Waarom Brussel een zonale heffing nodig heeft

Carte blanche BRAL, Greenpeace Belgium, Filter Café Filtré, VUB - MFYS & MOBI.

De Brusselse zonale heffing verhit de gemoederen. Het zou gaan om een terugkeer naar de middeleeuwen, of een vuile tackle op de pendelaar. Bijna altijd staat de factuur centraal. Zelden het feit dat Brusselaars en bezoekers van onze hoofdstad gezondere lucht zouden inademen.

Vorig jaar kondigde de Brusselse regering al een slimme kilometerheffing aan. In samenspraak met de andere gewesten als het kon, alleen als het moest. Nu ontvouwt het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zijn plannen: een zonale heffing, in de media gemakshalve stadstol genoemd. Opnieuw wordt moord en brand geschreeuwd. Het gaat de pendelaar kosten! Er zijn geen alternatieven! De bedrijven trekken weg! En vooral: wie gaat dat betalen?

Eerlijk is eerlijk: een ideale zonale heffing brengt nauwelijks geld op. Logisch, het is immers de bedoeling dat het autoverkeer drastisch afneemt. Maar in het publiek debat gaat het toch maar weer over de kostprijs en hoe die factuur vooral naar de pendelaars zal gaan. Dat op dit moment de hele maatschappij opdraait voor al die autoverplaatsingen, blijft onderbelicht. Elke gereden autokilometer in de stad kost ons allen 50 eurocent per kilometer in de vorm van milieuvervuiling, ongevallen en fileleed (Bron: Stratec). Een nieuwe studie van European Public Health Alliance berekende dat de directe en indirecte kosten van luchtvervuiling in 2018 Brussel 1,6 miljard euro kostte.

Schone lucht en verkeersveiligheid

In de discussie over een stadstol lijkt men telkens weer te vergeten waarom we eindelijk iets moeten doen aan de autodruk in onze steden. Mede onder druk van heel wat burgeracties ontstond er de voorbije jaren een brede consensus. De stad moet leefbaarder en aantrekkelijker worden, met meer ruimte voor voetgangers en fietsers. De klimaatambitie moet fors omhoog maar de uitstoot van het wegvervoer blijft tot op vandaag stijgen en blijft dus bijdragen aan de klimaatcrisis. Onze kinderen moeten kunnen ademen en buiten spelen. Het aantal verkeersdoden moet drastisch omlaag.

Tegelijk zien we dat elk initiatief in die richting botst op een permanente autostroom die als water alle beschikbare ruimte in de stad opvult. Plaats vrijmaken voor fietspaden? Zeker, maar raak niet aan autorijstroken of parkeerplaatsen. Voetgangerszones aanleggen? Zeker, maar dat mag geen verkeer naar de omliggende straten leiden. Schoolomgevingen veilig en gezond maken? Zeker, maar waar moeten we dan parkeren?

Even hebben we kunnen herademen, tijdens de lockdown in de lente van dit jaar. Maar nu is het verkeer helemaal terug, en stilaan zelfs nog meer dan vóór maart. Iets aan die autodruk doen, dat moet het doel zijn van een zonale heffing. Enkel zo kunnen we onze ambities voor een leefbare, verkeersveilige en duurzame stad waarmaken. Dat zware en grote auto’s hierbij meer betalen is de logica zelve. Zij nemen immers meer plaats in, verhogen het risico op ernstige en dodelijke letsels bij botsingen met fietsers en voetgangers, én stoten meer uit. Dat een zonale heffing werkt, toont Stockholm aan, waar na de invoering van een heffing het verkeer met 30% afnam.  

De stadsregio van de toekomst

Het debat over een zonale heffing in Brussel zet vooral de tegenstelling tussen stad en ommeland op scherp. Nochtans moet in dit voorstel ook de Brusselaar betalen voor zijn of haar gereden kilometers. Dit lijkt - althans in de andere gewesten - slechts een detail, maar dat is het niet. We moeten met zijn allen, Brusselaar en pendelaar, werken aan een andere mobiliteit in de stadsregio. Brussel neemt hierin het voortouw. Volgt de rest? 

Of blijven we zeggen dat er geen alternatieven bestaan, zonder efficiënt openbaar vervoer naar Brussel te organiseren? Blijven we zeggen dat het gewestelijk expresnet voor fietsers moet doorgetrokken worden, zonder daarvoor in Brussel autorijstroken op te offeren? Blijven we overal park&rides promoten, zonder ze ook echt doordacht aan te leggen aan belangrijke knooppunten?

Brussel is een plek waar veel mensen hun creativiteit en werklust kunnen botvieren. Het is daarom in het algemeen belang om onze hoofdstad toekomstvaardig te maken, met minder files in Brussel én in de rand. De Brusselse zonale heffing afschieten als een aanval op de pendelaar is te gemakkelijk. Vlaanderen, Brussel en Wallonië kunnen alle inwoners en gebruikers van de Brusselse stadsregio de hand reiken met een performant openbaar vervoer, park&rides en fietsinfrastructuur. Zo vermenigvuldigen ze de positieve impact van de zonale heffing op vlak van milieu, gezondheid en economie voor iedereen.

Ondertekend door:

• Tim Cassiers, BRAL, stadsbeweging voor Brussel, 
• Joeri Thijs en Elodie Mertz, Greenpeace Belgium
• Annekatrien Verdickt, Filter Café Filtré
• Bas De Geus, VUB - MFYS & MOBI

Perscontacten: 

• Tim Cassiers, BRAL, tim@bral.brussels, 0476 449 223
• Joeri Thijs (NL), Greenpeace Belgium, joeri.thijs@greenpeace.org,+32 496 26 31 92
• Elodie Mertz (FR), Greenpeace Belgium, elodie.mertz@greenpeace.org, +32 470 77 48 58