Na 22/3: nu is het aan Brussel

Op 22 maart 2016 gebeurde wat we al een tijdje vreesden: de Brusselse luchthaven en metro werden het doelwit van bandieten met bommen. Veel gewonden; tientallen lieten het leven. Ergens onderweg. Veelkleurig en veeltalig Brussel, de hoofdstad van Europa, staat nu oog in oog met vele vragen én meningen over het waarom. Tom Lootens en Sofie Vermeulen, bestuurders bij BRAL, overschouwen de situatie, met de blik en ingesteldheid van echte middenvelders.

Daags na de aanslagen riep onze premier Michel op tot solidariteit en eendracht. Het was een mooie hoopvolle boodschap in tegenstelling tot de oorlogstaal van de Franse premier Hollande na de aanslagen in Parijs. Het is een boodschap waar het Brussels middenveld zijn twee mouwen verder voor kan opstropen en het is tevens een versterking van de oproep van de Grote Parade tot meer solidariteit en eenheid in diversiteit, die twee dagen voor de aanslagen nog 25.000 mensen op de been bracht in Brussel.

Het valt ons immers moeilijk, dat in het zoeken naar antwoorden op dat ‘waarom’ van terrorisme, de woorden banditisme, werkloosheid, schoolachterstand, rechten, plichten, waarden, vluchtelingen en asielbeleid, religie, cultuur en gemeenschap, vaak, quasi achteloos, op één hoop worden gegooid. Opbouwwerk wordt eveneens snel in het verdomhoekje der naïevelingen geduwd. Onterecht. De bruggen tussen burgers en overheden moeten meer dan ooit weer versterkt worden. Drastisch en met veel verschillende vormen en soorten. De middenvelder heeft hierin een cruciale rol te spelen, net als in het voetbal. Dat is ook waar BRAL voor gaat: Citizens in Action for Brussels.

Bijna twee jaar geleden vierden BRAL en IEB de gezegende leeftijd der wijsheid van 40 jaar. Toen blikten de voorzitters en twee stafmedewerkers terug op het ontstaan van beide stadsverenigingen. Ze hielden de uitdagingen van toen en nu tegen het licht. De impact van de vastgoedmarkt en economie op stadsontwikkeling en het belang van opbouwwerk op het terrein stonden duidelijk al vanaf het prille begin centraal in de werking[1]. Dat is ook vandaag nog zo.

[de middenvelder] - "De middenvelder speelt tussen de verdedigers en de aanvallers. Hij/zij beweegt het meest - en geraakt daardoor sneller vermoeid. In het middenveld zit de spil van het spel. Wie het middenveld beheerst heeft de meeste kans om te winnen."

VAN HOE NAAR WAAROM

Het ontstaan van dat Brusselse middenveld, dat zich bezighield met een beter Brussel voor iedereen, stond met de natte voeten in een drievoudige crisis. Terwijl onze maatschappij steeds meer kleurde en verstedelijkte, belandde de wereldeconomie in algemene (olie)malaise. Tijdens de afbrokkelende Belgische welvaartsstaat, zat Brussel even in de politieke koelkast. De communautaire kwesties kwamen op het politieke voorplan, Brusselse wijken werden te vaak onterecht afgebroken. Er zijn teveel mensen die onterecht moesten verhuizen. Die Brusselisatie heeft zware littekens achtergelaten. Middenveldorganisaties gaven kleur aan de strijd tegen afbraak, pleitten voor meer bescherming van huisvesting, voor meer bewonersparticipatie. De zoektocht naar het hoe van een betere participatie, riskeert echter een belangrijke vraag naar de achtergrond te dringen: waarvoor willen we dan wel meer participatie? [2]

ZELF STAD MAKEN

BRAL gaat altijd op zoek naar goeie voorbeelden om uit te leren. We doen dit zoveel mogelijk in samenwerking met bewoners, activisten, opbouwwerkers, sociologen, geschiedkundigen, economen, politicologen en geografen. De verbetering van het democratisch proces van stadsplanning is een continue zoektocht waarbij we experiment op terrein moeten combineren met onderzoek. Een verfrissende kruisbestuiving! Overal ter wereld wordt vandaag geëxperimenteerd bottom-up projecten, andere ontwerpmethoden in stadsplanning, opbouwwerk in wijken, met waterbeheer, wijkbudgetten en -raden, moestuinen, etc. BRAL werkte het afgelopen jaar ook intensief samen met elf burgerinitiatieven in het project Selfcity. Uit de praktijk ontstond een grondige analyse, en veel goesting om de grenzen verder te verkennen.

Maar stadsontwikkeling is een complex beest: zoeken naar manieren waarop wij – burgers -  zeggenschap hebben in de complexe tango van markt en overheid, is niet altijd een passionele dans vol overgave. De vele overheden in Brussel creëren in vele gevallen een politiek vacuüm. Lange tijd heeft het middenveld de kracht van de grijze zones kunnen gebruiken - daar waar tijd en ruimte is voor experiment. In een leegstaand gebouw, op tijdelijke ongebruikte site of op een vergeten pleintje. Daarbij vergaten we soms dat we als middenvelders samen op het zelfde Brusselse veld staan. En dat we best een wedstrijdstrategie hebben voor dat beter Brussel. Met ieder z’n rol, z’n achilleshiel en uitblinkend talent.

"De verbetering van het democratisch proces van stadsplanning is een continue zoektocht waarbij we experiment op terrein moeten combineren met onderzoek. Een verfrissende kruisbestuiving!"

Met onze leden en achterban hebben we gekozen om op volgende prioriteiten te focussen: gezondere lucht voor alle ketjes door een duurzamere mobiliteit, een grotere betrokkenheid tussen beleid en burgers en een meer inclusieve sociale en groene economie voor onze stad. Het zijn de sleutels van het meerjarenproject van BRAL. Het is een duidelijke strategie gefundeerd op een sterk verhaal.

TIJD VOOR KRIJTJES

Net als zovele stadsbewegingen, blaast BRAL leven in dat verhaal. Maar dat kunnen we alleen samen met ieder die van Brussel houdt, met verenigingen, bewoners, overheidsmedewerkers, onderzoekers en private actoren. BRAL wil hier meer dan ooit haar schouders onder zetten. Zodat 2016 nog meer dan ooit het jaar van álle Brusselaars blijft. Zodat de voedingsbodem van zo’n vreselijke aanslagen verbrokkelt, elders en hier.

En daarom is het tijd voor wat John Lennon. En een paar dozen krijtjes, aan de Beurs, waar ooit de botermarkt stond. Krijtjes in verschillende kleuren, als symbool voor een collectieve creativiteit. Dezer dagen is het Beursplein de plaats om te rouwen, om bruggen te bouwen die zo nodig zijn, in een stad waar iedereen een beetje van ergens anders komt. Laat ons des te meer samen in het krijt treden, voor Brussel. Laat ons de vele verhalen vertellen en een nieuw collectief geheugen bouwen, voor een stad die rechtvaardig is, voor iedereen, in elke wijk, over alle administratieve, symbolische en taalgrenzen heen.

Sofie Vermeulen en Tom Lootens

Bestuursleden van BRAL  

Het jaar van de Brusselaar

[1] Lees het dubbelinterview met BRAL en IEB ‘40 jaar actie voor een beter Brussel'

[2] Vermeulen, S. (2015). Chapter 4 : Urban governance in Brussels & Chapter 5: Policies, planning system & instruments. In : The Brussels Canal Zone. Negotiating visions for Urban Planning. Brussel : VUBPRESS.