Stille nacht? Quiet.Brussels in openbaar onderzoek

Op dit moment loopt er een Openbaar Onderzoek voor het “Plan voor de preventie en bestrijding van geluidshinder en trillingen in een stedelijke omgeving” – kortweg quiet.brussels. BRAL waagt zich aan een samenvatting.

Na luchtverontreiniging is geluidsoverlast de tweede milieu gebonden oorzaak van verminderde levenskwaliteit en gezondheid. De helft van de Brusselaars geeft aan er last van te hebben. In het Brussels gewest gaan naar schatting 10.000 gezonde levensjaren verloren ten gevolge van slaapstoornissen, verhoogde bloeddruk en stress alsook een verminderd welbevinden. Met recht en rede plaatste deze regering het opmaken van een nieuw actieplan op haar agenda. In het quiet.brussels plan lijst het Brussels gewest alle maatregelen op die het wil ondernemen om het gezondheidsrisico van geluidshinder te verminderen, stille plaatsen toegankelijk te maken en de leefbaarheid van de stad te verbeteren.

Een plan? Om wat te bereiken?

Quiet.brussels is het derde actieplan dat het gewest opmaakt ter bestrijding van geluidshinder en trillingen. Het is een plan , dit wil zeggen dat het geen normen vastlegt, en ook geen nieuwe doelstellingen. Het zet enkel de acties uit die het Gewest wil ondernemen om geluidshinder en trillingen terug te dringen en zo de gezondheidsimpact van geluidsoverlast aan te pakken. De legale basis voor het plan blijft de ordonnantie van 1997 geüpdatet in 2004, conform de Europese richtlijn 2002/49/EG. Deze legt de interventiewaarden vast voor globale geluidsoverlast in Brussel. Daarnaast machtigt ze ook de Brusselse regering om per uitvoeringsbesluit bepaalde grens- en richtwaarden vast te leggen voor specifieke geluidsbronnen.

Hier wringt het schoentje. Er zijn immers geen specifieke uitvoeringsbesluiten voor elke geluidsbron of vorm van overlast. Bovendien verschilt de afdwingbaarheid van de normen over de verschillende uitvoeringsbesluiten. Het is een ingewikkeld kluwen van richtwaarden, interventiewaarden en grenswaarden, die soms betrekking hebben op evenementen (bvb een overvliegend vliegtuig), dan weer op de geluidsimpact gedurende een hele periode van een specifieke soort geluidsbron (bvb. alle overvliegende vliegtuigen gedurende de nacht), en ook nog op het totale omgevingsgeluid.

Zo heeft het Gewest een prioriteit gemaakt van vaststelling en sanctionering van geluidsoverlast door vliegverkeer. Dit  zorgt al jaren voor strubbelingen met Vlaanderen en de luchthaven van Zaventem. Ook voor buurtlawaai en versterkt geluid zijn er specifieke uitvoeringsbesluiten. Vele jeugdhuizen hebben zich in mum van tijd in orde moeten stellen met deze regelgeving.  Geluid en trillingen van spoorverkeer zijn dan weer opgenomen in specifieke milieureglementeringen met respectievelijk de MIVB en de NMBS. Maar voor wegverkeer gelden dan weer geen normen.

