Artikels

Hoe zal de Brusselse Vijfhoek evolueren? Hoe wíllen we dat het stadscentrum er binnen er binnen enkele jaren uitziet? Welke krachten spelen er in het debat? Hoe kunnen we op een constructieve en positieve manier een bijdrage leveren aan dit debat? Vijf fictieve personages nemen het woord over hun Brusselse wijk. Fictief? ... wat ze zeggen is gebaseerd op reële input, want de auteurs zijn ook op straat gegaan om tot deze teksten te komen. Deze verhalen maken deel uit van een traject dat PLAN B-XL heet. Allez zeg, quelle histoire! 

Dit jaar start BRAL een nieuw co-creatie project: Looper. Dit Europees project zal tegelijkertijd in Verona, Manchester en Brussel lopen. Voor Brussel zal het project in Schaarbeek plaatsvinden, in de Helmet-wijk, waar BRAL en de VUB samen met alle stakeholders zullen werken aan mogelijke mobiliteitsoplossingen.

Op 8 januari start het project officieel met een lanceringsdrink. Dit is de gelegenheid om een eerste groep geïnteresseerden te ontmoeten en eerste ideeën te verzamelen. Alle info is terug te vinden op de pagina van het evenement: https://bral.brussels/nl/kalender-item/lanceringsdrink-looper-project-helmet-samen-denken-aan-mobiliteitsoplossingen-voor-de

Looper in het kort

Looper is een participatief project en heeft als doelstelling te werken aan mobiliteitsoverlast in de Helmet-wijk. Naast het participatief proces gaat het project ook op zoek naar oplossingen voor deze mobiliteitsoverlast en zal het deze uittesten.

Dankzij dit living lab wordt het concept van de “learning loops” uitgeprobeerd : 

“A learning loop is a new way of decision-making, which brings together citizens, stakeholders and policy-makers to learn how to address urban challenges in a participatory co-creation platform.”

De tweede doelstelling is het aanmoedigen en vergemakkelijken van de uitwisseling van ervaringen en een wederzijds leerproces tussen burgers en openbare instellingen.

Het project telt 3 stappen: identificatie van een probleem, co-design van een oplossing en uiteindelijk uitwerken van een concrete maatregel (zie afbeelding bovenaan). 

Wat is er zo speciaal aan looper?

Het co-creatief werk zal zowel online, via een platform, als offline via workshops plaatsvinden.

De verschillende stakeholders van de wijk doen mee aan alle stappen van het project en werken samen aan de toekomstige stappen. Op deze manier is iedereen volledig betrokken. Ze zijn aanwezig vanaf het begin en tot en met het einde en doen mee aan het uitwerken van het wijkproject. Ze zijn betrokken bij het verzamelen van gegevens en het testen van een maatregel, die ze zelf hebben gekozen.

De drie stappen worden herhaald tijdens een tweede cyclus. Dankzij deze methodologie kan het hele concept een tweede keer worden uitgetest, lerende uit de fouten van de eerste cyclus.

Meer weten?

Contacteer Florence: florence@bral.brussels of 02 217 56 33

Dit project ontvangt steun van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest – Innoviris, Ministero dell’Istruzione dell'Università e della Ricerca (MIUR) (Italy), the Economic and Social Research Council (UK) en de Europese Unie.

Ervan overtuigd dat de luchtkwaliteit in jouw gemeente beter moet? En dat de gemeenteraadsverkiezingen het goede moment zijn om dit te eisen? Surf dan naar 11 Million Voices, het nieuwe platform van Greenpeace. Daar kan je een petitie steunen of starten om gezondere lucht te vragen aan de lijsttrekkers in jouw gemeente.

Hoeft het nog gezegd dat het niet goed is gesteld met de luchtkwaliteit in ons land? Zowat overal, stad en platteland, zorgen uitlaatgassen voor ongezonde lucht. Deze vervuiling heeft een impact op onze gezondheid en zeker op die van onze kinderen. Zij zijn extra kwetsbaar voor de impact van al dat fijn stof, roet en stikstofdioxide.

