Artikels

Als lid van het expertenplatform Childproof ondertekende BRAL het Childproof CEHAP, een uniek plan milieu & gezondheid voor kinderen. Childproof is een initiatief van de Gezinsbond.

Kinderen worden vóór en na hun geboorte blootgesteld aan giftige stoffen. "Het belemmert hun genot van het hoogst haalbare niveau van geestelijke en lichamelijke gezondheid", zoals de Wereldgezondheidsorganisatie het formeel verwoordt. Volgens Childproof moeten beleidsmakers het recht op gezondheid, en met name die van de meest kwetsbare groepen waaronder kinderen, in het achterhoofd houden wanneer zij de kosten en baten afwegen bij mogelijke beleidsmaatregelen. Op 14 maart presenteerde het platform Childproof haar CEHAP, een actieplan milieu en gezondheid dat zich specifiek richt tot kinderen. Deze expertengroep van middenveldorganisaties, dokters en wetenschappers schuift een aantal concrete maatregelen die hen moeten beschermen tegen toxische stress en gevaarlijke milieublootstelling op kritieke punten tijdens hun (prille) ontwikkeling. 

Van een NEHAP naar een Childproof CEHAP

Op de 6de ministeriële conferentie van de Wereldgezondheidsorganisatie in juni komt er een belangrijk discussiemoment over milieu en gezondheid. Milieurisico's die we feitelijk kunnen voorkomen, veroorzaken jaarlijks bijna anderhalf miljoen doden in Europa. In 2003 presenteerde België een actieplan milieu en gezondheid, het zogenaamde NEHAP. In 2004 werden een aantal acties gericht op kinderen in dit plan opgenomen, maar er kwam geen specifiek plan. Met wat we nu weten, is Childproof van mening dat dit wél nood­zakelijk is. Kinderen zijn meer gevoelig aan giftige stoffen dan volwassenen. Tijdens de pre- en postnatale periode verandert hun organisme voortdurend en in hun eerste levensjaar zijn ze minder goed in staat te ontgiften en chemicaliën uit te scheiden. Zij worden ook meer blootgesteld aan omgevingsrisicofactoren omdat ze in verhouding tot hun lichaamsgewicht meer water drinken, voedsel opnemen en lucht inademen. Childproof wil het Belgische beleid inspireren om een speciaal nationaal actieplan voor kinderen, het zogenaamde CEHAP, te ontwikkelen.

Drie prioritaire gezondheidsproblemen

Tijdens de voorstelling van het Childproof CEHAP op de conferentie van 14 maart wees Professor Caterine Bouland van de Université Libre de Bruxelles op drie prioritaire gezondheidsproblemen die samenhangen met milieu: lucht- en geluidsoverlast, hormoonverstorende stoffen en  binnenluchtverontreiniging. Bij alle drie zijn sociale ongelijkheden in gezondheid en welzijn een belangrijke factor, in het bijzonder bij kinderen. De beschikbare gegevens zijn weliswaar gefragmenteerd en vaak enkel beschikbaar in bepaalde landen, maar volgens de Wereldgezondheidsorganisatie wijst de bewijslast over sociale ongelijkheid en milieurisico's op de grote uitdaging die deze ongelijkheid vormt voor het milieuzorgbeleid. Wie in Europa in ongunstige sociaal economische omstandigheden leeft, zal dubbel zoveel problemen, of zelfs meer, ondervinden dan hun rijkere buren.

Goede voorbeelden uit Denemarken en Frankrijk

Tijdens de conferentie lichtte Professor Tina Kold Jensen uit Denemarken de onrustwekkende resultaten van haar onderzoek sinds 2010 bij 865 vrouwen toe. Tijdens dit onderzoek werd de blootstelling aan milieuvervuilende stoffen en de effecten op de gezondheid in bijvoorbeeld bloed, nagels en urine gemeten. Ze eindigde met de boodschap dat consumenten wel degelijk iets kunnen veranderen door druk uit te oefenen op bedrijven om producten met hormoonverstorende eigenschappen te vervangen door veiligere alternatieven. Corinne Mandin van het Centre Scientifique et Technique du Bâtiment legde uit hoe Frankrijk metingen doet naar de binnenluchtkwaliteit in scholen. Giftige stoffen hechten zich bijvoorbeeld ook aan stof. Door hun speelgedrag kunnen kinderen meer aan stof worden blootgesteld dan volwassenen. De metingen hebben ook aandacht voor schoonmaakmiddelen die soms hormoonverstorende bestanddelen bevatten.

Een opdracht voor ons allemaal

Het is duidelijk dat de ganse samenleving een rol heeft om kinderen te behoeden voor hormoonverstorende stoffen en slechte luchtkwaliteit. Ouders, opvoeders in scholen en kinderopvang, gezondheidswerkers, wetenschappers en overheden, NGO's en de private sector moeten samen een beleid ontwikkelen gericht op preventie en sensibilisering én op een strenge regelgeving. Inmiddels ondertekenden  18 middenveldorganisaties en 9 wetenschappers het Childproof CEHAP. Een inspiratiebron voor eenieder die wil meewerken aan een transitie naar een gezondere leefomgeving voor kinderen!

Voor het Childproof CEHAP en haar ondertekenaars en meer informatie over de conferentie: www.gezinsbond.be/childproof

Je vindt het oorspronkelijke artikel op de website van de Gezinsbond.

BRAL en Bond Beter Leefmilieu juichen toe dat het Brusselse regeerakkoord de mogelijkheid voorziet om een eigen systeem van rekeningrijden op touw te zetten. De twee milieufederaties moedigen de Brusselse regering aan op deze piste verder te werken.

Stadsbeweging BRAL en Bond Beter Leefmilieu moedigen de Brusselse regering aan om met een zonale heffing het voortouw te nemen inzake slim rekeningrijden in ons land. Graag in overleg met de andere gewesten.

“Het is logisch dat Brussel, waar de alternatieven voor de auto massaal ter beschikking zijn, als eerste de stap zetten naar een heffing die aanzet tot een rationeler autogebruik”, zegt Tim Cassiers, stafmedewerker mobiliteit en luchtkwaliteit bij BRAL. “Net als andere steden in Europa kreunt Brussel onder de autodruk. Een zonale heffing is een instrument om dit aan te pakken op een manier die zowel de leefbaarheid als de filedruk ten goede komt.”