Gezondheidsperspectief = aantrekkelijk perspectief

Zoals gezegd is Quiet.Brussels een actieplan. Nieuwe normen vastleggen behoort niet tot het opzet. Maar het plan plaats gezondheidsproblemen door geluidsoverlast meer in de kijker  Dat is nodig, want een groot deel van de Brusselse bevolking wordt geregeld blootgesteld aan overmatige geluidsniveaus. Vooral het wegverkeer lijkt de grootste boosdoener. 64% van de Brusselaars krijgt dagelijks meer dan 55 dB(A) te verduren, terwijl de WGO aangeeft dat vanaf 53 dB(A) ernstige gezondheidsrisico’s optreden. Dit betekent een enorme meerkost voor onze maatschappij, niet alleen aan ziekte, maar ook door verminderde productiviteit. Bovenal heeft geluidsoverlast ook een impact op de levenskwaliteit in de stad. Het is daarom positief dat het plan expliciet aanhaalt dat de juiste volgorde van actie is om eerst in te zetten op de preventie van geluid, dan dempende maatregelen te voorzien en pas in laatste instantie isolatie en geluidswering te overwegen. Door effectief in te grijpen op de emissiebronnen –ongeacht of die permanent of mobiel zijn- bescherm je niet enkel de slachtoffers, maar vergroot de aantrekkelijkheid van de stad. Door extra in te zetten op het vergroten en extra beschermen van ‘calm zones’  zorgt het plan ook voor rustpunten in de stad. Een calm zone hoeft niet altijd een park te zijn. Binnentuinen, binnenkoerkes, kunnen ook plekken van rust voorstellen. Zo stelt het plan met  titel quiet.citylife dat deze ‘calm zones’ voor iedereen te voet bereikbaar moeten zijn.  In ‘calm zones’ mag het geluidsniveau niet boven de 55 dB(A) zijn, ze moeten de mogelijkheid bieden om te ontsnappen aan de hectische stad.

Oorzaak = verkeer

Ambitie genoeg dus,? Maar we blijven toch een beetje op onze honger zitten. Onder de noemer quiet.transport geeft het plan aan dat geluid in overweging moet worden genomen bij elk mobiliteitsplan en bij elke fysieke heraanleg. Maar qua echt concrete maatregelen tegen de emissie van geluidsbronnen blijft het actieplan beperkt tot het versterken van de zone 30. (Tenzij je sensibiliseren van bestuurders ook als een concrete maatregel beschouwt). Het klopt inderdaad dat de geluidemissies van auto’s sterk stijgen vanaf 30km/u. Tot daarvoor bepaalt voornamelijk het geluid van de motor de totale uitstoot, maar als je sneller rijdt, komt daar ook het bewegingsgeluid (banden, wrijving) bij. An sich kan deze maatregel dus heel wat zoden aan de dijk zetten. Maar het is jammer dat quiet.brussels geen lans breekt voor minder emissiebronnen tout court. Ook zien we geen enkele maatregel die concreet voorstelt om te onderzoeken op welke manier de normen van de WGO inzake geluidsoverlast van verkeer haalbaar kunnen zijn. Tot slot blijft het met geluidsmetingen –een ingewikkelde materie- vaak goochelen met de manier van vaststellen. Zeker voor verkeer en dan vooral ’s nachts is het niet alleen het gemiddelde geluidsniveau waarvan de Brusselaars wakker liggen. Het zijn eerder die twee/drie auto’s die scheurend en met luide muziek voorbij sjezen die de ervoor zorgen dat je niet (meer) in slaap geraakt. Maar om dat vast te stellen ontbreekt een echt monitoringsinstrument. In de berekende gemiddelden wegen maxima wel door, maar ze zijn ook niet allesbepalend. Het zou goed zijn mocht quiet.brussels ook voor dit probleem op zijn minst monitoring uitwerken.

Health-in-all-policies

Quiet.brussels drukt dus meer ambitie uit om van de stad een gezonde, sociale en aantrekkelijke plaats om te wonen te maken. Alleen is de achterliggende wetgeving nog niet altijd a la hauteur van deze ambities. De voortrekkersrol die het Gewest speelt inzake vliegtuiggeluid, zou het ook kunnen opnemen voor verkeersgeluid. Ook hier heeft de WGO sterke aanbevelingen die het Gewest zou kunnen volgen. Door bijvoorbeeld de afstemming met Good Move nog sterker te maken en de mazen (zones die binnen het net van regionale verkeersassen liggen) uit dat plan volledig uit te roepen tot ‘calm zones’ zou dit een zelfversterkend beleid op gang brengen dat de geluidsoverlast, maar ook luchtkwaliteit, de verkeersveiligheid, en de beleving van de publieke ruimte ten goede komt.

Alle documenten vindt u hier terug.