BBP Biestebroeck: weggooien wat al bestaat om het te vervangen met nog slechtere versie

Het BBP van 2017 kreeg veel kritiek van bewoners, verenigingen en vakbonden. Ze wezen erop dat de bestemmingswijziging van GSI (gebied voor stedelijke industrie) naar OGSO (ondernemingsgebieden in een stedelijke omgeving), en zo de bouw van woningen toe te staan, een Trojaans paard was voor speculatieve projecten van verschillende projectontwikkelaars. Met een zeer reëel risico dat elke toekomstige havencapaciteit in het zuiden van Brussel definitief veroordeeld zou worden. Ze waren ook bezorgd over het gebrek aan garanties voor de bouw van sociale woningen in een gebied waar er niet genoeg van zijn en waar het gemiddelde inkomen per inwoner meer dan 20% lager ligt dan het gewestelijk gemiddelde. Tot slot benadrukten ze dat de hoge densiteit die wordt voorgesteld veel autoverkeer zou genereren en de bodem zou doen afbrokkelen die in een geologische en hydrogeologische staat is die niet erg gunstig is voor een dergelijke constructie (vervuilde bodem, verlaging van het grondwaterpeil, risico van vestiging in een veengebied, enz.). 

De opheffing van het BBP was een kans om van ontwikkelaars te eisen dat ze een percentage sociale woningbouw leveren, om openbare voorzieningen te bouwen waaraan een groot tekort is, en om leefbare grond te behouden, waaronder het kostbare waterrijke gebied van het Shell-blok en de biodiversiteit van het Urbanities-terrein. Het was ook een kans om een meer evenwichtige verhouding tussen wonen en productie- en havengebieden te plannen. Kortom, het was een kans om bij dit project te denken in termen van gebruikswaarde in plaats van marktwaarde. Helaas voor de ondertekenende verenigingen moet worden gezegd dat het nieuw voorgestelde BBP-ontwerp grotendeels trouw is gebleven aan het eerder aangenomen ontwerp en een prominente plaats toekent aan speculatieve torens aan het kanaal! 

De verkwisting van productieve activiteiten 

Hiermee gaat de gemeente volledig in tegen de bevindingen van de gewestelijke autoriteiten. In het rapport van Perspective.brussels over de vergunningen die in 2018 en 2019 werden afgeleverd, wordt de volgende diagnose gesteld: “De 76.000 m² woningen die er zijn toegestaan, bovenop de woningen die vóór 2018 werden toegestaan, dreigen de doelstellingen van de OGSO in het gedrang te brengen. [...] Het is belangrijk dat de hoofdfuncties (productieve activiteiten) en de secundaire functies (huisvesting) niet worden omgedraaid, wat momenteel gebeurt”. Deze constatering wordt bevestigd in het laatste verslag over de vergunningen voor 2020-2021: “Een betere bescherming van functies die aan belang verliezen maar als noodzakelijk worden beschouwd, zoals productieve activiteiten”. 

In de nieuwe versie van het BBP-ontwerp wordt 68% van het gebied bestemd voor huisvesting (zonder garantie op openbare/sociale huisvesting), terwijl de productieactiviteiten nog verder zullen krimpen, van 17% naar 13,5%.  De havenactiviteiten, die al op een laag niveau stonden, daalden van 0,5% naar 0,2%. Op deze locatie beschikt het kanaal over een roeibekken voor binnenschepen, de haven over 2,2 ha en enkele honderden meters kades, en er is de mogelijkheid om een haventerminal te huisvesten die goederen kan distribueren naar de zuidelijke regio van Brussel: deze site is de enige plek in het zuiden van het Gewest waar goederen die per boot worden vervoerd nog kunnen worden behandeld.  Deze rol komt tot uiting in de diagnose van het MER (p. 117): “Biestebroeck is een van de sites die in aanmerking komen voor de hub in het zuidwesten omwille van het huidige industriële gebruik”. Maar het wordt ondermijnd door woonprojecten: “Waar de stad deze ruimten voor haar diensten nodig heeft, komt de kwestie van de verenigbaarheid tussen nieuwe woonprojecten en stadslogistieke projecten op de voorgrond. 