BRAL en BBL begrijpen niet goed waarom het debat zich toespitst op de (Vlaamse) pendelaar. In de bewuste paragraaf in het regeerakkoord is er sprake van “elke verplaatsing met de auto”. Zowel de pendelaar als de Brusselaar kan besparen door de auto rationeler te gebruiken. Er is dan ook geen sprake van “dubbel betalen”.

Bovendien hoeft dit helemaal geen solo-slim van de Brusselse regering te zijn. “De zonale heffing kan net de eerste stap zijn om in samenspraak met de andere Gewesten een landelijk systeem van slim rekeningrijden in te voeren,” stelt Tim Cassiers. Je vertrekt vanuit de stedelijke omgevingen, waar de nood het hoogst is, en de alternatieven het meest voorhanden zijn. Dat zijn ook in een meer algemene vorm van slim rekeningrijden de plaatsen waar je een heffing het hoogste zou zijn. Daarna kan je dat systeem van daaruit uitrollen naar andere delen van het land.

Contact:

• Tim Cassiers, stadsbeweging BRAL, 0476 44 92 23
• Erik Grietens, Bond Beter Leefmilieu, 0474 40 63 94

In combinatie met het tekenen van een mandala op 22 juni werd de snelheid van de voertuigen in de Fernand Séverinstraat gedurende 10 dagen (17-27 juni) gecontroleerd. De resultaten? Verf heeft geen noemenswaardige invloed op de verkeerssnelheden: de snelheden op de Fernand Séverinstraat zijn nog steeds te hoog. Concrete veranderingen in de infrastructuur zijn nodig om dit probleem te verhelpen.

De interventie

Als onderdeel van de laatste fase van de eerste loop van het LOOPER-project hebben de bewoners van de Helmwijk een mandala geschilderd op het kruispunt vóór La Gerbe AMO om de aandacht van de weggebruikers te vestigen op de aanwezigheid van kinderen op straat. Tijdens deze “Rue Ouverte” was de straat gesloten voor het verkeer, en hebben lokale verenigingen verschillende activiteiten voorgesteld.

De gegevens

De snelheidsgegevens die van 17 tot en met 27 juni zijn verzameld, werden gebruikt om de snelheid van de voertuigen te berekenen. In totaal werden 29480 voertuigen geregistreerd in de Fernand Séverin straat richting de Tilleulstraat en Rigasquare. Als men kijkt naar de auto’s in de richting van de Tilleulstraat (24418 voertuigen), hebben de meeste de maximumsnelheid (>30 km/u) overschreden. Na het aanbrengen van de mandala was er een lichte daling van de te hoge snelheid (>36 km/u), maar dit betekent dat driekwart van de bestuurders zich nog steeds niet aan de snelheidslimiet houdt. De hoogste snelheden werden ’s avonds tussen 0.00 en 06.00 uur geregistreerd, maar er werden op elk moment van de dag te hoge snelheden geregistreerd.

Conclusie

Hoge snelheden is een probleem in deze straat en dit werd niet opgelost door kleinschalige visuele ingrepen. De plaatsing van Berlijnse kussens of snelheidsbreuk wordt sterk aanbevolen. Hoewel Brussel overweegt een algemene 30 km/uur-zone in te stellen, tonen deze resultaten duidelijk aan dat er moet worden nagedacht over handhavingsmethoden om ervoor te zorgen dat deze snelheidslimiet in acht wordt genomen: hetzij door monitoring, hetzij door wijzigingen in de infrastructuur.

Volgende stap

Hoewel de eerste loop is voltooid, gaat het LOOPER-project door! Volg ons dit najaar voor de volgende fase. We zullen de implementatie van een schoolstraat co-creëren en de effecten ervan op de buurt en belanghebbenden monitoren. Voor meer informatie, bezoek onze Facebook pagina of neem contact op met: florence[a]bral.brussels of jesse:  jesse.pappers[a]vub.be

Ze zitten niet stil bij Perspective.brussels. Terwijl de plannen voor Mediapark, Ninoofsepoort, Kazerne en Westation worden herwerkt [1], lanceert men 4 nieuwe openbare onderzoeken én het verplichte info-moment voor nog 3 andere cruciale lappen Brussel.

Jawel, ‘t ziet er naar uit dat BXL nog dit jaar is volgepland. We vroegen een stop (zie hier en hier) maar kregen een pletwals aan plannen.

Van 7 oktober tot 5 december 2019 is alvast het project van Richtplan van Aanleg "Wet" in openbaar onderzoek. Je vindt alle info op de website van Perspective. Ergens in oktober starten dan weer de openbare onderzoeken voor de RPA’s Heyvaert, Josaphat én Herman Debroux.

17 september wordt een druk dagje

Zitten ook in de pijplijn: Heizel, Defensie en Maximiliaan Vergote. Het wettelijk verplichte participatiemoment voor al deze plannen is op 17 september. Telkens op een andere locatie. Opgelet: je moet je hiervoor inschrijven. Indien je er niet geraakt, kan je ook al input geven via de website van Perspective. Alle info vind je hier.

Participatie is zelden zo hol geweest

Sowieso is het organiseren van één infomoment de naam participatie niet waardig. Maar door deze drie momenten ook nog eens min of meer tegelijkertijd te organiseren, geeft de bevoegde minister aan de participatie binnen de Richtplannen van Aanleg echt niet serieus te nemen. Deze plannen zijn namelijk van (inter)gewestelijk belang en de geïnteresseerde Brusselaars/Randgevallen kunnen zich vooralsnog niet opsplitsen.

Maar laat jullie niet kennen! Verdiep je al in de plannen en geef je commentaar alvast door aan Perspective. Als ‘stadsbeweging voor Brussel’ is ook BRAL natuurlijk ook geïnteresseerd in jouw input of vragen. Aarzel dus niet om ons te contacteren. Meer info en onze analyses volgen in de volgende BRALnews’en.

[1] Enfin, dat hopen we toch. Er werden namelijk massaal veel opmerkingen gegeven én het regeerakkoord belooft rekening te houden met de gegeven opmerkingen

In aanloop naar de verkiezingen schreef BRAL een memorandum met daarin haar prioriteiten voor de nieuwe regering. Nu de nieuwe regering bijna van start gaat, maken we het bilan van haar regeerakkoord. Kwestie van de nieuwe excellenties goed op weg te zetten. Graag gedaan!

