BRAL's analyse van het regeerakkoord 2019-2024

In aanloop naar de verkiezingen schreef BRAL een memorandum met daarin haar prioriteiten voor de nieuwe regering. Nu de nieuwe regering bijna van start gaat, maken we het bilan van haar regeerakkoord. Kwestie van de nieuwe excellenties goed op weg te zetten. Graag gedaan!

Vlak voor het politieke verlof kroonde Rudi Vervoort (PS) zichzelf opnieuw minister-president van Brussel. Deze keer dragen Groen, Ecolo, Open VLD, Défi en One.Brussels (Sp.a) het schild. Levert dat meer van hetzelfde op? Of is er toch sprake van een trendbreuk?

De beleidsverklaring van de nieuwe regering telt 133 pagina’s. Voor wie de plannen van de vorige regering nog kent, leest deze beleidsverklaring alleszins als een feest van herkenning. Dat hoeft niet erg te zijn. Wie weet worden er een paar vergeten goede voornemens nu wél uitgevoerd?

Naast ‘meer van hetzelfde’ zien we wel degelijk nieuwe en beloftevolle accenten (en zelfs maatregelen). Moge de mooie principes geen dode letter blijven! BRAL wil er alvast toe bijdragen dat dat de komende 5 jaar niet gebeurt. Te beginnen met een grondige analyse! Je kan hieronder de belangrijkste punten vinden. Telkens als we een punt scoorden, luiden we de bel (*DING!*). In de bijlage onderaan kan je, samen met ons, dieper graven.

Naast ‘meer van hetzelfde’ zien we wel degelijk nieuwe en beloftevolle accenten (en zelfs maatregelen).

Klimaat

Het is duidelijk dat klimaat meer dan vroeger een belangrijk thema is in dit regeerakkoord. De ministers zijn zich bewust van het transversale karakter (*DING!*) van het klimaat (‘in al zijn bevoegdheden’) en het thema komt dan ook meerdere keren aan bod.

Wij vermoeden dat de regering zich nog niet geheel bewust is van de mogelijke consequenties van voornemens genre ’ook op stedenbouwkundig niveau te anticiperen op de klimaatverandering’. Om te anticiperen op de klimaatverandering is er voor stedenbouw een radicale shift in denken nodig: van demografie naar temperatuur bijvoorbeeld. Eerder liet BRAL al weten dat de demografische boom toch niet zo groot is als gedacht. Dé uitdaging in de steden is de temperatuur leefbaar te houden. BRAL roept op om te ontharden (minder beton!) en te verkoelen (onder andere door meer groen). De Brusselse Bouwmeester denkt ook in die richting.

Om te anticiperen op de klimaatverandering is er voor stedenbouw een radicale shift in denken nodig: van demografie naar temperatuur bijvoorbeeld.

We hopen dat de regering snel inziet hoe ingrijpend dat kan zijn. Want het impliceert een andere invulling van de richtplannen van aanleg. De recente versnelling in de openbare onderzoeken doet vrezen dat het nog niet doorgedrongen is.  Meer hierover in het stuk over stedenbouw.

BRAL is alvast blij met het idee van een evaluatiecomité met wetenschappers die jaarlijks het parlement en de regering een spiegel zal voorhouden: worden beleidsmaatregelen opgevolgd? Zitten we op het goede pad? Altijd goed om dit te controleren! Zo is de kans kleiner dat de klimaatvoornemens gebakken lucht blijven.

Op deze manier wordt er ineens een ander oud euvel aangepakt: het gebrek aan onafhankelijke wetenschappers in de adviesraad Leefmilieu. Iets wat we al eerder ‘in de coulissen’ vroegen. (*DING!*) Maak wel a.u.b. snel werk van dit comité of er zijn beslissingen genomen die een cruciale impact hebben op het klimaat en de biodiversiteit voordat de dames en heren gezeteld zijn. Als lid van de Milieuraad kijken we alvast uit naar hun input!

