verdichting in goedgelegen bebouwde zones

– kringloopeconomie en gedeeld gebruik uitbouwen

Lieze Cloots, beleidscoördinator Bond Beter Leefmilieu

MEER INFO:

De volledige “Langetermijnvisie Vlaamse Milieubeweging” vind je op www.bondbeterleefmilieu.be