AAQD: MEPs duwen niet door

De nieuwe AAQD houdt stand 

Enkele groepen uit het parlement probeerden de hele hervorming terug naar af te schieten. Hun voorstel om de hele tekst naar de prullenbak te sturen en verder te gaan met de AAQD uit 2008 werd gelukkig met vrij ruime meerderheid verworpen.

Daarmee is het gevaar dat er geen update komt voor de AAQD zo goed als van de baan. De vraag blijft echter: met welk ambitieniveau? Het parlement legt de lat alleszins wat hoger dan de Europese Commissie in oktober vorig jaar.   

Welke normen? 

Een eerste belangrijk aandachtspunt is, natuurlijk: welke wettelijke normen deze AAQD zal aannemen? In het voorstel van de Europese Commissie was enkel sprake van een verwaterde vorm van de WHO-normen. Gelukkig begreep het parlement dat de EU geen goede beurt zou maken als het ook in de nieuwe AAQD onze gezondheid ondergeschikt zou maken aan andere belangen. Een meerderheid van de parlementsleden schaarde zich achter het opnemen van de WHO-normen in de AAQD en het principe om deze normen daarna ook geregeld up te daten aan de hand van de evoluerende wetenschappelijke inzichten.

Tegen wanneer? 

2035. Deze datum werd meteen naar voren geschoven tegelijk met het aannemen van de WHO-normen. Dat was een last minute amendement van de rapporteur Lopez, en jammer genoeg ook een verschuiving ten opzichte van de 2030. Die deadline haalde in juni in de ENVI-commissie nog een meerderheid. Door de normen en de einddatum te koppelen wou de rapporteur ervoor zorgen dat het hele schip geen averij opliep in de vele stemmingsrondes. Die strategie bleek succesvol om de WHO-normen binnen te halen, maar zag dus de richtdatum verder in de toekomst schuiven. 

Waar te meten? 

In de nieuwe AAQD worden een aantal gaten in de wetgeving gesloten. Het wordt strikter over waar de meetstations te plaatsen. Ook de rol van indicatieve meetresultaten (zoals in ons ExpAIR-project) wordt gevalideerd, net als de waarde van modellering. 

Met welke rechten? 

Een ander strijdperk is de toegang tot justitie. De clean air-rechtszaken die de laatste jaren her en der in Europa gevoerd worden, vormen een belangrijke hefboom om overheden tot actie aan te zetten. Tegelijk zien heel wat conservatieve politici dit als een juridisering van de politiek. Zij wilden deze weg maar al te graag bemoeilijken. Gelukkig was er ook hier een meerderheid in het Europees parlement om de amendementen van het Lopez-rapport te steunen. Die geeft burgers recht op schadeloosstelling voor schade aan de gezondheid als gevolg van het niet-respecteren van de luchtnormen. 

En nu België? 

De door het parlement aangenomen tekst gaat nu naar de EU Raad. Daar komt een sleutelrol in handen van België, dat in januari 2024 het voorzitterschap overneemt van Spanje. Wij riepen onze ministers al eerder op om gezondheid voorop te stellen. Het is nu zeker zaak om deze tekst niet verder te laten verwateren. De rol van de voorzitter is cruciaal, om alle landen samen te krijgen maar ook om een sterke positie in te nemen. 

Dat is nog geen gewonnen zaak. Voor België neemt Vlaanderen in deze de honneurs waar. 
Het is zorgwekkend dat het Vlaams gewest in haar Luchtbeleidsplan 2050 naar voren schuift voor het halen van de WHO-normen. Net als Wallonië trouwens. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is dat 2035, in lijn met het huidige voorstel van het EU-parlement.  

Ook de stemming zelf baart ons enige zorgen. Zo zien we dat de parlementsleden van NVA zich onthielden in de eindstemming, net als voor de stemming over de aanname van de WHO-normen. Ze stemden verder tegen het amendement dat burger meer rechten gaf tot schadeloosstelling. Ook CD&V volgde deze lijn, maar stemde uiteindelijk wel in met de volledige tekst. Met Vlaams minister van Milieu Zuhal Demir (NVA) die volgend jaar op de voorzittersstoel plaatsneemt, is dat geen goed teken.  
 

Wij herhalen dus onze oproep voor een sterk Belgisch voorzitterschap dat gezondheid op de eerste plaats zet.

Tim Cassiers