Vlak voor het politieke verlof kroonde Rudi Vervoort (PS) zichzelf opnieuw minister-president van Brussel. Deze keer dragen Groen, Ecolo, Open VLD, Défi en One.Brussels (Sp.a) het schild. Levert dat meer van hetzelfde op? Of is er toch sprake van een trendbreuk?

De beleidsverklaring van de nieuwe regering telt 133 pagina’s. Voor wie de plannen van de vorige regering nog kent, leest deze beleidsverklaring alleszins als een feest van herkenning. Dat hoeft niet erg te zijn. Wie weet worden er een paar vergeten goede voornemens nu wél uitgevoerd?

Naast ‘meer van hetzelfde’ zien we wel degelijk nieuwe en beloftevolle accenten (en zelfs maatregelen). Moge de mooie principes geen dode letter blijven! BRAL wil er alvast toe bijdragen dat dat de komende 5 jaar niet gebeurt. Te beginnen met een grondige analyse! Je kan hieronder de belangrijkste punten vinden. Telkens als we een punt scoorden, luiden we de bel (*DING!*). In de bijlage onderaan kan je, samen met ons, dieper graven.

Naast ‘meer van hetzelfde’ zien we wel degelijk nieuwe en beloftevolle accenten (en zelfs maatregelen).

Klimaat

Het is duidelijk dat klimaat meer dan vroeger een belangrijk thema is in dit regeerakkoord. De ministers zijn zich bewust van het transversale karakter (*DING!*) van het klimaat (‘in al zijn bevoegdheden’) en het thema komt dan ook meerdere keren aan bod.

Wij vermoeden dat de regering zich nog niet geheel bewust is van de mogelijke consequenties van voornemens genre ’ook op stedenbouwkundig niveau te anticiperen op de klimaatverandering’. Om te anticiperen op de klimaatverandering is er voor stedenbouw een radicale shift in denken nodig: van demografie naar temperatuur bijvoorbeeld. Eerder liet BRAL al weten dat de demografische boom toch niet zo groot is als gedacht. Dé uitdaging in de steden is de temperatuur leefbaar te houden. BRAL roept op om te ontharden (minder beton!) en te verkoelen (onder andere door meer groen). De Brusselse Bouwmeester denkt ook in die richting.

Om te anticiperen op de klimaatverandering is er voor stedenbouw een radicale shift in denken nodig: van demografie naar temperatuur bijvoorbeeld.

We hopen dat de regering snel inziet hoe ingrijpend dat kan zijn. Want het impliceert een andere invulling van de richtplannen van aanleg. De recente versnelling in de openbare onderzoeken doet vrezen dat het nog niet doorgedrongen is.  Meer hierover in het stuk over stedenbouw.

BRAL is alvast blij met het idee van een evaluatiecomité met wetenschappers die jaarlijks het parlement en de regering een spiegel zal voorhouden: worden beleidsmaatregelen opgevolgd? Zitten we op het goede pad? Altijd goed om dit te controleren! Zo is de kans kleiner dat de klimaatvoornemens gebakken lucht blijven.

Op deze manier wordt er ineens een ander oud euvel aangepakt: het gebrek aan onafhankelijke wetenschappers in de adviesraad Leefmilieu. Iets wat we al eerder ‘in de coulissen’ vroegen. (*DING!*) Maak wel a.u.b. snel werk van dit comité of er zijn beslissingen genomen die een cruciale impact hebben op het klimaat en de biodiversiteit voordat de dames en heren gezeteld zijn. Als lid van de Milieuraad kijken we alvast uit naar hun input!

Qua transversaliteit en de wil iedereen mee in het bad te trekken, zit het dus wel snor. De intentie wordt alvast zeer expliciet uitgesproken. En BRAL wil uiteraard mee die uitgestoken hand aannemen!

Luchtkwaliteit

Mooi zo, luchtkwaliteit wordt echt serieus genomen. Pluim op de hoed van de beweging #BXLDemandsCleanAir, aangepord door BRAL. (*DING!*) De voorgestelde maatregelen leggen alvast een stevige fond om het probleem onderbouwd aan te pakken. Ook het feit dat de normen van de Wereldgezondheidsorganisatie zullen gehanteerd worden, is heel positief en komt tegemoet aan onze vraag. (*DING!*) Er wordt wel niet expliciet gesteld dat het Gewest ook zal investeren in meer mobiele meetstations. Maar het laat die optie wel open. (*DING!*)

Een bemol is de wettelijke verankering van de luchtkwaliteitsnormen. Kijkt de Regering naar Europa om wettelijke advieswaarden te verankeren? Nochtans kan ze dat zelf ook, door ze op te nemen in het wetboek LKE. De EU-wetgeving staat immers toe om strengere normen te hanteren.

Mobiliteit

Het aangekondigde beleid is naar Brusselse normen ambitieus. Ga ervoor. Enkele bedenkingen.

Het is positief dat de nieuwe regering verder bouwt op Good Move, het gewestelijk mobiliteitsplan. Het plan bevat veel goeds en is nu trouwens in openbaar onderzoek. Reageren kan nog tot 17 oktober. Lees ook onze korte analyse van Good Move, de lange versie komt er nog aan.

Maar om echt vooruit te gaan in elke stadswijk, met alle betrokken spelers, ontbreken er in Good Move en het regeerakkoord duidelijke, meetbare doelen met een deadline. Te beginnen met hoeveel auto’s we minder willen en tegen wanneer.

Om niet enkel een catalogus van goede bedoelingen te blijven waaruit men de gemakkelijkste kan kiezen, missen we ook een prioriteitenlijst. Welke maatregelen vormen de noodzakelijke hefbomen voor een betere mobiliteit? Wat moet er eerst gebeuren?

We verwachten ook dat Good Move de gemeentes meer richting zal geven. Reik hen de principes aan die ze moeten hanteren bij het opstellen van hun nieuwe circulatieplannen. De ervaringen uit Leuven en Gent leren dat een circulatieplan meer is dan een knip hier en een éénrichtingsstraat ginder. Indien goed uitgedacht vormt een circulatieplan hét instrument om transitverkeer doorheen wijken onmogelijk te maken.