Sociale huisvesting op de lange baan 

In het MER voor het BBP van 2016 werd erkend dat, aangezien de percelen die onder het BBP vallen volledig in privébezit zijn, de nieuwe woningen tegen marktprijzen zouden worden gebouwd, wat onbetaalbaar zou zijn voor een aanzienlijk deel van de bevolking. Sinds de goedkeuring van het BBP heeft de gemeente Anderlecht echter steeds geweigerd om voor alle projecten waarvoor in de perimeter vergunningen werden afgeleverd (City Dox, The Dock, Key West, Urbanities), een percentage sociale woningen op te leggen of stedenbouwkundige lasten te heffen voor de bouw ervan. Integendeel, de gemeente is van mening dat ze al voldoende sociale woningen heeft gerealiseerd en heeft tijdens de begeleidingscomités van de projecten duidelijk gemaakt dat ze een voorwaarde afwees dat een percentage sociale woningen zou hebben voorgeschreven om te realiseren. 

Op 31 december 2020 stond 10% van de gezinnen in de gemeente op de wachtlijst voor toegang tot sociale huisvesting en had 35% van de Anderlechtse bevolking recht op verhoogde bijstand. Ondanks deze alarmerende vaststellingen stelt het BBP geen percentage voor sociale huisvesting vast, wat de enige manier is om met zekerheid de productie van betaalbare woningen te garanderen. Er moet aan worden herinnerd dat het oorspronkelijke Kanaalplan voorzag in 30% publieke woningen binnen de contouren van het BBP. 

Een dichtheid die de grond vernietigt 

Hoge dichtheden worden vaak gerechtvaardigd met het argument dat ze grond vrijmaken. Niets is minder zeker. Twee onbebouwde BBP-percelen hebben een aanzienlijk biodiversiteitspotentieel, maar het BBP-project beschouwt biodiversiteit volgens een wiskundige compensatielogica die losstaat van het functioneren van natuurlijke ecosystemen. Op het Urbanities-terrein bijvoorbeeld, hoewel dit perceel grotendeels waterdoorlaatbaar is en een open bodem heeft, staat het BBP toe dat tot 75% ervan ondoordringbaar is, en het zogenaamde begroeide deel kan worden gepland in de vorm van groene daken, die op geen enkele manier de eigenschappen van een leefbare, open bodem bieden. Allemaal ecosystemen waarvan sommigen beschermd worden door de Natuurverordening, die in het BBP-ontwerp op geen enkele manier worden beschermd, ondanks het feit dat ze een belangrijke rol kunnen spelen op het gebied van regenwaterbeheer en stadsverfrissing. De reeds aangeplante stadsvegetatie is het meest veerkrachtig. 

Dit ontwerp van BBP komt op een moment dat de aftredende regering net de strategische richtlijnen heeft gevalideerd die de opkomst van een Gewest [ ] bevorderen dat zuinig omspringt met grond, dat iedereen toegang geeft tot een woning die aangepast is aan zijn behoeften, dat zich dichtbij gemeenschapsdiensten [ ] bevindt en dat jobs genereert in een gemeenschappelijk kader dat iedereen ten goede komt. Voor de ondertekenende verenigingen stelt het nieuwe BBP-ontwerp, in het licht van deze prioriteiten, verouderde doelstellingen voor. De herziening was een kans om fouten uit het verleden recht te zetten en van de Biestebroecksite een productief en biodivers gebied te maken. In zijn huidige vorm wordt kostbare grond verspild om woningen te bouwen die niet beantwoorden aan de behoeften van de Brusselaars en zeker niet aan die van de Anderlechtenaren.  

De ondertekenende verenigingen verzetten zich dan ook tegen het project en vragen om het te herzien. 

Ondertekenaars: ARAU • BRAL • CCN Vogelzang CBN • Centre de Rénovation Urbaine (CRU) • CSC Bruxelles • États Généraux de l'Eau à Bruxelles (EGEB) • FGTB Bruxelles • Inter-Environnement Bruxelles (IEB) • Marais Wiels • Natagora Bruxelles • Power4Trees • RBDH • TuiniersForum des Jardiniers • Union des Locataires d'Anderlecht Cureghem (ULAC)