Nood aan meer Belgische ambitie bij herziening Europese richtlijn luchtkwaliteit

Aanzienlijke impact van luchtverontreiniging

De afgelopen jaren toonden enorm veel studies aan dat luchtverontreiniging een aanzienlijke en vermijdbare belasting vormt voor onze samenleving. Zo berekende Sciensano dat 9 op 10 Belgen wordt blootgesteld aan fijn stof concentraties (PM2.5) hoger dan de advieswaarde van de Wereldgezondheidsorganisatie. Volgens het Europees Milieuagentschap zijn er daardoor in België jaarlijks ongeveer 7500 vroegtijdige sterftes (cijfer voor 2019).

Tim Cassiers van BRAL legt uit: “Luchtverontreiniging ligt aan de basis van verschillende ziekten en gezondheidsproblemen. De meest kwetsbare burgers lopen daarbij de grootste gezondheidsrisico's. Uit Belgisch onderzoek dat vorig jaar in The Lancet werd gepubliceerd blijkt dat roetdeeltjes zelfs tot in de organen van de foetus terechtkomen.”

Luchtverontreiniging heeft ook een grote impact op onze sociale zekerheid, legt Christian Horemans van de Onafhankelijke Ziekenfondsen uit: “Luchtverontreiniging heeft niet alleen een negatieve invloed op onze fysieke gezondheid, zoals de ademhaling en de werking van ons hart en onze bloedvaten, maar ook op onze mentale gezondheid. Dat alles heeft een aanzienlijke financiële impact op onze ziekte- en invaliditeitsverzekering. Dat is ook de reden waarom uit alle berekeningen van de Europese Commissie blijkt dat de baten van luchtkwaliteitsmaatregelen ruimschoots opwegen tegen de kosten.”

Stap in de goede richting, maar nog onvoldoende

De drie Gewesten bespreken momenteel het standpunt dat minister Zuhal Demir voor ons land zal innemen tijdens de Europese ministerraad van 20 juni. De milieuverenigingen en de gezondheidssector roepen ons land op om meer ambitie te tonen dan wat de tekst van de Europese Commissie nu voorstelt.

“Het voorstel van de Europese Commissie gaat de goede kant op, maar de voorgestelde grenswaarden zijn voor fijn stof (de component PM2.5) en stikstofdioxide maar half zo ambitieus als wat de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) aanbeveelt. En dat terwijl de advieswaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie essentieel zijn om de gezondheid van de burgers te beschermen”, verduidelijkt Christian Horemans.

Vier aanbevelingen

Concreet hebben de middenveldorganisaties, waaronder Bond Beter Leefmilieu, alle Belgische ziekenfondsen, BRAL, Kom op Tegen Kanker, Greenpeace en Recht op Lucht, vier aanbevelingen:

1. De EU-luchtkwaliteitsnormen voor 2030 moeten volledig worden afgestemd op de aanbevelingen van de WHO en de meest recente wetenschappelijke gegevens.

2. De voorlichting van het publiek over luchtkwaliteit moet beter, met ook duidelijke en transparante communicatie voor kwetsbare groepen, zoals ouderen en kinderen, maar ook personen uit bepaalde socio-economische groepen.

3. Het luchtkwaliteitsmeetnet moet versterkt worden door de dichtheid en representativiteit van meetstations te vergroten en door gegevens verzameld door burgerwetenschap te integreren.

4. De vele uitstelopties moeten geschrapt worden, zodat lidstaten geen achterpoortjes meer hebben wanneer ze de luchtkwaliteitsnormen niet respecteren.

De maatregelen zijn gekend

Volgens de milieu- en gezondheidsorganisaties zijn de maatregelen om de luchtkwaliteit tot onder het niveau van de normen van de Wereldgezondheidsorganisatie te brengen bekend en haalbaar.

Ze vragen dat de overheid de burgers meer ondersteunt om duurzame mobiliteitskeuzes te maken. Dat kan door extra investeringen in openbaar vervoer en in infrastructuur voor voetgangers en fietsers, door slimme belastinghervormingen die aanmoedigen om te kiezen voor zero-emissie voertuigen en minder autogebruik, en door het instellen van zero-emissiezones in dichtbevolkte gebieden.

Bij al deze maatregelen horen stevige socio-economische correcties voor mensen met een lager inkomen die hun wagen nodig hebben voor noodzakelijke verplaatsingen. De voordelen van deze maatregelen zijn aangetoond in het onderzoek van Clean Cities en Transport & Environment.

Ze vragen daarnaast bijkomende en sociaal rechtvaardige maatregelen in andere sectoren, zoals huishoudelijke houtkachels, landbouw en de zware industrie, die ook in belangrijke mate bijdragen tot de uitstoot van fijn stof en stikstofdioxide.

Tim Cassiers van BRAL besluit: “Er zijn veel win-wins tussen luchtkwaliteit, gezondheid en klimaat. Daarom roepen we onze ministers op om eindelijk de leefbaarheid van onze steden en dorpen centraal te zetten in hun beleid.”

Perscontacten

• Tim Cassiers, BRAL, tim@bral.brussels, +32 476 44 92 23
• Christian Horemans, Nationaal Intermutualistisch College, Christian.Horemans@mloz.be, +32 473 88 17 49

Getekend door: BBL, BRAL, Canopea, les Chercheurs d’Air, Clean Cities, Greenpeace, Kom op Tegen Kanker, Recht op Lucht, de Neutrale Ziekenfondsen, de Onafhankelijke Ziekenfondsen, de Liberale Mutualiteiten & Solidaris