Voor veel projecten is men wel zeer afhankelijk van die gemeenten (en andere spelers). Hoewel we optimistisch mogen zijn over de goodwill in vele gemeenten om Good Move te implementeren, blijft het toch zo verdomd moeilijk om mobiliteit naar het niveau te tillen dat absoluut nodig is om er echt coherentie in te krijgen. Zo riskeren we een klas met goede en slechte leerlingen.

Gelukkig voorziet het regeerakkoord wel een stok achter de deur om slechte leerlingen mee te krijgen "Good Move: Het Gewest zal alle subsidiemechanismen concentreren in één enkel lokaal mobiliteitscontract tussen het Gewest en iedere gemeente voor zijn mobiliteits- en verkeersveiligheidsbeleid en zal concrete projecten pas financieren wanneer deze kaderen binnen de gewestelijke doelstellingen.”  Enkel hopen dat dat niet tot een zesjes-cultuur leidt bij bepaalde gemeenten.

Bovendien zal dat, net als de onderhandelingen over de aangekondigde tramlijnen, niet over één nacht ijs gaan.  

Kortom, we zitten op de lange baan. Gelukkig heeft het Gewest heeft nog andere troeven in handen waar ze niet eindeloos over moeten onderhandelen. De gewestwegen zijn bijvoorbeeld vaak structurerende assen waar makkelijker in gesneden kan worden voor een vrije busbaan e.d.

Wat de openbaar vervoerplannen betreft: muy bien. We begrijpen wel niet goed waar ze het geld vandaan gaan halen voor al die bussen, trammen én de Metro. Au fond is dat niet ons probleem maar als we echt moeten kiezen gaat onze voorkeur naar véél extra trammen (in eigen bedding) en bussen i.p.v. één stukje metro. Maar hé, blijkbaar moeten we niet kiezen. (*DING!*) Het valt wel op dat ze zich in deze legislatuur toespitsen op het traject Noordstation-Bordet.

En last but not least: JA! Rekeningrijden staat in de verklaring. (*DING! DING!*) BRAL zet daar al jaren op in. De steun voor een slimme kilometerheffing is niet meer dan normaal maar het feit dat dit regeerakkoord ook de deur openzet voor een zonale, Brusselse heffing op basis van de Low Emission Zone en de ANPR-camera’s juichen we toe. Het standpunt van BBL en BRAL daarover lees je in dit persbericht. Nu wordt het zaak om van een idee naar de uitvoering ervan te gaan. BRAL steekt daarvoor graag een handje toe.

Kortom, wij wensen de mobiliteitsminister doorzettingsvermogen, geld en welwillende partners toe om al deze plannen uit te voeren.

Stedenbouw

Planning is het zwakke broertje van deze beleidsverklaring.

Het feit dat men geen werk maakte van een evaluatie van de Richtplannen van Aanleg of zelfs maar een adempauze inlaste is veel betekend. Het tegendeel is zelfs waar: men drukt tijdens de vakantie het gaspedaal in. Het lijkt wel alsof er geen verkiezingen geweest zijn.

Ter herinnering: er zijn momenteel richtplannen van aanleg in voorbereiding voor àlle strategische zones van Brussel (Weststation, Heizel, Mediapark, Ninoofsepoort etc.). Deze plannen zijn essentieel om alle transversale doelen over klimaat, biodiversiteit, mobiliteit etc. te realiseren. Ze moeten dan ook aan deze nieuwe doelstellingen en aan deze beleidsverklaring getoetst worden. Door die richtplannen nu te lanceren, is het zo goed als onmogelijk om die richting die werd ingeslagen, volledig te veranderen. Want de strategie van stedelijke veerkracht moet eerst nog ontwikkeld worden!

Door de richtplannen van aanleg nu te lanceren, is het zo goed als onmogelijk om de richting die werd ingeslagen, volledig te veranderen. Quid strategie van stedelijke veerkracht?

Zoals gezegd bij het hoofdstuk klimaat, zijn de belangrijkste doelen om de klimaatverandering het hoofd te bieden: ontharden (minder beton!) en vergroenen. Maar dat levert niet zoveel geld op als verdichten (chique condo’s bouwen). De keuze zou voor deze regering duidelijk moeten zijn. We werpen ons alvast in de strijd om de juiste prioriteiten te leggen!

Daarnaast is men blijkbaar niet van plan iets aan de procedure van de opmaak ervan te herzien. Wat in tegenspraak is met andere beloften over meer en betere participatie en samenwerking tussen diensten. Zie ook onze reactie op de recente pletwals aan plannen.

Ook aan die concrete voorstellen voor betere samenwerking en coördinatie tussen verschillende administraties ontbreekt het. Die zijn niet enkel essentieel om Brussel beter te plannen maar ook om de geponeerde klimaatdoelstellingen te halen. Men spreekt geregeld over het belang van een transversale aanpak maar wij blijven op onze honger zitten. Erger: we vrezen dat de saucissonage blijft en dat de verschillende diensten naast elkaar zullen blijven werken. Een kanjer van een werkpunt!

Men spreekt geregeld over het belang van een transversale aanpak maar wij blijven op onze honger zitten.

Er liggen wel een paar frisse accenten in de andere elementen. Het meest opvallende daarbij is dat de poort open staat voor de meerwaardebelasting, die wij gevraagd hebben, heel belangrijk voor de begroting, voor de sociale herverdeling en de strijd tegen speculatie. (*DING!*) Het idee zal weliswaar vooral ‘onderzocht’ worden.  Wij helpen graag hun onderzoek vooruit met dit artikel.

Ook het belang aan productie/economische activiteiten is toegenomen. (*DING!*) We zijn specifiek tevreden over het zinnetje dat ‘De regeling in verband met de gemengde gebieden zal onderzocht worden om ze zo goed mogelijk af te stemmen op de behoeften van de Brusselse productieactiviteiten’. En dat ze daarvoor het Gewestelijk bestemmingsplan willen veranderen. Misschien lezen we te veel tussen de regels maar naar ons aanvoelen opent dit de deur om af te stappen van het obligate ‘wonen-boven-productieactiviteiten’ in deze zones. Het enige ‘ondernemingsgebied in stedelijke omgeving’ dat ‘af’ is, heeft als productieactiviteit trouwens een … Carrefour.

