Een Anspach Park in de Vijfhoek!

Brussel mag dan een groene hoofdstad heten, in de centrale wijken is een schrijnend gebrek aan groene ruimte. En met de nakende bevolkingsgroei zal er weinig of geen plaats over zijn om grote nieuwe parken te creëren. De enige plaats die groener kan worden is de publieke ruimte. Het buitenland toont hoe het moet.

Als je in een stad gaat wonen, vestig je jezelf niet alleen in een appartement of rijhuis; je leeft ook in de straten en op de pleinen rond je heen. Gelukkig zie je al wat meer straten waar kinderen kunnen spelen en waar volwassenen met hun buren kunnen keuvelen dan vroeger. Woonerven die van gevel tot gevel doorlopen en waar een automobilist maar één van de gebruikers is.

Toch zijn er twee ‘functies’ die in onze publieke ruimte nog niet genoeg aan bod komen: wateropvang en natuur. Een ecologische stad is een stad waar het betonnen netwerk van straten en gebouwen verweven is met het groen-blauw net van tuinen, bermen, beken en parken. Aan elke deur zou je stedelijk groen en blauw binnen handbereik moeten hebben. Het is therapeutisch voor de mens, levensnoodzakelijk voor de talrijke soorten planten, insecten en andere dieren in de stad en het houdt de stad koeler en overstromingen onder de knoet. Om zo'n groen en blauw netwerk te verkrijgen, moeten we ook de openbare ruimte vergroenen en verblauwen. Zeker in de centrumwijken is dat de enige ruimte die ons rest.  Op deze pagina’s kijken we naar enkele interessante voorbeelden uit het buitenland.

The American way

In Brussel hebben we niet de gewoonte om onze goede voorbeelden over de oceaan te zoeken, maar voor dit thema loont het de moeite. In de VS is het concept green streets bijvoorbeeld vrij wijd verspreid. Een green street houdt in dat enkele parkeerplaatsen omgetoverd worden in groenstroken die wat dieper liggen dan het straatniveau. Ideaal om regenwater op te vangen en te laten infiltreren. Gevolg: minder overstromingen, minder rioolwater en meer grondwater. En meer groen natuurlijk.

Heel wat steden werken met dit concept maar de Amerikaanse kampioen is waarschijnlijk Portland in Oregon. Met meer dan 1.000 groenstroken vormen de green streets sinds 2007 een hoeksteen van het stadsbeleid voor openbare werken, leefmilieu én voor wijkontwikkeling. Buurtcomités werken mee aan de ontwikkeling ervan. Sommige grotere green streets-facilities dienen zelfs als educatief tuintje voor de school in de buurt.

Pavement to parks

De reclaim space aanpak in San Francisco is van een grotere schaal. In 1989 kwam de Embarcadero Freeway, een dubbeldekautoweg die de stad doorklieft, daar naar beneden door een aardbeving. Dat was dé gelegenheid om deze afstotelijke barrière te elimineren en de stad een enorme injectie te geven met groene publieke ruimte. Die keuze kwam niet zonder veel maatschappelijk debat en twijfels. Veel mensen vreesden een gigantische verkeersknoop als de autoweg niet heropgebouwd werd. En de handelaars waren bang dat hun zakencijfer in elkaar zou stuiken. Maar de stad waagde de sprong en verving de autoweg door Octavia Boulevard, nog altijd een meervaksbaan maar op menselijker schaal, met bomen, pleinen en meerbaans-fietspaden. De plaatsen waar vroeger de enorme pilaren van de viaduct stonden, zijn nog gemarkeerd met koperen knoppen. Het duizelingwekkende verkeer dat er vroeger was, bleek voor een groot stuk op te drogen. Een voorbeeld van wat genoegzaam het verdampingseffect wordt genoemd.

San Francisco is op dat elan doorgegaan en voert nu een beleid van pavement to parks. Her en der worden lanen met excessieve omvang gedeeltelijk omgeturnd tot langgerekte parken of plaza’s. Het stadsbestuur zegt zelf dat deze politiek past in haar stadsvernieuwing.

Vroeger brug, nu park

In New York City ligt sinds 2009 een opmerkelijk publiek park dat als een groen lint door de Meatpacking District loopt. Dit nieuwe park is gebouwd op een oude … spoorwegviaduct. Sinds 1980 loopt er geen enkele trein meer zodat de natuur deze brug kon inpalmen. Toen er plannen opdoken om het viaduct af te breken, kwam een deel van de buurt in opstand. Met succes. De spoorlijn werd een publiek toegankelijk voetweg van bijna 2,5 km door de buurt. Het wordt zeer intensief gebruikt door wandelaars en zonnekloppers. Naam: the High Line Park.

Ook in Brussel?

Door plaats vrij te maken voor groen in de publieke ruimte geven deze lokale besturen zuurstof aan hun bevolking. Het verhoogt de levenskwaliteit en de aantrekkingskracht van de stad enorm. Waarom zou zoiets niet in Brussel kunnen? Het Anspach Park bijvoorbeeld? Van Brouckère tot aan het zuid is ongeveer even lang als the High Line. Plaats genoeg om iets prachtigs te realiseren en toch een druk verkeer van voetgangers en fietsers, plus een occasionele auto of bestelwagen, toe te laten. Een gegarandeerde hit op het internet en een publiekstrekker voor volk van heinde en verre.

Piet Van Meerbeek