Citizen-lobby : un an d’actions pour un air propre... et ça continue !

BRAL pleit voor een co-creatief publiek debat. Ook over luchtkwaliteit. Daarom organiseerden we in 2018 ontmoetingen tussen burgers en politici, een echte citizen lobby, om het Brussels beleid rond luchtkwaliteit in de goede richting te duwen. Je leest hieronder het verslag.

Maar daar houden we het niet bij. BRAL, Cosmopolis en een groot netwerk van academici, burgers en burgerbewegingen organiseren dit jaar van 25 tot 27 april een Staten-Generaal van de Brusselse luchtkwaliteit, met een speciale dag voor de burgers, #BXLDemandsCleanAir, op 27 april.

Mind the gap

Stel: je bent als burger bezorgd over de luchtkwaliteit in Brussel. Je hebt de luchtkwaliteit gemeten in je buurt, of tijdens je route naar het werk (bijvoorbeeld dankzij de projecten ExpAir of Aircasting van BRAL, InfluencAIR, Luchtpijp, MijnLuchtMijnSchool, …). Je hebt je verdiept in de materie, volgt nu de vervuiling via luchtkwaliteit.brussels nauw op de voet, en je leest artikels over de impact van luchtvervuiling op je gezondheid. Je begrijpt hieruit dat je blootgesteld wordt aan meer fijn stof en NOx dan goed is voor jou (of gelijk wie) is. Je begrijpt dat het zo niet verder kan. Er is beter beleid nodig om die blootstelling te verminderen. Wat is dan je volgende stap?

Stel: je bent als politicus bezig met beleid voor een beter Brussel. Je merkt dat je inwoners morren over de slechte lucht die ze inademen en je wilt er iets aan doen. Je wilt de ongerustheid begrijpen en in dialoog gaan met deze mensen en samen nadenken over oplossingen. Wat is dan je volgende stap?

Sedert geruime tijd zijn burgers –individueel of via collectieven- in het getouw voor een betere luchtkwaliteit in Brussel. Deze beweging onderstreept dat de Brusselaars meer ambitie van hun politieke vertegenwoordigers verwachten, en een betere inschatting van de gevolgen van beleid op onze gezondheid en op het leefmilieu. Ook BRAL wil dat de politieke klasse de status quo overstijgt en actie onderneemt voor de gezondheid van alle Brusselaars.

Liévin Chemin van BRAL: “Als het over mobiliteit of milieu gaat, houdt een technowetenschappelijke barricade burgers op afstand. Het bestuur verschanst zich achter de complexiteit van het dossier en slaagt er soms in essentiële en langverwachte politieke keuzes – zoals de inperking van het vervuilend verkeer- uit te stellen.”

Bridge the gap

BRAL wil een co-creatief beleid. De sleutel ligt volgens ons in rekening houden met de drijfveren van de burgers, terwijl de ‘technici’ de ‘hoe’ becijferen en de politiek mee bepaalt welke middelen daarvoor nodig zijn. BRAL en Cosmopolis brachten daarom deze actoren samen in een neutrale setting voor een innovatieve citizen lobby, met de blik vooruit gericht: hoe kunnen we de Brusselse luchtkwaliteit verbeteren?

“BRAL en de luchtkwaliteitsbeweging wilden de politieke productie vooruithelpen met duidelijkere en meer ambitieuze voorstellen.”  Tim Cassiers, BRAL

We nodigden politici uit van alle partijen. Behalve cdH waren ook alle partijen effectief aanwezig. Maar het werd expliciet geen debat tussen de partijen. Zo kon elke partij haar voorstellen dieper en breder uitwerken, hierin geholpen door de burgers.

Tijdens drie middagen wisselden burgers en politici zo uit over voorstellen voor een beter Brussels luchtkwaliteitsbeleid. Burger-experten hielden politieke voorstellen tegen het licht en toetsten ze aan hun wensen voor een beter Brussel. Politici hoorden burgers over hun drive en dromen en toetsten die aan hun politieke agendasetting.

Het was een constructieve coaching door als het ware burgerlobbyisten. En wij waren matchmaker, quoi. Als we slagen, worden deze ambities bevestigd en opgenomen in de partijprogramma’s van de politieke partijen voor de regionale verkiezingen van mei 2019.

“Deze citizen lobby was eigenlijk een constructieve coaching door burgerlobbyisten.”  Liévin Chemin, BRAL

We vertellen hier kort hoe die middagen zijn verlopen. We behandelen de beleidsvoorstellen die we hoorden per partij in een apart verslag en vergelijken deze met de uiteindelijke kiesprogramma’s. Bovendien zal BRAL dit jaar een publicatie uitbrengen met haar voorstellen voor gezondere lucht in de stad.

Citizen lobby #1 – Speed-dating - Wie kan de burger verleiden?

In juni presenteerden vertegenwoordigers van politieke partijen hun eerste voorstellen tijdens een gemoedelijke ontmoeting op café. Het werd een aangename verrassing: politici dachten mee binnen het kader van luchtkwaliteit, over de grenzen van de beleidsdomeinen heen (gezondheid, mobiliteit, fiscaliteit, …) . Geen enkele partij ontkende het belang van de problematiek noch het belang om ingrijpende maatregelen te nemen. Een aantal oplossingen tekenden zich als evident uit. Meer en betere alternatieven voor de auto waren voor alle partijen noodzakelijk. Maar de burgers pushten partijen om verder te gaan en na te denken over maatregelen die rechtstreeks de dominantie van de auto aantasten.