Qua transversaliteit en de wil iedereen mee in het bad te trekken, zit het dus wel snor. De intentie wordt alvast zeer expliciet uitgesproken. En BRAL wil uiteraard mee die uitgestoken hand aannemen!

Luchtkwaliteit

Mooi zo, luchtkwaliteit wordt echt serieus genomen. Pluim op de hoed van de beweging #BXLDemandsCleanAir, aangepord door BRAL. (*DING!*) De voorgestelde maatregelen leggen alvast een stevige fond om het probleem onderbouwd aan te pakken. Ook het feit dat de normen van de Wereldgezondheidsorganisatie zullen gehanteerd worden, is heel positief en komt tegemoet aan onze vraag. (*DING!*) Er wordt wel niet expliciet gesteld dat het Gewest ook zal investeren in meer mobiele meetstations. Maar het laat die optie wel open. (*DING!*)

Een bemol is de wettelijke verankering van de luchtkwaliteitsnormen. Kijkt de Regering naar Europa om wettelijke advieswaarden te verankeren? Nochtans kan ze dat zelf ook, door ze op te nemen in het wetboek LKE. De EU-wetgeving staat immers toe om strengere normen te hanteren.

Mobiliteit

Het aangekondigde beleid is naar Brusselse normen ambitieus. Ga ervoor. Enkele bedenkingen.

Het is positief dat de nieuwe regering verder bouwt op Good Move, het gewestelijk mobiliteitsplan. Het plan bevat veel goeds en is nu trouwens in openbaar onderzoek. Reageren kan nog tot 17 oktober. Lees ook onze korte analyse van Good Move, de lange versie komt er nog aan.

Maar om echt vooruit te gaan in elke stadswijk, met alle betrokken spelers, ontbreken er in Good Move en het regeerakkoord duidelijke, meetbare doelen met een deadline. Te beginnen met hoeveel auto’s we minder willen en tegen wanneer.

Om niet enkel een catalogus van goede bedoelingen te blijven waaruit men de gemakkelijkste kan kiezen, missen we ook een prioriteitenlijst. Welke maatregelen vormen de noodzakelijke hefbomen voor een betere mobiliteit? Wat moet er eerst gebeuren?

We verwachten ook dat Good Move de gemeentes meer richting zal geven. Reik hen de principes aan die ze moeten hanteren bij het opstellen van hun nieuwe circulatieplannen. De ervaringen uit Leuven en Gent leren dat een circulatieplan meer is dan een knip hier en een éénrichtingsstraat ginder. Indien goed uitgedacht vormt een circulatieplan hét instrument om transitverkeer doorheen wijken onmogelijk te maken.

Voor veel projecten is men wel zeer afhankelijk van die gemeenten (en andere spelers). Hoewel we optimistisch mogen zijn over de goodwill in vele gemeenten om Good Move te implementeren, blijft het toch zo verdomd moeilijk om mobiliteit naar het niveau te tillen dat absoluut nodig is om er echt coherentie in te krijgen. Zo riskeren we een klas met goede en slechte leerlingen.

Gelukkig voorziet het regeerakkoord wel een stok achter de deur om slechte leerlingen mee te krijgen "Good Move: Het Gewest zal alle subsidiemechanismen concentreren in één enkel lokaal mobiliteitscontract tussen het Gewest en iedere gemeente voor zijn mobiliteits- en verkeersveiligheidsbeleid en zal concrete projecten pas financieren wanneer deze kaderen binnen de gewestelijke doelstellingen.”  Enkel hopen dat dat niet tot een zesjes-cultuur leidt bij bepaalde gemeenten.

Bovendien zal dat, net als de onderhandelingen over de aangekondigde tramlijnen, niet over één nacht ijs gaan.  

Kortom, we zitten op de lange baan. Gelukkig heeft het Gewest heeft nog andere troeven in handen waar ze niet eindeloos over moeten onderhandelen. De gewestwegen zijn bijvoorbeeld vaak structurerende assen waar makkelijker in gesneden kan worden voor een vrije busbaan e.d.