De voornemens wat betreft het groen- en blauwe netwerk lijken ferm en oprecht.

Wat het groen- en blauwe netwerk betreft (en de daarbij horende intentie hitte-eilanden te bestrijden, doorlaatbaarheid te verbeteren en meer natuur te ontwikkelen op korte afstand van elke Brusselaar, de biodiversiteit te verhogen etc.) lijken de voornemens ferm en oprecht. (*DING!*) Maar ook hier zal er even ferm moeten samengewerkt worden om ze te realiseren. En daar zijn we weer: de RPA’s spelen hier een cruciale rol in.

We zijn tot slot ook blij met de belofte van de regering om geen nieuwe shoppingcenters toe te voegen aan het huidige arsenaal (*DING!*), maar we zijn wel teleurgesteld dat NEO, het geplande megalomane shoppingcenter op de Heizelvlakte, blijkbaar toch doorgaat. De regering is hardleers maar BRAL maakt zich op om de strijd tegen NEO verder te zetten. We zullen jouw steun daarvoor goed kunnen gebruiken.

Maar laat ons het hoofdstuk stedenbouw afsluiten met twee positieve zaken: het idee om gronden publiek te houden en ze los te koppelen van de woningen (of het shoppingcenter) die erop gebouwd worden, is een goede zaak. (*DING!*) Zo blijft publieke grond publiek voor de volgende generaties. En ook het inzetten op niet-winstgevende initiatieven qua tijdelijk gebruik is dat. (*DING!*) Al missen we wat dat laatste betreft de link met de totstandkoming van de eigenlijke plannen.

Burgerinitiatieven, commons en cocreatie

Het is een hardnekkige gewoonte van overheden om bij de start lippendienst te bewijzen aan de participatieve democratie maar verder weinig concreet in de etalage te leggen op dat vlak. Ook deze regering begint een van haar hoofdstukken met het mooie voornemen de “democratie en haar instellingen sterker te maken en de burgers meer controle te geven”. Maar onze excellenties hebben ook een idee hoe ze dat moeten in praktijk brengen en gelukkig blijft het niet alleen bij het ondertussen veel geciteerde systeem van loting.

Enkele opvallende nieuwigheden zijn: buitengewone ministerraden waarbij ze in overleg zouden gaan met het middenveld, gemengde parlementaire commissies met burgers erbij en institutionele vernieuwingen die het gemakkelijker moeten maken om burgerinitiatieven op te zetten. We lezen ook dat de regering de voorkeur geeft aan participatie “in een vroeg stadium” en dat het bestuur transparanter moet. (*DING!*) Klinkt allemaal als muziek in onze oren maar dan wel muziek die zwakjes komt aanwaaien van op de wind. En we zeggen het nog een keer om het af te leren: niks wijst erop dat er meer overleg komt in de heel concrete richtplannen van aanleg.

Te mooi om er niets over te zeggen

Er staan een aantal hele mooie beloftes in het regeerakkoord, waar BRAL in haar memorandum niet specifiek over schreef, maar wel in het verleden op werkte. Ze zijn te mooi om te laten liggen.

“Om de stads(rand)landbouw te bevorderen, wil de Regering voor zichzelf krachtdadige doelstellingen vastleggen. Zo is het de bedoeling dat tegen 2035 minstens dertig procent van het jaarlijkse fruit- en groenteverbruik van de Brusselaars afkomstig is van die landbouw … de ontwikkeling van een sterke samenwerking tussen de Vlaamse en Waalse overheden en actoren om een voedingsgebied rond Brussel tot stand te brengen”

“De Regering zal een systeem van statiegeld voor blikjes en plastic flessen invoeren.” (*DING!*)

“De Regering zal een studie uitvoeren om dit instrument (de verbrandingsoven nvdr.)  uit te faseren. Deze uitfasering is wenselijk opdat het Gewest zou kunnen voldoen aan de verplichtingen in verband met de uitstoot van broeikasgassen. Aansluitend op deze uitfasering zullen de winsten afkomstig van de groenestroomcertificaten die toegekend worden aan de verbrandingsoven, herbestemd worden voor de doelstellingen die gekoppeld zijn aan het PBGA en het GPKE. De toekenning van groenestroomcertificaten aan de verbrandingsoven zal in de toekomst afgeschaft worden.” (*DING!*)

Druk zetten om de schuif te vermijden – samen met jou!

Er zijn nog veel hinderpalen en veel intenties blijven gewoontegetrouw intenties. Net zoals veel te bestuderen dingen al eens in een schuif belanden. Maar: we kunnen hier iets mee als stadsbeweging voor Brussel. We vinden veel elementen uit ons memorandum (en eerder ingenomen standpunten) in één of andere vorm terug in dit ‘regeerakkoord’.

BRAL zal er dan ook over waken dat deze regering er effectief werk van maakt. We zullen hen vragen een stap verder te zetten en ideeën aanrijken om de ambitieuze klus te klaren. En wees maar zeker, daarvoor zal blijvende druk nodig zijn. En daarvoor hebben we ook jou nodig. Om zo met nog meer gezag te kunnen blijven ijveren voor dat gezonde, groene en veilige Brussel!

Zin gekregen om mee te strijden met BRAL? Dat kan!

WORD LID

Wil jij je steun tonen voor een betaalbaar, solidair en milieuvriendelijk Brussel? Word dan lid van BRAL!
Je vergroot ons draagvlak, ontvangt onze publicaties, én je krijgt korting op onze activiteiten.
Overtuigd? Schrijf 25 euro lidgeld over op BRAL-rekening BE74 5230 8083 3007 met de vermelding lidgeld.

DOE EEN GIFT

Vind je dat BRAL goed werk levert? Steun ons met een gift!
Zo kunnen we onafhankelijk blijven werken. Geef wat je portemonnee je toelaat en je hart je influistert.
Overtuigd? Storten kan op BRAL-rekening BE74 5230 8083 3007 met de vermelding gift. Giften vanaf 40 euro zijn fiscaal aftrekbaar.

VOLG ONS

Blijf op de hoogte van onze activiteiten en standpunten via onze website, nieuwsbrief, Facebook, Instagram of Twitter.
En natuurlijk kan je ons ontmoeten op een BRAL-activiteit of een BRAL-café ergens in Brussel!