Iedereen heeft recht op gezonde lucht en jij kan het verschil maken in jouw eigen gemeente. Op 14 oktober van dit jaar zijn het gemeenteraadsverkiezingen die het beleid in jouw gemeente voor de komende 6 jaar zullen bepalen.

Kom ook in actie!

Hoe? Surf naar www.11m.be, zoek naar een petitie in jouw gemeente en teken ze. Of start een petitie in je gemeente en verzamel zoveel mogelijk handtekeningen. Laten we samen van gezondere lucht een gemeentelijke prioriteit maken in de komende jaren!

De voorbije twee jaren leerden BRAL, Cosmopolis en vele burgergroepen te meten hoe vervuild de lucht is die we met zijn allen dagelijks inademen. We leerden ook om het thema op de politieke agenda te zetten en zo schone lucht te eisen voor alle Brusselaars. In dit meertalige handboek stellen de onderzoekers en praktijkwerkers van het Aircasting Brussels-project dit staaltje citizen science voor. We laten ook ervaringsdeskundigen van niet-milieugerelateerde projecten aan het woord. Samen denken we luidop na over de methodologie van citizen science, over de impact ervan als tool voor burgereducatie en politieke mobilisatie.

Doorheen de open uitwisseling tussen academici, burgers en administraties, botsten we vaak op een technisch-wetenschappelijke barrière. Deze vormt een hinderpaal voor de democratische governance van de stad. Maar we zien ook dat we deze barrière kunnen doorbreken. Door beroep te doen op de intelligentie van alle betrokken spelers, te bouwen op wederzijdse nieuwsgierigheid en te komen tot collectieve kennis,  kunnen we samen werken aan een betere stad.

We hopen dat dit handboek jou inspiratie biedt. Cosmopolis en BRAL moedigen je aan om samen onderzoek te doen naar de stedelijke complexiteit. Laat je hierbij vooral leiden door jouw passie en nieuwsgierigheid. De stad verdient dat.

• Benieuwd naar de publicatie? Je kan het op den bureau (Zaterdagplein 13, 1000 Brussel) komen halen. Of na het sturen van een mailtje naar info@bral.brussels mag je het spoedig in je brievenbus verwachten. 
• Akkoord met onze visie? Word dan steunend lid van BRAL. Je ontvangt dan deze publicatie, Citizen science. En ook de volgende publicaties van dit jaar sturen we je toe.
• Heb je interesse in een vorming over burgerwetenschap en hoe het jouw werking of organisatie vooruit kan helpen? BRAL komt graag spreken bij jouw organisatie! Contacteer ons voor een transversale vorming op maat van volwassenen via info@bral.brussels.
• In juni 2019 organiseren we ook een algemene workshop over burgerwetenschap met Cosmopolis VUB op een centrale locatie in Brussel. Hou de website van BRAL, www.bral.brussels, in de gaten voor meer informatie!

Liévin Chemin, Nicola Da Schio, Tim Cassiers

BRAL, stadsbeweging voor Brussel en Cosmopolis, centrum voor stadsonderzoek - VUB

Met de steun van INNOVIRIS

... En niemand lijkt het te beseffen.

“We moeten woningen bouwen om in te spelen om de demografische groei!”

Dit horen we als een mantra bij bouwpromotoren en bij administraties die de bouwprojecten verdedigen die de laatste jaren als paddenstoelen uit de grond schieten.

Officiële cijfers

Maar wat is er van aan? Is er echt zo’n gigantische demografische groei te verwachten in Brussel?

