Afvalplan Brussel: halfweg maar nog niet (veel) opgeschoten

Wellicht zullen toekomstige generaties met afgrijzen terugkijken op onze verspilling. Wij kijken alvast of het vierde gewestelijke afvalplan de juiste richting uitgaat. Pikante opmerking: vermits de vorige staatssecretaris voor netheid z'n viool aan de muur hing en burgemeester werd, leest deze evaluatie meteen ook als zijn testament. Amen.

Vreemd. Volgens ons moet een evaluatie nagaan of doelstellingen gehaald worden of niet. Maar in de tussentijdse doorlichting van het vierde afvalstoffenplan van het Gewest Brussel vinden we vooral lange opsommingen van acties, zonder duidelijke info over hun impact. Dan doen we het maar zelf, dachten we bij Bral. Om te beginnen: de preventie.

Leefmilieu Brussel (BIM) zet een boel kleine acties op om mensen aan te zetten minder te verspillen. Alleen is de impact daarvan moeilijk in te schatten. Neen, de beste preventie die wij kunnen dromen, zijn regels over de productie van onze consumptiegoederen en elektronische apparaten. Bedrijven verplichten om hun toestellen zo te fabriceren dat ze langer mee gaan bijvoorbeeld. Helaas kan het Brussels Gewest niks ondernemen hierover. Zelfs de federale staat is te klein om de grote multinationals de wacht aan te zeggen. Zolang Europa geen duidelijke grenzen trekt, zullen we vrede moeten nemen met deze bewuste vorm van “afvalproductie”.

Toch zijn er vandaag al heel wat afgedankte producten die geschikt zijn voor hergebruik. De verenigingen van de sociale economie, zoals Oxfam, Spullenhulp, het Leger des Heils ... geven goederen nu al een nieuw leven. Jammer genoeg staan ze er ongeveer alleen voor. Het Gewestelijk Agentschap Net Brussel heeft geen enkele vorm van selectieve ophaling van herbruikbare goederen.

Ecopool @ Anderlecht

Maar Net Brussel gaat zijn leven beteren. Het Agentschap voert het recyclagecentrum Brussel-Ecopool op, dat 4.000 ton per jaar moet verwerken. Da's niet erg veel – het is ongeveer één procent van de hoeveelheid afval die we verbranden – maar het is wel een primeur: eindelijk ontdekt Net Brussel dat er zoiets bestaat als sociale economie en dat je sommige afvalfracties gewoon kunt hergebruiken. Hoera!

Net Brussel heeft een oud bedrijfsgebouw in de Birminghamstraat in Anderlecht gekocht dat onderdak zal bieden aan zes verenigingen. CF2D is er nu al gevestigd en maakt computers en andere elektronica klaar voor hergebruik en demonteert ongeveer evenveel om de waardevolle materialen te recupereren. Andere verenigingen die hun onderdak krijgen in de Ecopool zullen voedingsolie recycleren, bouwafval verkopen voor hergebruik of inktpatronen hervullen, etc. Er is ook plaats voor een nieuwe kringwinkel, “Ressourcerie”, die focust op grotere objecten. Net Brussel zal instaan voor de inzameling.

Samen creëren de verenigingen 40 tot 66 jobs. De stedelijke industrie van de toekomst, gebaseerd op onze eigen grondstof: afval. Net Brussel heeft vandaag pas een milieuvergunning aangevraagd. Rijkelijk laat, want eigenlijk moest de Ecopool al jaren actief zijn.

Breng het gewoon!

Het project Ecopool mag dan interessant zijn als pilootproject, het is een relatief kleine stap vooruit. Een blik op de Waalse en Vlaamse selectieve inzameling en je weet meteen wat hun sterkte is: zij halen jaarlijks elk ongeveer 250 kg per inwoner op via containerparken. Selectief dus. Bij ons is dat maar 30 kg per hoofd. Dat is dramatisch weinig, want dat wil zeggen dat een heel groot deel van die overige 220 kg bij ons gewoon verbrand wordt.

