140 milieu- en gezondheidsexperts vragen sterke maatregelen om te vechten tegen luchtvervuiling in Brussel

De open brief verscheen in Le Soir, De Morgen en The Guardian.

Geachte kandidaten voor de gemeentelijke en de gewestelijke verkiezingen van 2024 in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest,

Wij, dokters, wetenschappers, milieu- en gezondheidsorganisaties, vragen u om, eenmaal verkozen, alles te doen wat in uw macht ligt om ten volle te strijden tegen de luchtvervuiling van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest. 

De hoofdstad van België is een van de meest vervuilde van Europa. Wat betreft fijnstof en stikstofdioxide – twee vervuilende stoffen die voor respectievelijk dertig procent en zestig procent worden uitgestoten door het wegverkeer – wordt de stad blootgesteld aan concentraties die vaak ruim boven de aanbevelingen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) liggen. Op jaarbasis is de drempel voor stikstofdioxide 10 µg/m³, voor fijnstof (PM2.5) bedraagt de jaarlijkse drempel 5µg/m³. Op sommige plaatsen wordt de drempel van de WGO  voor stikstofdioxide vijf keer en voor fijnstof (PM2.5) twee keer overschreden.

Elk jaar sterven meer dan 900 Brusselaars te vroeg door deze slechte luchtkwaliteit. Dit betekent twee doden per dag en meer dan tien procent van de sterfte in de hoofdstad; alle oorzaken bij elkaar genomen. 

De kleine deeltjes fijnstof kunnen in het bloed terechtkomen, en via de longen tot aan het hart of de hersenen geraken. De risico’s voor de gezondheid door deze vervuiling zijn onder andere: een groter risico op cardiovasculaire ziektes, beroertes, vroeggeboortes, aandachtsstoornissen bij kinderen, verhoogd risico op dementie bij ouderen, bepaalde types van diabetes, of bepaalde kankers.

Stikstofdioxide, een irriterend gas, kan bijdragen aan de ontwikkeling van astma en het risico op luchtwegeninfecties en chronische longproblemen verhogen (hoesten, moeite om te ademen, verminderde reukzin, bronchitis, allergieën, …).

Vooral kinderen zijn kwetsbaar voor luchtvervuiling omdat hun metabolisme nog in ontwikkeling is en ze sneller ademen. Omdat ze kleiner zijn, bevinden ze zich ook dichter bij de bron van luchtvervuiling, voornamelijk de uitlaat. Vechten tegen luchtvervuiling laat dus toe om de gezondheid van de jongsten te beschermen.

Globaal genomen raakt luchtvervuiling ook de mensen in de meest precaire omstandigheden het meest. Ze hebben minder toegang tot groene ruimte, sportactiviteiten of een gezonde voeding. Daardoor kunnen ze de negatieve effecten van vervuiling op hun gezondheid minder of niet counteren. Ze zijn ook vaker blootgesteld aan luchtvervuiling binnenskamers, wat nog de effecten van vervuiling van de buitenlucht verergert.

Luchtvervuiling kost ook veel op financieel vlak. In 2018 kostte luchtvervuiling 1,6 miljard euro aan het Brussels gewest, wat neerkomt op gemiddeld 1.400 euro per Brusselaar voor dat jaar.

De Europese Unie herziet op dit moment de normen voor luchtkwaliteit, zodat ze strenger worden en zich aansluiten bij de aanbevelingen van de WGO. Jammer genoeg duurt dit lang en zullen de nieuwe limieten de stadsbewoners toch onvoldoende beschermen. 

Wij, dokters, wetenschappers, milieu- en gezondheidsorganisaties vragen daarom aan u, kandidaten voor de Brusselse gewestelijke en gemeentelijke verkiezingen van 2024, om u duidelijk en overtuigd te engageren in de strijd tegen luchtvervuiling tijdens uw mandaat eens verkozen.

Elementen in deze strijd moeten zijn:

• De strikte kalender van de lage-emissiezone (LEZ) aanhouden, met een verbod op dieselmotoren in 2030 en een verbod op de verbrandingsmotor in 2035 ten laatste over het hele Brusselse grondgebied. De LEZ is vandaag het meest effectieve middel om in de stad te vechten tegen luchtvervuiling. Ze laat toe om op sommige plaatsen de uitstoot van stikstofdioxide te verminderen met bijna veertig procent.
• Leefwijken ontwikkelen, zoals die in het centrum van Brussel-stad. De vermindering van wegverkeer (in de vijfhoek gaat het in een jaar om vijftien tot twintig procent minder) betekent een vermindering van de luchtvervuiling, maar ook van geluidsoverlast en het risico op ongelukken. Het maakt ook ruimte vrij om te vergroenen.
• Waar het mogelijk is, groene wandelzones aanleggen voor de scholen. Het is bewezen (lees meer hier en hier) dat deze stadsaanleg toelaat om efficiënt te vechten tegen luchtvervuiling. Kinderen worden zo beter beschermd tegen vervuiling op school, waar ze een groot deel van hun tijd doorbrengen.
• Het gebruik van relaispunten stimuleren in plaats van thuisleveringen, bij pakjes met een haalbaar gewicht en grootte. Leveringen, die het vaakst gebeuren in dieselcamionnettes, zijn een groeiende bron van luchtvervuiling. Nochtans woont zestig procent van de Brusselaars op minder dan vijf minuten wandelen van een relaispunt, en achtennegentig procent op minder dan tien minuten wandelen.
• Autodelen ontwikkelen en stimuleren om het aantal wagens in de stad te verminderen. Een gedeelde wagen vervangt meerdere privévoertuigen, wat helpt om te strijden tegen luchtvervuiling. Dit laat ook toe om parkeerplaatsen te schrappen, het biedt zo kansen om meer groene en/of actieve mobiliteitsruimte te voorzien.
• Het fietsnetwerk versterken met gescheiden fietspaden op de assen met het meeste verkeer. Daarbij wordt best de voorkeur gegeven aan infrastructuur die snel op te zetten is en weinig kost, om veilige situaties te verzekeren op korte termijn. Men hoeft daarvoor niet te wachten op projecten van grootse omvang.

We bedanken u op voorhand voor uw duidelijke en sterke engagement voor de gezondheid van alle Brusselaars.