Het lijkt erop dat de officiële cijfers - gepubliceerd in het Gewestelijk Plan voor Duurzame Ontwikkeling (GPDO) uit 2018, dat het Gewest nog steeds gebruikt - niet meer up-to-date zijn. Het Federaal Planbureau heeft zijn prognoses aangepast: van een verwachte jaarlijkse groei van 10.000 mensen zou het zijn gedaald tot .... 3.600 mensen per jaar. Onze bron is het rapport van het Federaal Planbureau "Demografische Perspectieven 2018-2070" van januari 2019, blz. 12.

De oorzaak? Een afname van de netto internationale migratie. Deze neerwaartse trend wordt dus bevestigd sinds 2013, net na de eerste berichten over een mogelijke "demografische boom" in Brussel, die de woningbouw een impuls heeft gegeven als een belangrijk aandachtspunt in het GPDO.

In de tussentijd vordert de bouw goed

Het centrum van Brussel zit zo vol als een ei en er is een verschroeiend gebrek aan parken. Langs het kanaal bij Molenbeek, een dichtbevolkte wijk in Brussel, zijn er echter bijna 2000 woningen gepland of in aanbouw. Terwijl nog eens duizenden woningen zijn gepland in de grote stedelijke gebieden (de "PAD's", kent u ze al?).

Vandaag krijgen iets minder dan 4000 wooneenheden elk jaar een bouwvergunning verleend. Maar als het gewest slechts 3600 nieuwkomers moet huisvesten op jaarlijkse basis, is dat dan niet een beetje veel?

Past op elk potje een dekseltje?

Tot slot richten deze woningen zich op een welvarend doelpubliek, terwijl de prognoses spreken van een veel minder welvarende cohorte. Een derde van de Brusselaars leeft van een inkomen onder de armoederisicodrempel en de helft van hen voldoet aan de voorwaarden voor toegang tot sociale huisvesting.

Dus wie zal er in deze nieuwe huizen wonen?

Marie Couteaux

Hoe belangrijk is stadsgroen in Brussel voor jou? Welke groene ruimten bezoek je? Wat doe je in deze groene ruimten?

VUB, ULB & Innoviris zijn op zoek naar deelnemers voor een online onderzoek naar het gebruik van groene ruimten in Brussel. Met dit onderzoek hopen ze inzicht te krijgen in de rol van groene ruimten in het leven van de Brusselaars, hoe inwoners van Brussel parken en kleinere groene ruimten in de stad gebruiken, hoe ze groen in de stad beoordelen, en welke kenmerken van groene ruimten belangrijk zijn.

Klik op onderstaande link om de enquête in te vullen:
https://www.co-nature.org/onderzoek

De VN organiseert op 7 september de eerste International Day for Clean Air and Blue Skies. Brusselse luchtkwaliteitscollectieven roepen in het kader van die dag de Brusselse regering op om ambitieus te zijn. Pak de luchtvervuiling aan, het is het grootste milieugerelateerde gezondheidsrisico en een van de belangrijkste te vermijden doods- en ziekteoorzaken in de wereld[1].

Ze vragen de Brusselse overheid om te komen met

1. Ambitieuze wetten om de gezondheid van de Brusselse burgers te beschermen
2. Beter en democratischer toezicht op de luchtkwaliteit in Brussel
3. Een systeem om het autoverkeer te verminderen
4. Herinrichting van de openbare ruimte voor de burgers van Brussel

Hoewel dit slechts de eerste internationale dag voor schone lucht en blauwe lucht is, is het niet nodig om te herhalen hoe luchtvervuiling ons leven beïnvloedt. Elk jaar veroorzaakt luchtvervuiling alleen al in de EU ongeveer 400.000 vroegtijdige sterfgevallen en honderden miljarden euro's aan gezondheidskosten. De WHO stelt dat luchtvervuiling een belangrijke risicofactor is voor chronische ziekten bij volwassenen, waaronder hart- en longziekten en kanker - en er is geen veilig niveau van vervuiling[2]. Onze kinderen zijn het meest kwetsbaar voor luchtvervuiling. Consistente blootstelling in de baarmoeder en in de kindertijd heeft levenslange gevolgen[3].