Wat de openbaar vervoerplannen betreft: muy bien. We begrijpen wel niet goed waar ze het geld vandaan gaan halen voor al die bussen, trammen én de Metro. Au fond is dat niet ons probleem maar als we echt moeten kiezen gaat onze voorkeur naar véél extra trammen (in eigen bedding) en bussen i.p.v. één stukje metro. Maar hé, blijkbaar moeten we niet kiezen. (*DING!*) Het valt wel op dat ze zich in deze legislatuur toespitsen op het traject Noordstation-Bordet.

En last but not least: JA! Rekeningrijden staat in de verklaring. (*DING! DING!*) BRAL zet daar al jaren op in. De steun voor een slimme kilometerheffing is niet meer dan normaal maar het feit dat dit regeerakkoord ook de deur openzet voor een zonale, Brusselse heffing op basis van de Low Emission Zone en de ANPR-camera’s juichen we toe. Het standpunt van BBL en BRAL daarover lees je in dit persbericht. Nu wordt het zaak om van een idee naar de uitvoering ervan te gaan. BRAL steekt daarvoor graag een handje toe.

Kortom, wij wensen de mobiliteitsminister doorzettingsvermogen, geld en welwillende partners toe om al deze plannen uit te voeren.

Stedenbouw

Planning is het zwakke broertje van deze beleidsverklaring.

Het feit dat men geen werk maakte van een evaluatie van de Richtplannen van Aanleg of zelfs maar een adempauze inlaste is veel betekend. Het tegendeel is zelfs waar: men drukt tijdens de vakantie het gaspedaal in. Het lijkt wel alsof er geen verkiezingen geweest zijn.

Ter herinnering: er zijn momenteel richtplannen van aanleg in voorbereiding voor àlle strategische zones van Brussel (Weststation, Heizel, Mediapark, Ninoofsepoort etc.). Deze plannen zijn essentieel om alle transversale doelen over klimaat, biodiversiteit, mobiliteit etc. te realiseren. Ze moeten dan ook aan deze nieuwe doelstellingen en aan deze beleidsverklaring getoetst worden. Door die richtplannen nu te lanceren, is het zo goed als onmogelijk om die richting die werd ingeslagen, volledig te veranderen. Want de strategie van stedelijke veerkracht moet eerst nog ontwikkeld worden!

Door de richtplannen van aanleg nu te lanceren, is het zo goed als onmogelijk om de richting die werd ingeslagen, volledig te veranderen. Quid strategie van stedelijke veerkracht?

Zoals gezegd bij het hoofdstuk klimaat, zijn de belangrijkste doelen om de klimaatverandering het hoofd te bieden: ontharden (minder beton!) en vergroenen. Maar dat levert niet zoveel geld op als verdichten (chique condo’s bouwen). De keuze zou voor deze regering duidelijk moeten zijn. We werpen ons alvast in de strijd om de juiste prioriteiten te leggen!

Daarnaast is men blijkbaar niet van plan iets aan de procedure van de opmaak ervan te herzien. Wat in tegenspraak is met andere beloften over meer en betere participatie en samenwerking tussen diensten. Zie ook onze reactie op de recente pletwals aan plannen.

Ook aan die concrete voorstellen voor betere samenwerking en coördinatie tussen verschillende administraties ontbreekt het. Die zijn niet enkel essentieel om Brussel beter te plannen maar ook om de geponeerde klimaatdoelstellingen te halen. Men spreekt geregeld over het belang van een transversale aanpak maar wij blijven op onze honger zitten. Erger: we vrezen dat de saucissonage blijft en dat de verschillende diensten naast elkaar zullen blijven werken. Een kanjer van een werkpunt!

Men spreekt geregeld over het belang van een transversale aanpak maar wij blijven op onze honger zitten.

