Uitbreiding Grote Ring: Modal Shift vraagt publiek debat

Modal Shift (1) verzet zich tegen geplande uitbreiding Grote ring

22 juli 2008 - Van tijd tot tijd stak het verhaal over de uitbreiding van de Grote Ring rond Brussel de kop op. Maar concrete plannen bleken er nooit te komen, een publiek debat over de zin of onzin ervan evenmin. Op 7 juli 2008 werden de plannen echter in alle stilte de realiteit binnengeloodst.

De Vlaamse MER-cel verstuurde een kennisgevingsnota voor het Milieu Effectenrapport van de zeer concrete plannen. Die ligt nu in openbaar onderzoek tot 18 augustus. Over dit dossier wensen de initiatiefnemers blijkbaar zo weinig mogelijk debat te horen. De timing laat er geen twijfel over bestaan. De periode van het openbaar onderzoek valt perfect samen met de vakantieperiode en net vóór 15 juli kon het dossier evenmin veel aandacht opeisen. Het is nochtans geen grootspraak om deze mobiliteitsingreep één van de meest grootschalige (en tegelijk idiote) van de voorbij 20 jaar in België te noemen.

De Vlaamse Regering gaat in dit dossier scherp door de bocht. Ze ontwijkt publiek debat over een grootschalig project, ze onderzoekt geen enkel alternatief voor het verbeteren van de mobiliteit op en rond de Grote Ring en ze zwijgt in alle talen over de impact van de werken op de toename van autoverkeer, fijn stof en broeikasgassen. Onze positie is duidelijk: de procedure moet hier stoppen en alternatieven dienen aan grondig onderzoek te worden onderworpen.

De huidige stand van zaken: dagelijkse stilstand

Dagelijks schuiven honderdduizenden wagens en vrachtwagens langs Grote Ring rond Brussel aan om de stad te bereiken of om er langs te rijden. De ecologische, sociale en economische kosten zijn op geen enkele manier te verantwoorden.

Logistiek verankeren in beton is kortzichtig investeren

De oplossing die de Vlaamse overheid voorstelt komt neer op een uitbreiding van de ring van 6 baanvakken (3 in beide richtingen) naar 10 à 12 baanvakken (3 à 4 voor transitverkeer en 2 voor lokaal verkeer in beide richtingen). Het wondermiddel zou dus de scheiding van transitverkeer en lokaal verkeer zijn... Het voorstel kadert in het zogenaamde START-plan ofte Strategisch Actieplan voor de Reconversie en Tewerkstelling luchthaven Zaventem.

Bedoeling is de congestie op korte termijn op te lossen, de verkeersafwikkeling te verbeteren en daardoor de toegankelijkheid van de Luchthaven en de industriegebieden in Vilvoorde en Machelen te garanderen. De economische activiteiten in deze gebieden zullen de komende jaren immers fors toenemen. Daarnaast kaderen de werken ook in de bekende slogan 'Logistiek Vlaanderen'. Vlaanderen wil economisch munt slaan uit haar rol als logistieke draaischijf in Europa.

“Het wordt stilaan tijd dat we ons de vraag te stellen of het wel verstandig is om in deze door verkeer verzadigde regio nog verder in te zetten op logistieke ontwikkelingen. Het is een sector met een relatief beperkte toegevoegde waarde en tewerkstelling, maar met veel extra vrachtverkeer over de weg, wat dan weer zorgt voor meer luchtvervuiling en geluidsoverlast”, stelt Erik Grietens van BBL. De overheid zou in deze regio beter volop de kaart trekken van hoogwaardige kennisindustrie, het aantrekken van (internationale) hoofdkwartieren, diensten en onderzoekscentra,… Activiteiten die zorgen voor een hoge toegevoegde waarde en werkgelegenheid, maar waarvan de verkeershinder beheersbaar blijft.

Gebrekkige nota: pure versnippering en totale afwezigheid van onderzoek alternatieven

De geplande uitbreiding van de Ring heeft betrekking op de noordelijke zone tussen de E40 Gent-Brussel en de E40 Brussel-Luik.

1. Het eerste vak ligt tussen de E40 Gent-Brussel en de A12. In deze zone plant de initiatiefnemer een uitbreiding naar 10 à 12 baanvakken. Daarbij zou een deel van het Laarbeekbos dat Natura-2000 status heeft met de grond gelijk gemaakt moeten worden.
2. Het tweede vak ligt tussen de A12 en de E19. Daar zou een uitbreiding naar 10 baanvakken volstaan.
3. Het derde vak ligt tussen de E19 en de E40 Brussel Luik en zou net als het eerste vak 10 à 12 baanvakken krijgen. Daar zouden heel wat huizen tegen de vlakte moeten gaan.

De opdrachtgever verdeelt deze zone in drie vakken waarvan de werken elk apart aan een MER-procedure worden onderworpen. Het resultaat van zo'n versnippering is duidelijk. De totaalimpact blijft helemaal buiten beeld. Bovendien zal de verbreding van één vak de uitbreiding van een ander noodzakelijk maken. Dat sluit een rationeel debat over bijvoorbeeld heel wat onteigeningen en de noodzakelijke vernieling van een groot stuk kwetsbaar en beschermd natuurgebied (Laarbeekbos) uit. Er zijn nog meer kenmerken van slecht en manipulatief beleid. De nota voor het derde vak spreekt boekdelen. Er wordt niet gekeken naar de klimaatimpact van de bijkomende verkeersstroom. Wat de werken betekenen voor de Kyoto- verbintenissen blijft dan ook totaal buiten beeld.