In Brussel hebben burgers en organisaties zich gemobiliseerd voor een betere luchtkwaliteit door standbeelden een masker te geven, voor de schoolpoorten te spelen en van Antwerpen naar Brussel te fietsen. De ambitie: van Brussel een inclusieve, gezonde stad maken, met verbetering van de luchtkwaliteit als eerste belangrijke stap.
Na de verkiezingen van 2019 spraken de Brusselse luchtcollectieven af met de ministers van Leefmilieu en Mobiliteit en stelden ze hun eisen voor aan de Brusselse gewestelijke overheid.

1.         De Brusselse luchtcollectieven en -bewegingen pleiten voor ambitieuze wetten die de gezondheid van de Brusselse burgers beschermen. Aangezien gezondheid de eerste zorg zou moeten zijn, moet de Brusselse regelgeving inzake luchtkwaliteit de WHO-normen voor alle vervuilende stoffen als doelstelling nemen. Voor de verkiezingen van 2019 waren alle politieke partijen het hierover eens, en het staat ook in het regeerakkoord. Ze dringen erop aan dat de luchtkwaliteitsregels herzien worden om deze ambitie op te nemen.

2.         De Brusselse luchtcollectieven en -bewegingen eisen dat het bestaande monitoringssysteem voor de luchtkwaliteit wordt versterkt, dat het democratischer en transparanter wordt en dat het de aandacht richt op risicogebieden. Het netwerk is blij dat er nieuwe burgerwetenschappelijke projecten ontstaan. Toch vragen ze om de officiële monitoring niet te vergeten. Ze hopen dat de door de regering aangekondigde nieuwe stations er snel komen en dat ze zullen meten op de plekken waar het meest vervuild is en waar de meest kwetsbaren onder ons wonen.    

3.         Het netwerk vraagt om een systeem in te voeren dat het autoverkeer aanzienlijk helpt verminderen. De verbranding van fossiele brandstoffen voor het vervoer en de files van het autoverkeer zijn belangrijke uitdagingen voor een betere luchtvervuiling. We vragen om een congestieregulator in te voeren voor al het gemotoriseerde verkeer in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Neem een voorbeeld aan Stockholm, waar het autoverkeer met 30% is gedaald na de invoering ervan.

4.         De Brusselse luchtcollectieven en -bewegingen vragen om een herverdeling van de openbare ruimte naar actieve weggebruikers en residentiële functies. Momenteel is ongeveer 70% van de openbare ruimte in Brussel bestemd voor de auto. Om Brussel leefbaar te maken voor kinderen hebben we een samenhangend pakket nodig in de lijn van Good Move: herinrichting van straten en pleinen, bevordering van actieve vervoerswijzen, verkeersplannen ter bescherming van de wijken, beveiliging van de schoolomgeving,...

Zoals in veel Europese steden heeft COVID19 de manier waarop we ons in en rond Brussel bewegen veranderd. Mensen zijn meer gaan fietsen en lopen. Naarmate het leven weer op gang komt, houden veel mensen vast aan deze gewoontes die de luchtkwaliteit en het klimaat - en onze gezondheid in veel opzichten - ten goede komen. De huidige gezondheidscrisis heeft ons dan ook een blik gegund op hoe onze steden er zouden kunnen uitzien. Bovendien wil 68% van de Europeanen hun steden autovrij houden na COVID19[4].

Wij dringen erop aan dat de Brusselse regering vasthoudt aan de ambitie die zij zo duidelijk heeft uitgesproken aan het begin van haar ambtstermijn.

“Er is al veel gedaan rond onze vier eisen. Maar er ligt nog veel werk op de plank om de verkenning en de voorbereiding om te zetten in daden. Nu is het tijd om actie te ondernemen om van Brussel een gezonde en inclusieve stad te maken die de ruimte en schone lucht biedt die de inwoners verdienen.” – Tim Cassiers, expert luchtkwaliteit en mobiliteit, BRAL.