Er liggen wel een paar frisse accenten in de andere elementen. Het meest opvallende daarbij is dat de poort open staat voor de meerwaardebelasting, die wij gevraagd hebben, heel belangrijk voor de begroting, voor de sociale herverdeling en de strijd tegen speculatie. (*DING!*) Het idee zal weliswaar vooral ‘onderzocht’ worden.  Wij helpen graag hun onderzoek vooruit met dit artikel.

Ook het belang aan productie/economische activiteiten is toegenomen. (*DING!*) We zijn specifiek tevreden over het zinnetje dat ‘De regeling in verband met de gemengde gebieden zal onderzocht worden om ze zo goed mogelijk af te stemmen op de behoeften van de Brusselse productieactiviteiten’. En dat ze daarvoor het Gewestelijk bestemmingsplan willen veranderen. Misschien lezen we te veel tussen de regels maar naar ons aanvoelen opent dit de deur om af te stappen van het obligate ‘wonen-boven-productieactiviteiten’ in deze zones. Het enige ‘ondernemingsgebied in stedelijke omgeving’ dat ‘af’ is, heeft als productieactiviteit trouwens een … Carrefour.

De voornemens wat betreft het groen- en blauwe netwerk lijken ferm en oprecht.

Wat het groen- en blauwe netwerk betreft (en de daarbij horende intentie hitte-eilanden te bestrijden, doorlaatbaarheid te verbeteren en meer natuur te ontwikkelen op korte afstand van elke Brusselaar, de biodiversiteit te verhogen etc.) lijken de voornemens ferm en oprecht. (*DING!*) Maar ook hier zal er even ferm moeten samengewerkt worden om ze te realiseren. En daar zijn we weer: de RPA’s spelen hier een cruciale rol in.

We zijn tot slot ook blij met de belofte van de regering om geen nieuwe shoppingcenters toe te voegen aan het huidige arsenaal (*DING!*), maar we zijn wel teleurgesteld dat NEO, het geplande megalomane shoppingcenter op de Heizelvlakte, blijkbaar toch doorgaat. De regering is hardleers maar BRAL maakt zich op om de strijd tegen NEO verder te zetten. We zullen jouw steun daarvoor goed kunnen gebruiken.

Maar laat ons het hoofdstuk stedenbouw afsluiten met twee positieve zaken: het idee om gronden publiek te houden en ze los te koppelen van de woningen (of het shoppingcenter) die erop gebouwd worden, is een goede zaak. (*DING!*) Zo blijft publieke grond publiek voor de volgende generaties. En ook het inzetten op niet-winstgevende initiatieven qua tijdelijk gebruik is dat. (*DING!*) Al missen we wat dat laatste betreft de link met de totstandkoming van de eigenlijke plannen.

Burgerinitiatieven, commons en cocreatie

Het is een hardnekkige gewoonte van overheden om bij de start lippendienst te bewijzen aan de participatieve democratie maar verder weinig concreet in de etalage te leggen op dat vlak. Ook deze regering begint een van haar hoofdstukken met het mooie voornemen de “democratie en haar instellingen sterker te maken en de burgers meer controle te geven”. Maar onze excellenties hebben ook een idee hoe ze dat moeten in praktijk brengen en gelukkig blijft het niet alleen bij het ondertussen veel geciteerde systeem van loting.

Enkele opvallende nieuwigheden zijn: buitengewone ministerraden waarbij ze in overleg zouden gaan met het middenveld, gemengde parlementaire commissies met burgers erbij en institutionele vernieuwingen die het gemakkelijker moeten maken om burgerinitiatieven op te zetten. We lezen ook dat de regering de voorkeur geeft aan participatie “in een vroeg stadium” en dat het bestuur transparanter moet. (*DING!*) Klinkt allemaal als muziek in onze oren maar dan wel muziek die zwakjes komt aanwaaien van op de wind. En we zeggen het nog een keer om het af te leren: niks wijst erop dat er meer overleg komt in de heel concrete richtplannen van aanleg.

