ExpAIR: hoe gezond is de lucht in jouw wijk?

Gezonde lucht

• Luchtvervuiling is het grootste milieurisico voor de gezondheid in Europa. In België waren ongeveer 6.500 vroegtijdige sterftegevallen te wijten aan luchtvervuiling. Bron: European Environment Agency, 2019
• Directe blootstelling aan NO2 kan je ogen, neus, keel en longen irriteren. Op langere termijn kan NO2 je longfunctie aantasten.
• Niet alleen het ademhalingssysteem, steeds meer onderzoeken wijzen uit dat het ook een effect heeft op hart- en vaatziekten en het risico op kanker verhoogt.  
• Mensen met astma, ouderen en kinderen riskeren meer gezondheidseffecten van NO2. 
• NO2 schaadt ook het milieu: het draagt bij aan de vorming van ozon, fijnstof en de verzuring van bodems en oceanen.
• NO2 wordt vooral geproduceerd bij verbrandingsprocessen, zoals in de motor van een auto of in de verwarmingsketel bij je thuis.
• In Brussel is gemiddeld ongeveer 44% van de jaarlijkse gemeten NO2-concentratie gekoppeld aan het gemotoriseerd wegverkeer (2015-2019). Bron: Leefmilieu Brussel

Na CurieuzenAir

Met CurieuzenAir hebben 3.000 Brusselaars de NO2 gemeten van 25 september tot 23 oktober 2021. Het resultaat van die maand zette de Universiteit Antwerpen om naar het gemiddelde voor een jaar. De conclusie? Het goede nieuws is dat jaren van strijd begint te lonen. De Brusselse lucht verbetert. Dat is toe te schrijven aan een groter aantal voetgangers en fietsers, de lage-emissiezone voor gemotoriseerd verkeer, voetgangerszones en andere infrastructuuringrepen.  

Helaas is er niet alleen goed nieuws. De kaart toont dat nog heel wat plaatsen zijn in Brussel waar de luchtkwaliteit zelfs niet voldoet aan de Europese norm van 40µg/m³ NO2-concentratie per jaar. Die norm dateert van 2008. Sinds 2021 adviseert de  Wereldgezondheidsorganisatie een drempel van 10µg/m³. Slechts 2% van de Brusselaars wonen op een plaats onder deze drempel. Er is dus nog veel werk aan de winkel.

Hier is de kaart van CurieuzenAir:

Ook al bracht CurieuzenAir ons veel antwoorden, toch bleven we nog met veel vragen zitten na het onderzoek. CurieuzenAir onderzocht de lucht tijdens corona en de lockdown. Krijgen we opnieuw meer luchtvervuiling na de lockdowns? Zorgt het beleid van lokale en gewestelijke politici voor betere lucht? Krijgen ook mensen die wonen of werken aan de meest vervuilde plaatsen betere lucht? Doordat we met Expair een jaar lang metingen zullen doen, kunnen we ook zien of er verschillen zijn tussen seizoenen/maanden/...

Nu ExpAIR

Met ExpAIR meten Brusselaars, BRAL en Leefmilieu Brussel opnieuw de luchtkwaliteit. Na het globale beeld van CurieuzenAir kiezen we voor gerichte metingen op de meest vervuilde plaatsen en voor meetcampagnes in functie van veranderingen in de publieke ruimte.

24 meetpunten

BRAL installeerde 24 meetpunten op de meest vervuilde locaties in Brussel. Deze keer hangen ze niet aan de balkons van een burger, maar zal je ze zien in de publieke ruimte aan elektriciteitspalen of metropalen. Het meetpunt lijkt wel op een omgekeerde bloempot op een stok! Daarin zitten de meetbuisjes die je misschien nog kent van CurieuzenAir. Je kan de meetpunten herkennen aan de sticker van ExpAIR.