BRAL, stadsbeweging voor Brussel

BRAL strijdt voor een gezond, milieuvriendelijk en solidair Brussel. Van mobiliteit tot stedenbouw stellen we de Brusselaars centraal. Hoe doen we dat? We (onder)steunen hen met onze kennis en helpen hen om zelf initiatief te nemen. Samen verdedigen we onze belangen bij de overheid. Aan tafel als het kan, op de barricaden als het moet. We zijn kritisch maar constructief, dwars maar genuanceerd.
www.bral.brussels  

Naar goede traditie zet BRAL haar verkenning van ontluikende stadsgebieden verder. Na Biestebroeck, het Vergotedok en de Zuidwijk verkennen we op zaterdagmiddag 5 oktober het onderste deel van Vorst.

Tijdens een gratis discussiewandeling bespreken we de stadsprojecten die de wijk zullen veranderen, vanuit verschillende invalshoeken, zoals landschapscontinuïteit, waterbeheer en mobiliteit. Officiële en minder officiële actoren die een link hebben met de wijk zullen getuigen van hun Vorst. Het is dus een gelegenheid om in een vriendelijke sfeer te discussiëren over de toekomst van Vorst.

Welkom om Vorst en zijn hoekjes en gaatjes te verkennen en de discussies te verrijken!

Dit evenement is gratis. Schrijf je snel in via deze link. Wees er op tijd bij op het dakterras van Wiels (13u45). We beginnen daar al met een toelichting van een aantal vraagstukken om daarna om 14u met de wandeling te starten. 

Hier al een tipje van de sluier:

• Leefmilieu Brussel en Brusseau werken samen aan een hydrologische studie over een deel van Vorst. Ze presenteren in grote lijnen de kaarten en illustraties. Brusseau zal ook haar onderzoekactie voorstellen dat het samen met de bewoners, onderzoekers en terreinwerkers onderneemt. Ze brengen ook concrete voorstellen om het risico op overstromingen in Brussel te verminderen en een cartografie van “hydrologische gemeenschappen”.
• Cedric Verstraeten van de gemeente Vorst zal uitleggen hoe al de plannen om de zone te ontwikkelen in elkaar inhaken en een continu landschap mogelijk maken. En er zijn heel wat plannen: een contract voor stadsvernieuwing (SVC 4), het duurzame wijkcontract Wiels-sur-Senne (mét Facebook-pagina), het Beeldkwaliteitsplan (BKP), een masterplan, ...
• Het bewonerscomité Marais Wiels zal het hebben over hun acties rond het moeras. Een beetje verder zullen we meer te weten komen over het project om een park aan te leggen aan de Voor-Zenne. Hier zie je hen in een reportage van BX1.
• Maar valt er echt zoveel te zeggen over water in Brussel? Ja hoor! Neem maar eens een kijkje op deze kaart van Coördinatie Zenne. We zorgen dat de Zenne op je pad komt op onze wandeling!
• Er is ook ruimte om te spreken over mobiliteit. Dit deel van Vorst zal doorkruist worden door een fiets-GEN aka het Gewestelijk Expressnet voor fietsers. Beliris en Brussel Mobiliteit trekken dit project. Deze laatste heeft trouwens een handige app om je fietsroutes te plannen.
• Wie in Laagvorst ‘mobiliteit’ zegt, die zegt ook ‘breuklijnen’: treinsporen, barrières, … We passeren er een aantal om een zicht te krijgen op de nieuwe en komende verbindingen. Zo is er het toekomstige Tweeoeverspark dat de spoorwegen niet langer de rug toekeert.
• Tot slot luisteren we naar het comité Bervoets over haar project van een stedelijke rivier. Ze doen hun verhaal aan de goed-verstopte bron van de Calvaire, nabij de Schaatsstraat.
• Met een conviviale drink in Gemeenschapscentrum Ten Weyngaert sluiten we de namiddag af.

Zin gekregen om deel te nemen? Schrijf je snel in via deze link.

Bewoners en gebruikers van de Atheneumwijk in Elsene komen samen in comités of collectieven. Hun doel: hun leefomgeving te verbeteren, te vergroenen, autoluw te maken, hun Afrikaanse cultuur te vieren, … En dat allemaal met het talent dat al aanwezig is. Want je gemeente heeft meer troeven dan je denkt!

Een twintigtal initiatieven krijgen sinds 2017 begeleiding van BRAL en Habitat & Rénovation dankzij het project Connecteurs Atheneum. Het project stoelt op de ABCD-methode, asset-based community development ofte gemeenschapsontwikkeling op basis van de troeven van de inwoners. BRAL stelde al meermaals met trots de initiatieven van de Connecteurs voor op deze website.  

Connecteursixelles.be

Het project heeft sinds kort ook een eigen website: www.connecteursixelles.be. Op deze webstek lees je meer over alle burgerinitiatieven en het project. Je kan er ook terecht voor een kalender van de geplande evenementen.

Initiatieven in kaart

Habitat & Rénovation bracht de initiatieven ook in kaart (zie foto). Je kan het papieren plan vinden in hun kantoor op de Elsensesteenweg 301. Ook iedereen die woont op het gebied van het Duurzame Wijkcontract Atheneum heeft normaal gezien de kaart in de bus ontvangen. Ontving je niks? Hoor gerust eens bij Habitat & Rénovation!

Uitnodiging

Op 17 oktober organiseren BRAL en Habitat & Rénovation opnieuw een algemene vergadering van het project. Daar kan je alle burgerinitiatieven in het echt ontdekken. Afspraak om 18 uur in La maison qui chante!

Meer info: Kinch[at]bral.brussels

Het project Connecteurs Athenée is een onderdeel van het actie-onderzoek Citizendev en van Duurzaam Wijkcontract Atheneum.

Aan de vooravond van autoloze zondag had onze mobiliteit- en luchtkwaliteitsmedewerker Tim Cassiers een gesprek met Frans Fierens van Irceline op Facebook. (Jawel, de drempel naar de administratie verkleint in de virtuele wereld!) De aanleiding was het tijdelijke meetstation op het De Brouckèreplein.

