Persbericht: NEO boven de wet - genoeg is genoeg!

19/06/2023

NEO Brussels 2023

Wie is er nog mee met de saga rond NEO en het commercieel centrum, tenzij degenen die het project ontwikkelen? Noch de samenleving, noch de verkozenen kunnen de stedenbouwkundige, juridische en financiële warboel van het project nog volgen. Een nieuwe wijziging van het gewestelijk bestemmingsplan (GBP) dat het project mogelijk moet maken, is opnieuw in openbaar onderzoek - zonder enige voorafgaande communicatie over de voorwaarden voor de voortzetting van dit project.

De Raad van State heeft deze vraag nochtans al drie keer vernietigd (in 2015, 2017 en 2020). Als kers op de taart negeert het Brussels Gewest, dat niet tevreden is met het feit dat het project al meerdere malen is afgewezen, opnieuw alle basisprincipes van de stedelijke democratie.  Ze besloot om het openbaar onderzoek over de vierde versie van deze wijziging van het GBP in de zomer te houden, met een sluitingsdatum van 3 augustus. En dat terwijl het besluit dat een dergelijke timing toestaat nog niet is gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad.

Groot was de verbazing van het Interregionaal Platform voor een Duurzame Economie om - voor de vierde keer sinds 2013 - getuige te zijn van een poging van de Brusselse regering om het GBP te wijzigen om de oprichting van een Gebied van Gewestelijk Belang (GGB) mogelijk te maken die het NEO-programma, inclusief zijn megawinkelcentrum, toestaat.

Meer files in zicht

De laatste vernietiging van de wijziging van het GBP dateert van 2020. De Raad van State besloot het arrest te annuleren omdat de garanties die op tafel lagen rond de mobiliteitskwestie, niet volstonden. Het is duidelijk dat het shoppingcentrum negatieve effecten op het verkeer zal hebben. Het milieueffectenrapport (MER) kondigde 13,3 miljoen bezoekers per jaar aan (tegenover 4,5 miljoen per jaar). Daarvan zijn 9,6 miljoen gelinkt aan de commerciële functie. Het MER voorzag een stijging van 50% opstoppingen op de omliggende wegen die nu al vol zitten. Een andere reden om de wijziging nietig te verklaren, was de wijziging van artikel 18 van het GBP dat vroeg om een uitzondering op het programma van NEO in vergelijking met de andere GGB's. 

Gewestelijke ontwikkelingscommisie sceptisch

Na de derde nietigverklaring besloot de gewestelijke regering om in het voorjaar van 2022 een nieuwe versie voor te leggen aan het grote publiek. Dit bracht de molen van kritiek opnieuw in gang van de erkende adviesraden, waaronder de gewestelijke ontwikkelingscommissie (GOC), het hoogste adviesorgaan van de regering. 

De Commissie vroeg zich af "waarom een procedure voor de gedeeltelijke wijziging van het GBP voor dit gebied moet worden doorlopen, met als enig doel de ontwikkeling van een commercieel project, dat in het GPDO is gepland, mogelijk te maken. Ze is van mening dat het GPDO in zijn geheel moet worden gelezen en niet gebied per gebied." De Commissie vroeg zich ook af "of deze gedeeltelijke wijziging van het GBP wel zo dringend is, terwijl er een algemene herzieningsprocedure van het GBP loopt en het programma nog niet duidelijk is vastgesteld." "Zonder het winkelcentrum is de wijziging van het GBP niet nodig, aangezien de huidige bestemmingen de realisatie van handelszaken mogelijk maken als gebruikelijke aanvulling op de internationale functies van het gebied."¹

Brupartners sceptisch

De regering trekt zich er niets van aan en blijft minder dan een jaar later doorgaan met een vierde versie van wijziging van het GBP. De enige bestaansreden van deze aanvraag is de realisatie van het beruchte winkelcentrum mogelijk te maken, wat door alle economische actoren wordt bekritiseerd. 

In maart 2022 was Brupartners, het regionale adviesorgaan van de sociaaleconomische actoren, sceptisch over het project. Brupartners meent dat "deze wijziging van het GBP een reglementaire misvatting vormt" door zich op een specifieke perimeter te richten die de visie op gewestelijk vlak beperkt, en dat "de impact van dit project op de kleinhandel en op het commercieel aanbod in het stadscentrum van Brussel negatief zal zijn". 

De raad voegt eraan toe dat "de nood aan een commercieel centrum in deze perimeter zou moeten worden herzien op basis van de recente gegevens die met de actuele context rekening houden." Het is ondertussen al meer dan tien jaar geleden dat deze nood werd ingeschat.² 

Minachting voor procedures

Het is duidelijk dat de regering zich bewust is van het feit dat het project de woede zal opwekken van de bewoners, verenigingen en andere vertegenwoordigers van het middenveld. Is dat de reden waarom ze besluiten om het project tijdens de zomerperiode ter beoordeling voor te leggen aan het publiek (deadline: 3 augustus)? Dit herhaalt de strategie van 2016, toen de bewoners tijdens de maand juli ontdekten dat er een impactrapport van 600 pagina's over hetzelfde onderwerp was gelezen. De herhaling van het scenario laat weinig ruimte voor twijfel.

Afgezien van de minachting die deze aanpak uitdrukt voor de Brusselse samenleving als geheel, is deze ook illegaal. De garanties voor de openbaarheid van het onderzoek, die al ontoereikend zijn in hun huidige vorm, vereisen dat meer dan de helft van het onderzoek buiten de officiële schoolvakantieperiodes plaatsvindt. Maar het besluit om de nieuwe schoolvakantieperiodes vast te stellen, is nog niet gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. De regering trekt zich hier niets van aan en gaat door. Ze wil NEO hoe dan ook doordrukken.

Gezien de kritische adviezen van het middenveld en de institutionele actoren (GOC, BruPartners) die al meer dan 10 jaar worden herhaald, kan men zich terecht afvragen wat de werkelijke motivatie is van de regionale regering om door te gaan. Wie heeft er vandaag de dag belang bij het NEO-project?

Als gevolg hiervan vraagt het platform om de lopende openbare raadpleging te annuleren en uit te stellen tot na de zomer of op zijn minst te verlengen om te voldoen aan de huidige wettelijke voorschriften.

Bovendien herhaalt het platform haar eisen:

Meer transparantie over de genomen verbintenissen, de uitgegeven of gereserveerde bedragen voor een project waarvan de totale waarde meer dan een miljard euro(!) bedraagt

Een herziening van het hele project in overleg met de bewoners en de sociaaleconomische actoren
Het herdenken van de herinrichting van het Heizelplateau op een democratische en evenwichtige manier, ten behoeve van het algemeen belang.