We selecteerden de meest vervuilde plekken op basis van de resultaten van CurieuzenAir, eerder onderzoek en de modellen van Brussel Leefmilieu. Voor wie de resultaten van CurieuzenAir kent, is het geen verrassing dat we veel punten in het centrum en grote delen van Molenbeek selecteerden. De stippenkaart van CurieuzenAir toonde een grote ongelijkheid in Brussel, tussen een ‘rood-geel’ centrum en een ‘blauw-groene’ rand. Hoe verder van het centrum, hoe beter de lucht. Gezien we kiezen voor de meest vervuilde punten, komen we dus terecht in het centrum en de eerste kroon.

Ontdek de 24 meetpunten van ExpAIR:

Lokale impactmetingen

Naast het secundaire meetnetwerk dat we zullen installeren, gaan we ook lokaal aan echte burgerwetenschap doen. In verschillende wijken zullen we met een groep bewoners een mini-onderzoek opzetten. Zij bepalen waar we gaan meten en hoe lang. Deze participatieve trajecten vormen een mooie aanvulling waarbij we bijvoorbeeld de impact kunnen meten van (kleine) ingrepen in de publieke ruimte.  

Blijf op de hoogte

Een jaar lang zal je de resultaten van ExpAIR kunnen volgen.

• BRAL houdt je op de hoogte van de resultaten van alle meetpunten. Dit zal gaan via een interactieve kaart op onze website.
• De ambassadeurs van ExpAIR adopteerden een van de 24 meetpunten. Volg de resultaten via de ambassadeurs in je buurt. Zij zullen over de resultaten vertellen op hun eigen manier.

De ambassadeurs van ExpAIR

Voor elke locatie gaan we op zoek naar een ambassadeur van het meetpunt. Een heleboel lokale ambassadeurs adopteerden al een meetpunt in hun buurt. Zij ontvangen als eerste de resultaten van het meetpunt. Deze ambassadeurs kunnen je lokaal informeren over de lokale luchtkwaliteit. 

De ambassadeurs zijn:

1000 Brussel

• Arenbergstraat: Fari       
• Dansaertstraat: Brukselbinnenstebuiten
• Gulden-Vlieslaan: Pro Velo
• Jozef II-straat: European Environmental Bureau (EEB), IDEA Consult, Bond Beter Leefmilieu
• Kortenberglaan: European Union Cyclist Group (EUCG)
• Sainctelette: CAPITAL vzw, Sainctelette buurtcomité
• Vlaamse Poort: Avansa Citizenne

1020 Laken

• D. Lefèvrestraat: Oudercomité Sint-Ursula, Be-Here

1030 Schaarbeek

• Lambermontlaan: Bib Sophia
• Brabantstraat: Wijkpartneriaat de Schakel, KUL Architectuur

1050 Elsene

• Generaal Jacqueslaan: Ligue des familles
• Vleurgatsesteenweg: BRUZZ
• Waversesteenweg/Troon: Mundo-B, Pro Velo

1060 Sint-Gillis

• Bareel: gemeenschapscentrum Pianofabriek, Royale Union Saint-Gilloise
• Fonsnylaan: Fédération des maisons médicales

1070 Anderlecht

• Industrielaan
• Josse Leemanslaan: Kidical Mass
• Anderlechtse Poort: Inter-Environnement Bruxelles

1080 Molenbeek

• Louis Mettewielaan: Tienerschool 
• Piersstraat: Buurthuis Bonnevie, Foyer vzw

1083 Ganshoren

• Jacques Sermonlaan

1180 Ukkel

• Brugmannlaan

1200 Sint-Lambrechts-Woluwe

• Brand Whitlocklaan: GRACQ Woluwe

1210 Sint-Joost-ten-Node

• Middaglijnstraat: ToekomstATELIERdelAvenir (TADA), gemeenschapscentrum Ten Noey, Sima vzw

Vertel het rond!

Ook jij kan het nieuws over ExpAIR verder vertellen. Laat mensen weten dat we opnieuw de luchtkwaliteit meten in Brussel op 24 meetpunten en dat je de resultaten kan vinden op www.bral.brussels/expair.

Ken jij actieve burgers, toffe organisaties of geëngageerde handelaars die ambassadeurs zouden willen worden van een van deze punten? Laat het ons dan weten op expair@bral.brussels.

Heb je interesse in of vragen over het project? Contacteer Zoë of Eva via expair@bral.brussels of 02 217 56 33!