Irceline staat voor Intergewestelijke Cel voor het Leefmilieu en is een officiële administratiecel van het Gewest. Zij houden o.a. de cijfertjes van de luchtkwaliteitsmeters in de gaten. In het gesprek gaat het om de waarden van NO2 (stikstofdioxide). NO2 is gelinkt is aan het autoverkeer en kan astma, hart- en vaatproblemen veroorzaken. (Tussen haakjes: als er veel NO2 in de lucht hangt, kan je er ook van uit gaan dat er veel fijn stof is. NO2 is een gas dat zich klit aan andere deeltjes dat zo fijn stof vormt.) We geven een samenvatting van het gesprek, want het is volgens ons interessant voor alle BRAL’lers!

Het begon met volgende vraag van Tim: Is een piétonnisation (Brussels voor ‘het aanleggen van een voetgangerszone’) voldoende om ons recht op schone lucht te garanderen? Niet altijd, zo blijkt uit de real time vergelijking van de luchtkwaliteit aan de Brouckère en de Wetstraat door Leefmilieu Brussel.

De Brouckère versus Kunst-Wet

BRAL checkte regelmatig de waardes voor stikstofdioxide op het meetstation aan het De Brouckèreplein. Dat is uiteraard maar een steekproef, maar is wel een indicatie van waaraan we dagelijks worden blootgesteld.

Tijdens een bepaald uur op 19 september was de lucht even ongezond aan De Brouckère als aan het punt Kunst-Wet. 

Op 19 september zagen we een ongezonde 50 µg/m3 aan Brouckère én aan het punt Kunst-Wet. Waardes onder de 20 voor Brouckère zagen we niet telkenmale we er passeerden (zeker, altijd met veel verkeer). Op andere momenten zagen we wél lagere waarden op de piétonnier dan in de autogoot Wetstraat. Maar geruststellend is het zeker niet.

Frans Fierens bevestigt dat globaal genomen Kunst-Wet hoger zit dan Brouckère. Als je een wat langere tijdreeks maakt (zie figuur), dan waren er wel een aantal uren met minder dan 20 µg/m³ op Brouckère. En dat aantal verschilt sterk met Kunst-Wet.

Nog preciezer vergeleek Fierens het gemiddelde gedurende de periode in september (met de data wanneer er in de twee stations op hetzelfde moment een geldige meting was):

• Kunst-Wet 48.1 µg/m³
• De Brouckère: 29.0 µg/m³

In conclusie was er 40% minder NO2 aan De Brouckère.

De voetgangerszone maakt dus wel degelijk een verschil. Maar het tijdelijke station Brouckère staat niet midden in de autovrije zone. Een voetgangerszone omgeven en doorzeefd door verkeersaders biedt onvoldoende soelaas. Hoog tijd om ook de totale autodruk aan te pakken, volgens BRAL. Frans Fierens beaamt met een knipoog: “Maak heel Brussel autovrij, en dan is het NO2-probleem opgelost, hoor”.

Een voetgangerszone omgeven en doorzeefd door verkeersaders biedt onvoldoende soelaas. Hoog tijd om ook de totale autodruk aan te pakken.

Wat is een goede norm?

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) maakt een onderscheid tussen uurgemiddelden en jaargemiddelden. Het scherm aan De Brouckère toonde uurgemiddelden. De norm voor uurgemiddelden van de WHO is 200 µg/m3. Daar kwam het station geen enkele keer aan.

De WHO-norm voor jaargemiddelden is 40 µg/m3, net als voor de EU. Die norm wordt al jaren overschreden aan Kunst-Wet. Dus die 50 die we zagen, mag niet verwonderen.

Frans Fierens voorspelt dat Brouckère, hoogstwaarschijnlijk, jaargemiddeld niet boven de 40 zal zitten. Concentraties onder de 20 zal je in de Brusselse binnenstad niet veel tegenkomen. "In het residentiële Ukkel was het jaargemiddelde vorig jaar 18 µg /m3, dus het kan wel."

Meer en meer wetenschappers gaan ervan uit dat er geen minimumwaarde is waarbij NO2 “veilig” is.

Maar binnen de WHO woedt het debat om de normen naar beneden bij te stellen [en dus minder vervuiling toe te laten]. Voorlopig is dat nog afwachten, maar het is wel zo dat meer en meer wetenschappers ervan uitgaan dat er geen “ongezonde ondergrens” voor NO2 is. Met andere woorden, er is geen minimumwaarde waarbij NO2 "veilig" is. 

Data beschikbaar voor iedereen

Open data laten een genuanceerd maatschappelijk debat toe, vinden we bij BRAL. En blijkbaar is ook Frans Fierens van die mening. Burgers kunnen zelf langere tijdreeksen te maken van de meetgegevens, zoals te zien in de figuren bovenaan. Dat is best wat handiger dan enkel op verschillende momenten op het scherm van de mobiele meter te gaan kijken. Alleen zitten die gegevens wat diep verstopt op hun website. Dat wisten we nog niet, fijn zo!

• Voor de open data: http://www.irceline.be/nl/documentatie/open-data
• Het grafiekje kan je maken via deze viewer: http://www.irceline.be/.../meetstations/interactieve-viewer
  (via smartphone weliswaar nog niet ideaal)

Het feit dat we die grafieken kunnen maken, laat toe om de pieken te kaderen op de langere termijn. Al mogen we het effect van de pieken niet uit het oog verliezen. Het wetenschappelijk onderzoek hierover staat nog in zijn kinderschoenen, maar er zijn wel degelijk aanwijzingen dat ook korte pieken ernstige gevolgen hebben op de gezondheid.

That's why I like our Air Quality administrations. Altijd een stap voor op technisch vlak. – Tim Cassiers

Een permanent meetstation op de voetgangerszone als sterk signaal

Het station op De Brouckère is nu weer verdwenen na de autoloze zondag. Maar Leefmilieu Brussel heeft wel degelijk plannen voor een permanent station. BRAL zou een station op de piétonnier inderdaad geweldig vinden, maar dan wel eentje waar er helemaal geen verkeer komt. Stel je voor: een station dat de achtergrondvervuiling meet, midden in de stad. Of nog beter: een station dat aantoont dat de lucht gezonder is in het midden van de stad dan op het platteland! #droom

Opgelet: een station op een propere plek ontslaat Leefmilieu Brussel niet van hun taak om ook op de meest vervuilde plaatsen te blijven meten. En dat ontslaat de overheid niet van de verantwoordelijkheid om die plekken aan te pakken. Zoals de uitspraak van het Europees Hof in de Clean Air Case fijntjes onderlijnde. 