Citizen lobby #2 De burger als coach

We organiseerden een tweede coaching in september. We tekenden een heel scala van mogelijke maatregelen uit. Het ging maatregelen zoals alternatieve mobiliteit, het verminderen van de auto in de stad, fiscaliteitsmaatregelen, … Politici kozen er één en werkten die uit, hierin bijgestaan door burger-experten. Met als centrale vragen: Hoe ver reiken de ambities? Waar zitten de valkuilen? Het parlement, vaak de plaats voor partijpolitiek gekrakeel, werd zo een plaats van dialoog tussen burgers en politici, over de partijgrenzen heen. Dit was een goede voorbereiding voor ….

Citizen lobby #3 Een publieke evaluatie

… Een publieke evaluatie in november 2018. Deze keer presenteerden de vertegenwoordigers van verschillende partijen hun voorstellen voor een breder publiek. In een eerste ronde kwamen de Franstaligen aan de beurt, daarna de Nederlandstaligen. Telkens konden de burgers de politici ondervragen en evalueren.

We kunnen besluiten: de paradigma-shift is ingezet.

We kunnen besluiten: de paradigma-shift is ingezet. Le tout-pour-la-voiture is gedaan. Alle partijen beseffen het belang van goede lucht, en de rol die vervuiling van wagens daarin speelt. In de ronde met de Franstalige partijen ging het er eerder filosofisch aan toe. Verschillende belangen werden in debat gebracht en afgewogen. Dan ging het er tijdens de ronde met Nederlandstalige partijen concreter aan toe. (Maar toen hadden het merendeel van de Franstalige politici de zaal al verlaten. Hadden we hen beter moeten briefen?).

Verschillende maatregelen en hun mogelijke effecten kwamen ter sprake. We merkten dat allen eigenlijk toch koudwatervrees hadden om maatregelen voor te stellen waarvan ze vreesden dat ze weinig populair zouden zijn.

Wat hebben we geleerd van deze citizen lobby?

• Goede lucht belangt iedereen aan. Elk heeft zijn eigen expertise en net daarom is dialoog tussen de verschillende spelers zo belangrijk. Met een citizen lobby bouwden we bruggen tussen de burgers (Waarom? Wat staat er op het spel?), de wetenschap (Hoe?) en de overheid (Wat? Met welke middelen?) voor een co-creatief beleid.
• Meer specifiek voor luchtkwaliteit leerden politici van burgers over hun drive en goesting voor betere lucht. Meer nog: de burgers verbaasden de politici ook over hun opgebouwde kennis, dankzij citizen science.
• Goede lucht is ideologisch neutraal: alle partijen schuiven maatregelen naar voren. De burgers aan tafel luisterden en gaven feedback aan politici van elke strekking. Ook van politici hebben we gezien dat ze met open vizier de burgers tegemoet traden. De brug werd gebouwd.
• Goede lucht behoeft meer urgentie. We leerden dat politici nog koudwatervrees hebben om doortastende maatregelen voor te stellen voor een betere luchtkwaliteit. Ze dralen om de daad bij het woord te voegen. We hopen nog steeds meer concrete ambitie te zien tijdens de verkiezingen, en vooral, daarna.

Staten-Generaal van de Brusselse Luchtkwaliteit

Zoals beloofd komt er nog een vervolg. BRAL, Cosmopolis en een groot netwerk van academici, burgers en burgerbewegingen organiseren dit jaar van 25 tot 27 april een Staten-Generaal van de Brusselse luchtkwaliteit.

De eerste Staten-Generaal van de Brusselse luchtkwaliteit brengt tijdens drie dagen wetenschap, open data en burgers samen in de Pianofabriek. Het geeft een platform aan iedereen die werkt aan een schonere lucht voor Brussel. Er is ruimte voor dialoog en samenwerking, visies en oplossingen voor een gezondere stad. De wetenschappers houden een symposium, Resistance is in the air, op 25 en 26 april. Een hackaton gebeurt doorlopend van 25 tot 27 april. De burgers hebben hun dag op 27 april met #BXLDemandsCleanAir.

Op #BXLDemandsCleanAir op 27 april leggen we onze kennis samen voor een betere Brusselse luchtkwaliteit. We prikkelen er naast actie en kennis ook … het nemen van beslissingen. Want we sluiten af met een politiek debat om te weten te komen wat de politici werkelijk toezeggen voor een propere lucht, voor een gezonde regio.

BRAL roept alle burgers op om deel te nemen aan #BXLDemandsCleanAir op 27 april. Leer er andere initiatieven van de burgerbeweging kennen. Stel je eigen initiatief voor. Informeer je voor je gaat stemmen. Want Brussel wil ademen.  

Meer info:

• Over het symposium
• Website van de Staten-Generaal en #BXLDemandsCleanAir
• Website van Cosmopolis

Contact:

• Tim Cassiers, BRAL, tim[at]bral.brussels
• Liévin Chemin, BRAL, lievin[at]bral.brussels
• Nicola da Schio, VUB, ndaschio[at]vub.be