Getekend door:

BRAL, Clean Air Brussel, Chercheurs d'Air, Cosmopolis Centre for Urban Research, Filter Café Filtré, Greenpeace, Luchtster, Bruxsel'air.
In samenwerking met HEAL, in het kader van de internationale campagne #CleanAirForAll

Perscontact:

BRAL: Tim Cassiers, tim@bral.brussels,  0476 449 223

[1] WHO 2016: https://bit.ly/3jcxZlL

[2] WHO 2018: https://bit.ly/34Ji62v

[3] HEAL sd: https://www.env-health.org/wp-content/uploads/2019/11/Healthy-Schools_infographic.pdf

[4] Politico 2020: https://www.politico.eu/article/life-after-covid-europeans-want-to-keep-their-cities-car-free/

De nieuwe federale regering heeft een afspraak met de geschiedenis. Ze kan alle burgers weer een aantrekkelijk toekomstperspectief geven, met lagere energiefacturen, comfortabel en gezond wonen en groene mobiliteit.  Een coalitie van zeven milieu- en natuurorganisaties in ons land (BBL, BRAL, Greenpeace, IEW, Natagora, Natuurpunt, WWF), formuleert zes hefbomen voor de investeringsregering van de toekomst. Dit artikel verscheen in De Standaard op 14/09/2020. 

Het basisidee: investeer niet blind in een replica van het systeem van vóór corona, inclusief alle weeffouten. Maar koppel de middelen van de heropbouw aan de grote maatschappelijke uitdagingen van vandaag: de rechtvaardige transitie naar een koolstofneutrale, circulaire economie, een veerkrachtige biodiversiteit en een gezonde leefomgeving. Zo bouwen we het systeem beter op, veerkrachtiger en in lijn met de doelstellingen van het klimaatakkoord van Parijs. De bouwplannen bestaan trouwens al: het is zaak om de Europese Green Deal te vertalen in een federaal klimaat- en energieplan voor 2030. En 2030 staat voor de deur.

Momenteel geldt België als de balorige leerling van de Europese klas, die morrend excuses verzint waarom het huiswerk niet gemaakt kan worden. Dat dreigt ons ook economisch zuur te gaan opbreken. Bedrijven en investeerders verwachten -terecht - duidelijke spelregels van de overheid. Burgers -even terecht- snakken naar een toekomstperspectief. De natuur- en milieusector formuleert zes hefbomen om de toekomst weer aantrekkelijk te maken. 

De zes hefbomen

1. Groene fiscaliteit: van salariswagens naar energierenovaties 

De hefboom voor elke regering heet fiscaliteit. Vandaag subsidiëren we onze eigen files, stijgt de energiefactuur voor burgers en lijkt de kost van een vliegticket in niets op de werkelijke maatschappelijke kost ervan. Met een CO2-heffing op fossiele brandstoffen, ook in de scheep- en luchtvaart, komen er middelen vrij voor groene investeringen en lastenverlagingen. Een uitfasering van verloning via salariswagens en de bijbehorende fossiele brandstoffen kan onze files reduceren en ons vrijer doen ademen. De fiscale bazooka die vandaag bijdraagt aan het klimaatprobleem, kan -anders gericht- een deel worden van de oplossing. Denk aan energierenovaties. Die zorgen ervoor dat burgers in een comfortabelere woning kunnen leven, en dat naast hun CO2-uitstoot ook hun energiefactuur zakt. 

2. Geef de energietransitie vaart met een kernuitstap 

De kerncentrales gaan dicht, zoveel is zeker. Maar de contouren van het post-nucleaire tijdperk zijn minder helder. Hoe vermijden we dat het licht uitvalt en de energiefactuur stijgt? Door de bouw van hernieuwbare energie drastisch op te schalen, onder meer op zee. Zo’n hernieuwbaar energiesysteem moet voldoende krachtig gebouwd worden om België te voorzien van schone, betrouwbare én betaalbare stroom. 