Een tweede reden om zwaar in te zetten op containerparken, zijn onze centen. Huis-aan-huis-ophaling, met vrachtwagens, is duurder dan het beheer van een containerpark. In Vlaanderen en Wallonië hebben ze dat al lang begrepen. Veel Vlaamse intercommunales komen maar om de 2 weken het restafval halen. Hier in Brussel vinden wij het niet meer dan normaal twee keer per week onze witte zak kwijt te kunnen aan onze voordeur.

En daarmee is het plaatje nog niet volledig. Vlamingen en Walen krijgen op hun containerpark wel een goede dienstverlening. Wie bijvoorbeeld enkele asbest golfplaten verwijdert in Brussel, weet van mee spreken. Die kan alleen naar dure privéfirma's.

De regering weet dat, en heeft dat ook in zijn afvalstoffenplan opgenomen. Twee extra containerparken! En een oplossing voor asbest. Maar wanneer? Vandaag zou men eindelijk zicht hebben op een eerste locatie voor een bijkomend park. Ons ongeduld groeit. Waarom regionaliseert de regering de gemeentelijke containerparken niet ? Dan stelt ze in één klap 4 tot 7 parken open voor alle Brusselaars (naargelang je de kleintjes meetelt of niet).

Verbrand eens een komkommer

Naast de containerparken is er nog een tweede groot verschil tussen de drie Gewesten. Wij verbranden nog altijd ons keukenafval. Da's een enorme hoop. Volgens een studie van Leefmilieu Brussel bestaat bijna 40% van onze witte zak uit organisch materiaal. Tomaten en sla branden nochtans niet en leveren dus ook geen energie voor elektriciteitsopwekking. Het zou veel beter zijn alle organisch afval te sorteren en anders te verwerken.

Gelukkig voorziet het afvalstoffenplan de bouw van een biomethanisatie- of vergistingsinstallatie die ons organisch afval moet omzetten in compost en methaangas. Dat gas zal energie leveren, meer dan bij verbranding. Alleen is het nog altijd niet zeker dat deze installatie ook zal dienen voor de grote berg keukenafval. De staatssecretaris heeft in het parlement wel toegegeven dat selectieve ophaling van keukenafval op termijn nodig is om de vergisting goed te laten draaien (februari 2011), maar scheen te willen starten op een lagere capaciteit, met alleen maar tuinafval en resten van de vroegmarkt. Dat is absurd, want tuinafval is erg houtig en levert daardoor minder gas. Bovendien ligt de installatie dan zo goed als stil in de winter.

Misschien is het nog niet zo slecht dat de vergistingsinstallatie al twee jaar vertraging opgelopen heeft. Nu kunnen we hopen dat de nieuwe staatssecretaris het licht meteen ziet en direct voluit gaat voor keukenafval.

Jobs om de jobs

Het verdict is hard: ons beleid is geldverslindend, jaagt onnodig veel vuilniswagens de straat op en dat leidt allemaal niet tot betere resultaten. In vergelijking met onze buren krijgen wij niet meer maar minder selectieve inzameling en een slechtere dienstverlening. OK, Net Brussel zorgt voor jobs voor laaggeschoolden - dat wel. Maar jobs om de jobs kunnen niet de bedoeling zijn. En OK, de sorteerverplichting en de communicatie daar rond hebben vooruitgang gebracht. Maar dat is niet voldoende. Het roer moet echt omgegooid worden. Nog afgezien van de budgettaire consequenties, is het voor ons onduidelijk hoe we de resultaten van onze buren ooit kunnen evenaren zonder extra containerparken, meer hergebruik én vergisting van keukenafval.

Hoop?

Eén maatregel die het Gewest genomen heeft, doet hopen op beterschap: de taks op afvalverbranding. In de toekomst zal Net Brussel financieel gestraft worden als ze de doelstellingen niet haalt op vlak van selectieve inzameling. Wij horen uit goede bron dat Net Brussel daardoor wakker geschoten is. Ze vrágen nu zelfs om de betalende huisvuilzak, om onze sorteerprestaties een serieuze lift te geven.

Piet Van Meerbeek