Brussel kreunt (ongelijk) onder de hitte

Ongelijke hitte-effecten 

“[V]erreweg het nijpendst in Brussel is de hittestress die het veranderende klimaat veroorzaakt, met steeds meer hittedoden tot gevolg. Een blik op de Brusselse hittekaart toont alvast hoe vooral het centrum en de arbeiderswijken veel heter worden dan de groenere wijken van de tweede kroon.

De kanaalzone spant daarbij de kroon. Bewoners krijgen er nu al twee tot drie keer zoveel hittegolfdagen te slikken als een bewoner van de groene Rand. Vooral ’s avonds, wanneer de stenen stad de opgeslagen warmte blijft afgeven, is het contrast met het ommeland groot en kan het oplopen tot 10 °C. Het stedelijke hitte-eilandeffect, weet u wel. 

‘Het zijn die nachten die dodelijk kunnen zijn voor kwetsbare bewoners,’ zegt Simon De Muynck, onderzoeker aan de ULB en coördinator van het Centre d’écologie urbaine.”
 

Net zoals de kaart van CurieuzenAir dezelfde ongelijkheid blootlegde voor luchtkwaliteit, is er dus een grote onrechtvaardigheid verbonden aan de hittestress in onze stad. 

De problematiek vraagt meer dan enkele projectoproepen van gemeentes of administraties en moet rekening houden met de sociale onrechtvaardigheid. De vraag voor een gecoördineerde aanpak vind je terug in ons memorandum. “Het klimaat is een transversale bevoegdheid bij uitstek en moet meegenomen worden in alle beleidsdomeinen van de Brusselse Regering. Het Gewest neemt het voortouw om overleg en samenwerking tot stand te brengen met het maatschappelijke middenveld en alle betrokken administraties. Het Gewest stemt alle gewestelijke plannen op elkaar af.” 

Maar klimaatbeleid moet ook rekening houden met de noden van de Brusselse wijken. Daarom stellen we voor: “Het Gewest maakt een klimaatbeleidsplan op maat van de wijken met duidelijke prioriteiten. Ze legt erin concrete budgetten en instrumenten vast die het Gewest én de gemeentes in staat stellen om concrete maatregelen te treffen rond klimaat op wijkniveau. De Regering geeft prioriteit aan wijken met lagere inkomens.” 

De kaart vind je op de website van Brussel Leefmilieu - daar heet het niet de hittekaart, maar Cartografie van de koelte-eilanden in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Hitte temperen door te ontharden

In hun advies aan de regering benoemde ook de burgerraad voor het klimaat 'vergroenen’ als een van de drie prioriteiten, met ontharden als een van de ambities. Ze drukken hun doelstellingen in temperatuur uit: “Het algemene doel zou zijn het mediane temperatuurverschil tussen de wijken te verminderen tot 3 graden.” Ze stellen voor om hiervoor op buurtniveau te werken. 

In ons memorandum vragen we ook een ambitieuze en gecoördineerde onthardingspolitiek om aan dit probleem het hoofd te bieden. We plakken ‘harde’ cijfers op het verharden en ontharden. We ijveren ervoor dat deze zin in het volgende regeerakkoord komt: “De Regering verhardt maximum 30 hectare per jaar tegen 2028 en 0 hectare per jaar vanaf 2029.” 
 

Meer onderzoek is nodig

Ook al weten we al heel wat, toch ontbreekt belangrijke informatie zoals de één-op-één-effecten. “In het algemeen kennen we die mechanismen dan wel, toch blijven we ze zwaar onderschatten,” vindt De Muynck. “We zijn ook nog maar net begonnen met een fijnere analyse van de risico’s per gemeente. Hoeveel mensen sterven eigenlijk aan hitte en hoe is dat gelinkt aan de socio-economische situatie? Dat weten we niet of het wordt amper bestudeerd.”

De Muynck pleit dan ook voor meer gewestelijke coördinatie en een soort CurieuzenAir van de temperaturen. “Zodra we echt beseffen hoe groot de verschillen zijn, zal de urgentie ook meer doordringen.”
 

BRAL, Centre d’Ecologie Urbaine en Brussels Studies Institute verkennen samen manieren om onze citizen science-methode ook op dit thema toe te passen. BRAL organiseerde in juni van dit jaar met haar leden een avond waar we samen nadachten over mogelijke projecten rond hittestress. 

Heb je zelf ideeën of suggesties? 
Contacteer Lieselotte@bral.brussels!