Hoogachtend,

– Pierre Dornier, Directeur, Les chercheurs d’air
– Marelli Andrea, Infirmier
– Philippe Bastenier, Médecin généraliste
– Amandine Ben Abbou, Médecin
– Fleur Benghiat, Médecin
– Cyril Berthault-Jacquier, Acheteur Opérationnel, Cliniques de l’Europe
– Céline Bertrand, Infirmière pédiatrique, enseignante en santé publique et médecine environnementale, membre de la cellule environnement de la SSMG
– Jessica Beurton, Médecin
– Flora Billiouw, Sage-femme, Wheel of Care
– Jean-Claude Bollaerts, Médecin généraliste
– Catherine Bouland, Professeure de l’Université Libre de Bruxelles, Centre de recherche en santé environnementale et santé au travail
– Marie-Laure Boulangé, Médecin généraliste
– Xavier Brenez, Directeur général, Mutualités Libres
– Antoinette Brouyaux, Coordinatrice, Associations21
– Marie Bruyneel, Pneumologue
– Wies Callens, Porte-parole, Fietsersbond
– Julie Catala, Médecin généraliste à vélo
– Janet Catherine, Médecin
– Véronique Chalon, Employée, Ribaucare Espace Social Santé Intégré
– Cédric Chevalier, Essayiste
– Clarisse Chomat, Kinésithérapeute
– Sébastien Cleeren, Médecin généraliste, Cellule environnement SSMG
– Patrick Colart, Gynécologue
– Prof. Dr. Bruno Colmant, Membre de l’Académie Royale de Belgique
– Benoit Coppens, Médecin généraliste
– Gaetane Coppens, Chimiste, Enseignante
– Patricia Cornejo Lucaveche, Médecin généraliste
– Mathilde Costantini, Médecin généraliste
– Marie Coulon, Médecin
– Nina Covalski, Assistante sociale Maison Médicale
– Pauline Crespin, Médecin
– Amine Dahmane, Médecin
– Paul De Munck, Médecin généraliste
– Constance De Viron, Médecin
– Caroline De Voecht, Acheteuse junior et sustainability manager, Cliniques de l’Europe
– Aurélie Debande, Médecin
– Elisabeth Defourny, Médecin généraliste
– Isabelle Defrance, Pharmacienne
– Valérie Del Re, Directrice, Greenpeace Belgique
– Anne Delfosse, Médecin généraliste
– Guillaume Delhay, Médecin généraliste
– Juliette Demey, Kinésithérapeute
– Emilie Desbonnez, Médecin généraliste
– Anne Devedeleer, Médecin généraliste
– Florence Devuyst, Médecin généraliste
– Thomas Deweer, Chargé de politique, Fietsersbond
– Valérie Dinh, Médecin généraliste
– Hélène Dispas, Médecin généraliste
– Joachim Docquir, Pédiatre
– Aurélie Dory, Médecin généraliste
– Virginie Dufour, Médecin
– Thomas Duponcheel, Médecin généraliste
– Patrick Dupriez, Président, Etopia
– Romain Dury, Médecin généraliste
– Pauline Dutron, Coordinatrice, Les amis de la Terre
– Fatiha El Hajjami, Médecin généraliste
– Simon Elst, Infirmier, Etudiant en santé environnementale à l’École de Santé Publique, ULB
– Reza Esmaeilzadeh, Expert énergie et Développement Durable, Hôpitaux Iris Sud
– Jean-François Fauconnier, Ingénieur de l’environnement
– Benjamin Fauquert, Médecin généraliste, Enseignant ULB
– Javier Fernandez, Médecin généraliste
– Kim Fernandez, Chercheuse
– Jamie Lee Fossion, Coordinatrice maison médicale / ULB
– Véronique Godding, Pédiatre pneumologue, tabacologue
– Pierre Hallet, Médecin généraliste
– Fanny Hanssens, Médecin généraliste
– Aminatou Haouaou, Médecin généraliste
– Antigone Hatzfeld, Médecin généraliste
– Grégoire Hautain, Responsable du Contrôle de gestion, Chirec
– Jean-Philippe Hauzeur, Médecin Rhumatologue, professeur ULB
– Alexandre Heeren, Professeur UCLouvain & Chercheur Qualifié F.R.S.-FNRS
– David Hercot, Conseiller en santé publique
– Christophe Heylbroeck, Médecin-Directeur Adjoint Mutualités Libres/Onafhankelijke Ziekenfondsen
– Edouard Hosten, Médecin urgentiste
– Vincent Huberland, Médecin généraliste
– Dragos Ifrim, Médecin anesthésiste
– Chloé Joris, Pédiatre pneumo-allergologue
– Elise Kains, Médecin généraliste
– Paul Kelchtermans, Médecin généraliste
– Emilie La, Médecin généraliste
– Gaëtane Ladrier, Médecin généraliste
– Romain Lappeman, Médecin généraliste
– Miguel Lardennois, Infirmier, Conseiller en politique de santé
– Eléonore Lefebvre, Médecin généraliste
– Carole Lekeux, Médecin généraliste, membre de la cellule Santé et Environnement SSMG
– Guillaume Leleu, Médecin généraliste
– Roger Leonard, Médecin généraliste
– Laurence Lewalle, Directrice, GRACQ
– Lauranne Leysen, Médecin généraliste en formation
– Laurent Lievens, Enseignant-Chercheur
– Catherine Luyten, Médecin-Dermatologue
– Denis Mannaerts, Directeur, Cultures et Santé asbl
– Laetitia Marlier, Médecin
– Philippe Marneth, Médecin-Directeur, Mutualités Libres
– Quentin Mary, Médecin généraliste, Président de la SSMG
– Audrey Masset, Infirmière
– Guy Masson, Médecin généraliste
– Sandrine Mathieu, Médecin gériatre
– Jeffrey Matthijs, Directeur, Autodelen.net
– Sylvie Meekers, Directrice Générale, Canopea
– Larissa Mélot, Médecin généraliste
– Ann Morissens, Présidente du groupe de travail intermutualiste sur la santé environnementale
– Tim Nawrot, Professeur en épidémiologie environnementale
– Mathilde Noiset, Médecin généraliste
– Marie Nolet, Médecin
– Catherine Oblin, Médecin généraliste
– Alexia Orban, Médecin généraliste
– Patricia Palacios, Médecin généraliste, membre de la cellule environnement de la SSMG
– Jean Pauluis, Médecin responsable de la “cellule environnement” de la Société Scientifique de Médecine Générale
– Raf Pauly, Coordinateur, BRAL
– Martine Picard, Médecin généraliste
– Stéphanie Richard, Consultante et formatrice infirmière, Care-act-terre
– Caroline Rombeau, Psychologue
– Elisa Rombouts, Médecin
– Perrine Rondelet, Médecin généraliste
– Miguel Rosal Martins, Infirmier, conseiller en politiques de santé
– Maëlle Sallets, Médecin généraliste
– Pauline Scarnière, Médecin généraliste
– Christina Doris Schmidt-Wirth, Médecin
– Catherine Scott, Médecin généraliste
– Maelle Sens, Médecin généraliste
– Jean-Christophe Servotte, Responsable de la recherche, Hénallux
– Vinciane Sizaire, Directrice, FARES
– Nicolas Stocké, Chargé de projets, Partenamut
– Ugo Taddei, Directeur Transport, ClientEarth
– Sarah Tak, Coordinatrice Klimaatzaak – Affaire Climat
– Françoise Tennstedt, Médecin
– Chloé Thiry, Médecin
– Lauriane Tribel, Chargée de projets RSE, CHIREC
– Luc Van Gorp, Président de la Mutualité chrétienne
– Laurence Van Lierde, Médecin généraliste
– Eric Van Poelvoorde, Activiste climatique
– David Van Reybrouck, Écrivain et Ambassadeur de l’Affaire Climat
– Jean-Pascal van Ypersele, Pr ém. UCLouvain, ex-Vice-Président du GIEC
– Noemie Vanackere, Médecin généraliste
– Maureen Vandenbroucke, Pédiatre
– Cécile Vanheuverzwijn, Médecin généraliste
– Pascale Vanoldeneel, Médecin généraliste praticien hospitalier
– Céline Vanschepdael, Médecin généraliste
– Karin Verbist, Médecin généraliste
– Paul Vollemaere, Médecin généraliste
– Christophe Winkel, Directeur, Provélo
– Halil Yildiz, Médecin interniste, Professeur, Cliniques Universitaires St Luc