Bral in de pers: Bral pleit voor weldoordachte stadsverdichting (BDW)

In Brussel Deze Week van 18 juni 2008 gaf Piet Van Meerbeek, stafmedewerker leefbare buurten, uitleg bij onze nieuwste publicatie Brussel Ecopolis. Hieronder lees je het volledige interview met journaliste Karolien Merchiers.

Brussel - De Brusselse overheden zijn de laatste jaren in een recordtempo de laatste grote grondreserves van het Gewest aan het volbouwen. Van Thurn & Taxis tot Neerpede, Schaarbeek-Vorming en de Heizelvlakte, het lijkt wel of ze binnen de komende jaren allemaal opgevuld moeten zijn. Een verdichting van het stadsweefsel is noodzakelijk, maar de manier waarop dit gebeurt, is cruciaal, stipt de Brusselse Raad voor het Leefmilieu (Bral) aan in zijn nieuwste publicatie, Brussel Ecopolis.

Brussel is in een recordtempo zijn laatste 'gaatjes' aan het opvullen. Met kantoren en industriegebieden, maar in de eerste plaats met woningen. En dat is ook nodig, vindt Piet Van Meerbeek van Bral, want er is een nijpend tekort aan betaalbare woningen in de stad. Maar tegelijk wijst hij erop dat de huidige aanpak getuigt van een gebrek aan overzicht en globale visie, en dat Brussel op die manier een mooie kans dreigt te mislopen.

In de nieuwe publicatie Brussel Ecopolis geeft Bral een reeks tips en ideeën voor een leefbaardere stad. Het boekje richt zich zowel naar de beleidsvoerders en projectontwikkelaars als naar de burgers die de projecten met argusogen volgen. "We kunnen als organisatie onmogelijk overal aanwezig zijn, en zelfs de grootste projecten kunnen we niet allemaal zelf volgen," zegt Van Meerbeek. “Het is dan ook belangrijk dat de buurtbewoners het heft in eigen handen kunnen nemen om te ijveren voor een beter project. Met dit boek willen wij hen als het ware een wapen aanreiken. Dat klinkt misschien wat agressief, maar eigenlijk is het positief bedoeld. We willen de mensen gewoon helpen om mondiger te worden, door hen uitleg te geven over de bestaande wetten, regels en procedures, en hen voorbeelden te tonen van geslaagde projecten in het buitenland.

Doordachte verdichting

Het is zeker niet de bedoeling dat de mensen a priori gaan vechten tegen elk nieuw project dat voorgesteld wordt, vertelt Van Meerbeek. "In vergelijking met andere steden heeft Brussel een relatief lage dichtheid," zegt hij. "De stad telt een zeer hoog aantal eengezinswoningen, en dat kan natuurlijk niet zo voortgaan. Want een verdichting van het stadsweefsel is noodzakelijk voor het goed functioneren van een stad. Het heeft zijn voordelen op het vlak van energieverbruik, van samenhang en van mobiliteit. Het heeft immers geen zin om een dure metrolijn aan te leggen in rustige woonwijken, dat zou niet rendabel zijn. Meer bewoners per hectare betekent meer mogelijkheden om een rendabele infrastructuur aan te leggen en zo voort. Maar het is uiteraard erg belangrijk dat die verdichting op een weldoordachte manier wordt doorgevoerd. Nu zien we vaak dat grote projecten nogal plomp worden neergepoot, zonder rekening te houden met het omringende stadsweefsel en de cohesie. Dat is voor een deel te wijten aan de versnipperde politieke structuur van Brussel. Dat zou gedeeltelijk opgelost moeten worden door de oprichting van een Stedenbouwkundig Agentschap. Maar intussen heeft het Brussels Instituut voor Milieubeheer (BIM) wel zijn actie Duurzame Wijken gelanceerd, een service waarbij particulieren en projectontwikkelaars bij een ploeg experts terecht kunnen met allerlei vragen over duurzaam (ver)bouwen. Het Gewest loopt zichzelf hiermee eigenlijk voor de voeten."