Geef in de overgangsfase voorrang aan energie-efficiëntie, vraagbeheer en warmtekrachtkoppeling. Blijkt het toch onvermijdelijk om fossiele capaciteit in te schakelen, beperk dat dan in de tijd. 

Tot slot: als de kerncentrales straks de deuren sluiten, dan moet de federale regering ervoor zorgen dat de nucleaire exploitanten de kosten dekken van het nucleair risico, en dat ze zowel de afbraak van de centrales als het beheer van het kernafval voor hun rekening nemen.  

3. Windkracht en natuur op zee 

De snelste manier om een sprong te maken inzake hernieuwbare energie? Windmolens op zee. De nieuwe federale regering moet een tand bijsteken om de voorziene 4,4 Gigawatt op de Noordzee te realiseren. Als die nieuwe windmolenparken zo ingericht worden dat ze bijdragen aan natuurherstel, dan winnen we twee keer. Zeker wanneer we een combinatie nastreven met het herstel van schelpdierbanken. Haaien en roggen zetten er hun eieren af en kleine visjes en garnalen vinden er bescherming. 

4. Groene treinen die kunnen concurreren met de auto 

Het spoor kan een sleutelrol vervullen in de transitie naar een groene mobiliteit. Maar daarvoor zijn wel investeringsplannen nodig die de NMBS en Infrabel van de toekomst op de rails zetten. Helemaal emissievrij, met een beter aanbod en de uitbouw van nachttreinen voor internationaal personenvervoer wordt het spoor een waardige concurrent voor de auto. 

5. Een economie met minder afval en meer veerkracht

Plastics, bouwmaterialen, textiel en elektronica: vandaag levert de productie ervan veel afval op. Hoe dat komt? Weggooien is vaak goedkoper dan repareren. Door het herstel van apparaten te stimuleren, of door een hoeveelheid gerecycleerde inhoud bij verpakkingsmaterialen te verplichten, evolueren we naar een circulaire economie die slim omgaat met haar grondstoffen. En, aangezien grondstoffen eindig zijn en afval opruimen duur is, zal dat op termijn een veerkrachtige economie opleveren. 

6. Natuur in het hart van de relance

Onze ecologische voetafdruk zet soorten en hun leefgebieden onder druk. Wat de federale regering daaraan kan doen? Door Europees en internationaal de ambitie te bepleiten om onze voetafdruk te halveren tegen 2030 en het verlies van habitatten en soorten stop te zetten, neemt ze een belangrijk engagement. Daarnaast moet ons land de strijd aanbinden met wereldwijde ontbossing en met de illegale handel in wilde diersoorten en hout. 

Hoe deze regering geschiedenis kan schrijven? Door de toekomst niet gewoon af te wachten, maar ze zelf vorm te geven. Met deze zes hefbomen zet ze alvast stevige stappen in die richting. Slaagt ze erin om alle burgers -in de eerste plaats mensen in armoede- merkbare voordelen te bieden (zuivere lucht, groene jobs, betere mobiliteit, lagere energiefacturen en betere woningen) dan zal het draagvlak om dit gezamenlijk transitieproject te doen slagen, meer dan groot genoeg zijn. 

Door Danny Jacobs, directeur Bond Beter Leefmilieu; Raf Pauly, coördinator BRAL - stadsbeweging voor Brussel; Valerie Del Re, directrice Greenpeace Belgium; Sylvie Meekers, directrice Inter-Environnement Wallonie; Philippe Funcken, directeur Natagora; Walter Rycquart, directeur Natuurpunt; Antoine Lebrun, directeur WWF Belgium

Open brief aan de leden van de regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Gepubliceerd op woensdag 4 november, door Marco Schmitt, Maud Marsin