---

Ondertussen houdt iedereen opnieuw zijn adem in.

De autoloze zondag kwam en ging. Aan het meetstation Kunst-Wet, traditioneel de plaats met de meeste luchtvervuiling, werden op autoloze zondag de laagste NO2-concentraties van het jaar opgemeten, kon je lezen in BRUZZ. Ondertussen houdt iedereen opnieuw zijn adem in.

Wil je meer doen dan enkel je inschrijven voor de officiële waarschuwingen wanneer de lucht slecht is?  

Word dan lid van BRAL! Toon dat ook jij druk wil zetten om de luchtkwaliteit in Brussel te verbeteren. Want #BXLDemandsCleanAir!

BRAL ziet het als haar taak om burgers te steunen in hun acties. We tekenden daarom met oa. de bewonersgroepen GAQ (Groupe d’Animation du Quartier européen de la Ville de Bruxelles) en AQL (l’Association du Quartier Léopold) beroep aan tegen de GGSV Wetstraat, omdat een impactstudie ontbrak en het project op maat van een promotor was geschreven. De Raad van State geeft ons nu gelijk. Een overwinning voor burgeractivisme met de steun van BRAL!

Op 25 september heeft de Raad van State een ondubbelzinnige beslissing genomen in de zaak tussen de verenigingen en het Gewest met betrekking tot de Gezoneerde Gewestelijke Stedenbouwkundige Verordening (GGSV) voor de Wetstraat: "Het decreet van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 12 december 2013 houdende goedkeuring van de stedenbouwkundige reglementering inzake de ruimtelijke ordening en de samenstelling van het dossier voor de aanvraag van een certificaat en een stedenbouwkundige vergunning voor de omtrek van de Wetstraat en haar omgeving.... wordt geannuleerd".

Dit arrest volgt op het arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie van 7 juni 2018, dat de poging van het Gewest om te doen zonder voorafgaande effectbeoordeling in overeenstemming met de Europese richtlijnen bekrachtigde: "Een verordening inzake ruimtelijke ordening, zoals de onderhavige, die bepaalde vereisten voor de uitvoering van vastgoedprojecten vastlegt, valt onder het begrip "plannen en programma's", die aanzienlijke gevolgen kunnen hebben voor het milieu in de zin van die richtlijn, en moet dus worden onderworpen aan een milieueffectbeoordeling. »

Het Gewest wilde afzien van de noodzaak om de tijd te nemen om de milieuproblematiek te onderzoeken, in het bijzonder de mobiliteit in een volledig verzadigde wijk, en had op basis van het GGSV-vergunningen verleend voor de bouw van twee nieuwe torens in de wijk. Een daarvan wordt nu gebouwd ("The One", door de ontwikkelaar Atenor), de andere is in aanbouw ("Leaselex", door dezelfde ontwikkelaar).

Maar… het arrest van de Raad van State nog steeds stelt dat: "Het verzoek tot handhaving van de gevolgen wordt afgewezen". Het Gewest heeft de Raad van State immers verzocht de gevolgen van het GGSV voor het verleden te handhaven, om de aan de SPRL Leaselex en de NV België Europa verleende vergunningen te "redden". De Raad van State zal zich na de voor 22 oktober geplande hoorzitting nog definitief moeten uitspreken over het lot van deze vergunningen, maar gezien het bovenstaande zullen ze hoogstwaarschijnlijk worden geannuleerd. De torens zouden dan illegaal zijn.

Zowel het Gewest als de initiatiefnemers hebben risico's genomen, in een juridische context die de investeerders welbekend is en die nu moet worden overgenomen. Het besluit van de Raad van State zegt niet anders.

Na meer dan vijf jaar procederen tot op het hoogste gerechtelijke niveau is het een overwinning voor het Brusselse verenigingsleven en in het bijzonder voor de Coördinatie Europa, waarin de Vereniging voor de Leopoldswijk (AQL), BRAL - Stadsbeweging voor Brussel, de Groep voor de Animatie van de Brusselse Wijk (GAQ), de Inter-Environnement Bruxelles (IEB) en de inwoners van de Wetstraat zijn verenigd.

Hannes Frank, voor de GAQ, sprak zijn tevredenheid uit over deze beslissing: "Het is de hoogste tijd dat het Gewest ophoudt met de weg te openen voor twijfelachtige investeringsprojecten in de Europese wijk. Het moet, in samenwerking met de inwoners, een visie ontwikkelen voor het centrum van Europa dat duidelijk zijn waarden weerspiegelt, in het bijzonder democratie, transparantie, milieuoverwegingen en respect voor de inwoners."

Marco Schmitt, voor de AQL, vraagt "een einde te maken aan de eindeloze opeenstapeling van wankele wettelijke bepalingen. Die bepalingen omzeilen de verplichtingen van de regering op het gebied van milieubeoordelingen, negeren de eisen van de inwoners en reproduceren uiteindelijk de veel bestreden misbruiken van "bruxellisering”."

Het is in ieder geval een krachtige waarschuwing voor de autoriteiten en moet in aanmerking worden genomen in het kader van de RPA (richtplan van aanleg). Dit is mogelijks een even problematisch mechanisme dat door de regionale regering tijdens de vorige legislatuur in het leven is geroepen. De RPA Wetstraat (die onder andere tot doel heeft de torens te redden waarvan de vergunningen waarschijnlijk binnenkort geannuleerd zullen worden) wordt momenteel aan een openbaar onderzoek onderworpen en zal op 14 november worden gesloten. De verenigingen blijven waakzaam en bezorgd.

Association du Quartier Léopold (AQL)
BRAL Stadsbeweging voor Brussel
Inter-Environment Brussel (IEB)
Animatiegroep van de Europese wijk van de stad Brussel (GAQ)

In de pers :

• https://bx1.be/bruxelles-ville/le-conseil-detat-declare-illegales-les-deux-nouvelles-tours-de-la-rue-de-la-loi/
• https://www.bruzz.be/stedenbouw/raad-van-state-vernietigt-ruimtelijk-plan-voor-wetstraat-2019-10-01