Kwaliteitsvolle ruimte

Met de publicatie Brussel Ecopolis wil Bral een instrument aanreiken om de verdichting van de stad beter aan te pakken. "Er bestaat wel degelijk een weg om te verdichten die weinig of geen overlast met zich meebrengt en die zelfs nieuwe kansen creëert voor de bewoners,"zegt Van Meerbeek. "Om te beginnen moet men de beschikbare ruimte optimaal benutten. Bij de bouw van nieuwe woningen kan men de dakstructuur sterk genoeg maken om er een daktuin of zelfs sportfaciliteiten in te richten. We moeten ook hoger bouwen, want eengezinswoningen blijven bouwen kunnen we ons niet veroorloven. Ik denk dan aan vijf tot zeven bouwlagen, goed voor een drietal gezinnen. Op die manier blijft er meer ruimte over voor groen. Daar moeten we dan ook van afblijven. Want het is geen goed idee om nu alle grondreserves vol te bouwen, zodat er binnen tien jaar niks meer overblijft. De waarde van ruimte wordt schromelijk onderschat, en we mogen er dan ook niet mee morsen. Nu zien we rond grote projecten vaak een soort van rest-ruimte die weinig functie heeft. In plaats van per woning een privétuin te voorzien, kan men bijvoorbeeld beter die ruimte samenvoegen tot een kwaliteitsvolle collectieve ruimte waar men kan spelen, sporten, wandelen of zonnen. Dat stellen de mensen veel meer op prijs dan een saai gazon naast een gebouw."

Mooi voorbeeld uit Falkenried © Markus Heller

Sociale mix

Volgens Van Meerbeek moeten we dringend van het idee afstappen dat straten uitsluitend dienen voor mobiliteit. "Een straat heeft ook een sociale functie, het is de plek waar mensen leven en elkaar ontmoeten," zegt hij. "Geef een stuk van die ruimte terug aan de mensen. Kijk maar naar de heraanleg van de Luchtvaartsquare (niet ver van het Zuidstation, red.) met zijn zitbankjes. De buurt is nog niet zo geweldig, maar het pleintje ziet er fantastisch uit. Want het is niet omdat een buurt verpauperd of gevaarlijk is, dat men het terrein volledig aan de auto's moet overlaten. Integendeel, het is een eerste stap voor de opwaardering van de buurt."

Ook belangrijk is de sociale mix in nieuwe projecten: "Nu zien er weliswaar heel wat projecten het daglicht met een deel gewone en een deel sociale woningen, maar vaak zien we dat die laatste allemaal samen worden weggepropt in een hoekje," zegt Van Meerbeek. "We zouden beter een voorbeeld nemen aan Nederland, waar er blokken worden gebouwd waarin de sociale woningen verspreid zitten tussen de gewone. Dat is pas een echte sociale mix."

Gespreid groen

Een ander aandachtspunt is het groene netwerk in de stad. "Het Brussels Instituut voor Milieubeheer (BIM) werkt wel aan een Groen Netwerk, maar dat is de laatste tijd nogal verwaarloosd omdat ze zich vooral toespitsen op de Groene Wandeling, een schakel van dit netwerk," zegt Van Meerbeek. "Nochtans is het erg belangrijk om overal in de stad groene plekken te hebben. Niet alleen voor de biodiversiteit en voor het welzijn van de mensen, maar ook voor de temperatuur - want een stuk groen zorgt voor een meetbaar lagere temperatuur in hete zomerperiodes - en de zachte mobiliteit. Maar we merken dat hier bij grote projecten nog weinig rekening mee gehouden wordt. Neem nu het project Ernotte in Elsene. Daar zou een perfecte groene doorgang van het Ter Kamerenbos naar de ULB voor wandelaars en fietsers gecreërd kunnen worden, maar daar houden de plannen geen rekening mee. Nochtans moet men, om een stad leefbaar te houden, ervoor zorgen dat men vlot kan overstappen van het stedelijke netwerk naar het groene netwerk en terug. En dat is zeker niet het geval in Brussel, waar het groen slecht gespreid is. Andere steden, zoals Amsterdam, Kopenhagen en Hamburg zijn hier al decennia mee bezig. Brussel heeft op dat vlak een enorme achterstand in te halen."

Karolien Merchiers © Brussel Deze Week

BRUSSEL ECOPOLIS is gratis verkrijgbaar (ook de Franstalige versie!)

Wil ook jij een exemplaar van Brussel Ecopolis? De brochure is gratis verkrijgbaar bij Bral vzw. Bel 02 217 56 33 of stuur een mailtje naar dina[a[bralvzw.be!

Lees Brussel Ecoplis online

Hieronder vind je de pdf-versie. Veel leesplezier!