“Deze kennisgevingsnota mag in geen geval aan de basis liggen van een grootschalige mobiliteitsingreep. De nota suggereert eigenlijk al dat de luchtkwaliteit door de uitbreiding zal verbeteren ten gevolge van de verhoogde doorstroming. Het is duidelijk welk inzicht de nota negeert: het aanzuigeffect. Zelfs een kind kan het je vertellen. Meer baanvakken, betekent meer wagens en dus meer vervuiling. Bovendien zwijgt de nota in alle talen over de impact op het behalen van onze klimaatdoelstellingen. Er is nochtans geen enkele sector waarvan de klimaatimpact de afgelopen jaren zo sterk is toegenomen als van transport”, stelt Joeri Thijs van Greenpeace.

Ook wat biodiversiteit betreft is dit project onduurzaam. Steven van Holme van Natuurpunt: “In de huidige situatie waarbij de druk op de biodiversiteit alarmerende proporties aanneemt, moet elke grootschalige ingreep waarbij verlies aan natuurwaarden kan aangetoond worden absoluut vermeden worden.”

Een verwerpelijk voorstel: uitstel van stilstand

De initiatiefnemer denkt duidelijk op heel korte termijn. Het resultaat van het voorliggende plan is duidelijk. Binnen enkele jaren staan alle wagens door het aanzuigeffect weer even stil. Op iets langere termijn leidt dergelijk wanbeleid tot maatschappelijke instabiliteit en sociale uitsluiting.

Als twee feiten de ontwikkeling van de 21e eeuw zullen beïnvloeden, dan zijn het klimaatveranderingen en de petroleumpiek. 98 % van de energie in de transportsector komt van petroleum en dezelfde sector produceert 20% van de broeikasgassen. Als we nu investeren in dergelijke megalomane betonprojecten, dan overschrijden we het incasseringsvermogen van ons leefmilieu. Bovendien zullen zij die zich op een duurzame manier willen verplaatsen of geen dure brandstof kunnen betalen, binnenkort met een mobiliteitshandicap zitten wegens een gebrek aan alternatieven.

Als we vandaag echter investeren in een andere mobiliteitscultuur zullen we klaar zijn voor de onvermijdelijke transitie die ons te wachten staat. De volledige uitvoering van de plannen in de drie vakken kan gemakkelijk oplopen tot 1 miljard euro. Daarmee kan je een heuse modal shift ondersteunen. De kostprijs van kortetermijndenken is ook vanuit dat perspectief totaal onverantwoord.

Het plan is ook omwille van andere redenen verwerpelijk. Momenteel wordt hard gewerkt aan het zogenaamde GEN en eveneens aan het Diabolo-project. Beide projecten beogen o.a. een betere ontsluiting van de zelfde regio's. Dergelijke nieuwe openbare vervoersinfrastructuur ligt aan de basis van een modal shift. Volgens Maarten Roels van Bral vzw moeten we vandaag andere keuzes maken: “Als er naast een autofile op regelmatige basis vlotte treinen passeren zullen heel wat mensen de overstap snel zetten. Als daarentegen de autoinfrastructuur tegelijk toeneemt zal gewoon het aantal verplaatsingen toenemen en zal het openbaar vervoer haar aantrekkingskracht en daardoor haar financiële overlevingskansen zien inkrimpen. Het wordt tijd dat we de juiste keuzes maken.”

Een duurzaam voorstel: een gecombineerde aanpak

Het vertrekpunt van de kennisgevingsnota is letterlijk dat de uitbreiding van de Grote Ring rond Brussel de enige oplossing is voor de congestieproblemen. Alternatieve oplossingen voor de files worden niet onderzocht. Een erg rationele aanpak kun je dit moeilijk noemen. Het vertrekpunt zou ook kunnen zijn: we nemen wagens van de baan en plaatsen de bestuurders in een ander transportmiddel zodat de bereikbaarheid verzekerd wordt. Een eenvormige maatregel die alles ineens oplost is een illusie.

Realistischer is de combinatie van uiteenlopende maatregelen:

* meer, regelmatig en betrouwbaar openbaar vervoer (OV)
* uitbreiding infrastructuur voor stappers en trappers
* intermodaliteit tussen deze transportmodi en de wagen ontwikkelen
* ontwikkeling degelijke interface voor autodelen
* aanwenden van ruimtelijke politiek die vertrekt vanuit bereikbaarheid, multifunctionaliteit en densiteit
* herlokaliseren van culturele, economische en anderen activiteiten
* ontwikkeling fiscaal gunstig beleid voor gebruik van OV, stappen en trappen
* ontwikkeling fiscaal gunstig beleid voor de vermindering van het aantal verplaatsingen en het dichter wonen bij het werk
* afbouw fiscaal gunstig beleid voor bedrijfswagens
* tolheffing op de drukste invalswegen
* slimme kilometerheffing voor goederen- én personenvervoer
* gelijkschakeling diesel en benzinetaksen
* ...

Met het budget dat de Vlaamse Overheid uittrok voor de uitbreiding van de Grote Ring kan ze heel wat, zo niet al deze maatregelen financieren. Ooit zal ze de stap moeten zetten. Hoe vroeger ze dat doet, hoe lager de kost en hoe beter het resultaat. Waar wachten we op?

Meer info binnenkort op www.modalshift.be

Als bijlage vindt u de platformtekst van Modal Shift!

Contact:

Algemeen contact: info@modalshift.be

Maarten Roels, maartenroels@bralvzw.be, 02 217 56 33 – 0497 772 869
Claire Scohier, claire.scohier@ieb.be, 02 223 01 01

Voetnoot:

(1) Modal Shift verenigt BBL, Bral vzw, Fietsersbond, FoE Belgium, Greenpeace Belgium, IEB, IEW, Mobiel21, Natuurpunt.