Te mooi om er niets over te zeggen

Er staan een aantal hele mooie beloftes in het regeerakkoord, waar BRAL in haar memorandum niet specifiek over schreef, maar wel in het verleden op werkte. Ze zijn te mooi om te laten liggen.

“Om de stads(rand)landbouw te bevorderen, wil de Regering voor zichzelf krachtdadige doelstellingen vastleggen. Zo is het de bedoeling dat tegen 2035 minstens dertig procent van het jaarlijkse fruit- en groenteverbruik van de Brusselaars afkomstig is van die landbouw … de ontwikkeling van een sterke samenwerking tussen de Vlaamse en Waalse overheden en actoren om een voedingsgebied rond Brussel tot stand te brengen”

“De Regering zal een systeem van statiegeld voor blikjes en plastic flessen invoeren.” (*DING!*)

“De Regering zal een studie uitvoeren om dit instrument (de verbrandingsoven nvdr.)  uit te faseren. Deze uitfasering is wenselijk opdat het Gewest zou kunnen voldoen aan de verplichtingen in verband met de uitstoot van broeikasgassen. Aansluitend op deze uitfasering zullen de winsten afkomstig van de groenestroomcertificaten die toegekend worden aan de verbrandingsoven, herbestemd worden voor de doelstellingen die gekoppeld zijn aan het PBGA en het GPKE. De toekenning van groenestroomcertificaten aan de verbrandingsoven zal in de toekomst afgeschaft worden.” (*DING!*)

Druk zetten om de schuif te vermijden – samen met jou!

Er zijn nog veel hinderpalen en veel intenties blijven gewoontegetrouw intenties. Net zoals veel te bestuderen dingen al eens in een schuif belanden. Maar: we kunnen hier iets mee als stadsbeweging voor Brussel. We vinden veel elementen uit ons memorandum (en eerder ingenomen standpunten) in één of andere vorm terug in dit ‘regeerakkoord’.

BRAL zal er dan ook over waken dat deze regering er effectief werk van maakt. We zullen hen vragen een stap verder te zetten en ideeën aanrijken om de ambitieuze klus te klaren. En wees maar zeker, daarvoor zal blijvende druk nodig zijn. En daarvoor hebben we ook jou nodig. Om zo met nog meer gezag te kunnen blijven ijveren voor dat gezonde, groene en veilige Brussel!

Zin gekregen om mee te strijden met BRAL? Dat kan!

WORD LID

Wil jij je steun tonen voor een betaalbaar, solidair en milieuvriendelijk Brussel? Word dan lid van BRAL!
Je vergroot ons draagvlak, ontvangt onze publicaties, én je krijgt korting op onze activiteiten.
Overtuigd? Schrijf 25 euro lidgeld over op BRAL-rekening BE74 5230 8083 3007 met de vermelding lidgeld.

DOE EEN GIFT

Vind je dat BRAL goed werk levert? Steun ons met een gift!
Zo kunnen we onafhankelijk blijven werken. Geef wat je portemonnee je toelaat en je hart je influistert.
Overtuigd? Storten kan op BRAL-rekening BE74 5230 8083 3007 met de vermelding gift. Giften vanaf 40 euro zijn fiscaal aftrekbaar.

VOLG ONS

Blijf op de hoogte van onze activiteiten en standpunten via onze website, nieuwsbrief, Facebook, Instagram of Twitter.
En natuurlijk kan je ons ontmoeten op een BRAL-activiteit of een BRAL-café ergens in Brussel!

BRAL, stadsbeweging voor Brussel

BRAL strijdt voor een gezond, milieuvriendelijk en solidair Brussel. Van mobiliteit tot stedenbouw stellen we de Brusselaars centraal. Hoe doen we dat? We (onder)steunen hen met onze kennis en helpen hen om zelf initiatief te nemen. Samen verdedigen we onze belangen bij de overheid. Aan tafel als het kan, op de barricaden als het moet. We zijn kritisch maar constructief, dwars maar genuanceerd.
www.bral.brussels