Brussel vaart wel zonder groei - Case 1: Een voetbalstadion op Schaarbeek-Vorming?

Wij hoopten dat de discussies over de zin en de locatie van een nieuwe internationale voetbaltempel in Brussel van de baan zouden zijn nu er in 2018 geen WK-voetbal komt in België en Nederland. Mis poes, nu gaat het plots over een nieuw nationaal stadion van… 80.000 plaatsen!

Nu de (tijds)druk van de ketel is, kijkt bijna iedereen richting Schaarbeek-Vorming als locatie voor zo’n megastadion. Begrijpelijk, de gigantische woestijn van spoorbundels en braakland biedt mogelijkheden, lijkt het: er is véél plaats, weinig last van omwonenden en er is een station in de buurt.

Veel plaats?

Het terrein is inderdaad gigantisch maar we mogen niet vergeten dat er treinen blijven rijden. Enkel de huidige activiteit als rangeer/vormingsstation - het splitsen en opnieuw samenstellen van goederentreinen - verdwijnt. Volgens onze informatie komt er door de reorganisatie van de spoorwegbundels slechts 38 ha met zekerheid vrij. Ter vergelijking: dat is minder dan de site van Thurn & Taxis.

Mogelijk komt er aan de noordelijke kant ook nog ergens 17 ha vrij én ook het Europees distributiecentrum voor fruit en groenten - gelegen nààst het vormingsstation - zou wegtrekken. Wat moet daar dan mee gebeuren? De perimeter van het richtschema Schaarbeek-Vorming is niet zonder reden groter dan de site zelf.

BILC XL

In 2008 werd er een studiebureau aangesteld dat een globale visie moest uittekenen voor het hefboomgebied Schaarbeek-Vorming. Dit bureau moest ondermeer onderzoeken of de site geschikt was om het WK 2018 te ontvangen. Het bleek al snel dat het terrein nooit op tijd klaar zou zijn.

De andere zaken op het verlanglijstje van het Brussels Gewest zijn een multimodaal logistiek platform - een BILC XL mét ontsluiting per spoor en over water - een gemengde woonwijk en een groene ruimte die Haren en Neder-over-Heembeek met elkaar linken.

Ondanks zijn omvang kan de site onmogelijk tegemoet komen aan al deze verzuchtingen. Maar niemand durft momenteel keuzes te maken. Gevolg: de opmaak van het richtschema is stilgevallen.

FIFA hoera!

De opstellers van het richtschema kregen ook als opdracht “de verbetering van de mobiliteit vanuit het standpunt van de duurzame ontwikkeling te bestuderen (zachte mobiliteit, openbaar vervoer etc.)”. Een mission impossible wil men effectief een stadion bouwen met internationale allures.

Enkele cijfers: voor een stadion van 50.000 man eist de Wereldvoetbalbond (FIFA) 675 parkeerplaatsen voor bussen en 8250 voor auto’s. Een simpele rekensom leert ons dat het zou gaan om +/- 30 ha aan parkeerterrein! Die kunnen weliswaar deels onder de grond of in torens gestoken worden maar het geeft een idee van het plaatsverlies. Zelfs als men een nationaal stadion wil bouwen, lijkt het onwaarschijnlijk dat het niet meer de ambitie zal zijn om te voldoen aan die internationale normen. Wat heeft een megastadion anders voor zin? Dus wat met de extra wegen en op- en afritten die zo’n stadion vragen?

Groene eurotekens

“A new sports facility has an extremely small, perhaps even negative, effect on overall economic activity and employment.” Dat schreven twee vooraanstaande sporteconomen Roger Noll en Andrew Zimbalist in 1997. Hun uitspraken zijn nog altijd actueel. Niet alleen de bouw, maar ook het onderhoud van een sportstadion kost handenvol geld. Recent gebouwde stadions voor internationale kampioenschappen, bijvoorbeeld een stadion voor het EK in Portugal in 2004, worden vandaag afgebroken omdat het onderhoud te duur blijkt. Wil men de investering in een Brussels nationaal stadion verantwoorden dan dringt een meervoudig gebruik (voetbal, concerten, atletiek…) zich dus op.

En in de discussie over de toekomst voor Schaarbeek-Vorming mogen we de uitdagingen van het GPDO niet vergeten. Brussel heeft eerst en vooral nood aan tewerkstelling, huisvesting en groen. In de plannen voor Schaarbeek-Vorming ontbreekt vooral dat laatste: lange groene assen door de site, van noord naar zuid. Ideaal voor fauna, flora en fietsers.

Steyn Van Assche