City3: een nieuwe, jonge ‘doetank’ in Brussel

City3 is een heel jonge Brusselse 'doetank'. Hier poseren enkele medewerkers bij de 'PeriFeria NAVO-zetel', gebouwd door het KTA Victor Horta uit Evere.  De man rechts is Jorg de Vriese. © City3

City3 verenigt sinds begin 2013 “mensen die een bekommernis delen over de manier waarop onze leefomgeving wordt vormgegeven en ingericht”. De meeste City3’ers zijn architect, stedenbouwkundige of beleidsmedewerker. “Elk van ons loopt rond met ideeën die niet gerealiseerd geraken, of niet passen binnen dat professionele kader.  Ideeën die vaak ontstaan uit frustratie, of als een soort van aanvulling waar het professionele verhaal stopt. Net daar begint City3.” En net daar begint ook ons gesprek met Jorg De Vriese, coördinator bij City3.

“City3 wil een vehikel zijn waar je je ei kwijt kunt. Vandaar dat we ons een ‘doe-tank’ noemen. Je lanceert je idee binnen de groep, het wordt besproken en gewogen, en als het stand houdt, helpen we elkaar met de uitvoering ervan. City3 is dan een formele omkadering: de vzw-structuur die juridische zekerheid biedt en bepaalde handelingen mogelijk maakt die je als individu niet kan stellen. En het is een plek waar je kan terugvallen op de ervaring, de kennis en de netwerken van de anderen.”

Maar City3 is meer dan een groep mensen die wilde plannen maken.

“Inderdaad, er zit een gedeelde basisfilosofie, een rode draad achter al onze ideeën. We pleiten voor een stedenbouw en ruimtelijke inrichting met een duidelijke emancipatorische dimensie. Het moet meer zijn dan enkel opsmukken of ruimtelijk structureren. Stedenbouw moet de samenleving beter maken. Het recept daarvoor is volgens ons inzetten op transdisciplinaire samenwerking,  co-creatie en coproductie.”

Leg eens uit.

“Niet de architect of bouwheer maakt de stad, we bouwen de stad allemaal samen. Dat wil niet zeggen dat we ons geloof in de kracht van creatief ontwerp en verbeelding hebben laten varen. Integendeel, de verbeelding van de vormgever is een essentieel ingrediënt in het maken van de stad. Maar die verbeelding moet ten dienste staan van de samenleving en gedragen worden door de bewoners en gebruikers van de stad. Een creatieve stedenbouw voor en door de samenleving. Daar willen we met City3 voor ijveren. Dat doen we via het organiseren van allerlei activiteiten, van ontwerpateliers of workshops over artistieke projecten of interventies en happenings in de publieke ruimte tot lezingen en debatten.”

PeriFeria Festival (niet te verwarren met de vzw Periferia) was voor ons de eerste ontmoeting met City3. Maar jullie zijn Brussel-based en wel degelijk met de stad en meer bepaald met Brussel bezig. Is Brussel een focus in jullie werking of toch niet?

“Brussel is de plek waar de meesten van ons wonen, leven en werken. Dus Brussel is automatisch een focus. Maar niet uitsluitend. Voor PeriFeria zochten we de rand op. En de debattenreeks The Fine Art of Gentrification die we momenteel samen met de kunstenaars van Wolke organiseren, overstijgt de Brusselse problematiek. Maar Brussel is natuurlijk wel een belangrijke bron van inspiratie voor de projecten. In ons volgende project, Brussels Space Invaders, trekken we bijvoorbeeld op ontwerpend onderzoek in Sint-Gillis. Jonge ontwerpers - architecten en stedenbouwkundigen, maar ook kunstenaars, meubelontwerpers en andere creatievelingen – zullen gevraagd worden om voor enkele plekken in het stadsweefsel ontwerpvoorstellen te doen, die vertrekken vanuit de informele stedelijke processen die er zich afspelen.”

• PeriFeria Festival?

In het kader van de 6de Dag van de Architectuur (oktober 2013) organiseerde City3 een festival op een terrein in Diegem, op de grens met Brussek: “Een fascinerende plek op de grens tussen Brussel en Vlaanderen, aan het kruispunt van de Navo-site, de A201 en het Woluweveld.” Samen met bewoners en lokale verenigingen, ontwerpers en onderzoekers, kunstenaars en creatievelingen vonden er – zowel op de festivaldag zelf als in de weken voordien - workshops, rondleidingen, artistieke ingrepen en allerlei animatie plaats.

www.periferiafestival.be

Met City3 werken we aan de stad met  workshops over artistieke projecten of interventies in de publieke ruimte tot lezingen en debatten.”© City3 en nomad / Jan Verbruggen

De focus van het PeriFeria Festival was de oostrand. Maar hiermee raakten jullie aan het thema ‘randgevallen’ dat stilaan in geraakt  in de wereld van planners en politici.  Wat hebben jullie met dit evenement willen bijdragen aan dit moeilijke debat?

“Onze focus voor PeriFeria lag inderdaad op de oostrand van Brussel. Maar we hadden evengoed een ander stuk periferie kunnen kiezen. Onze ambitie was ruimer, en eigenlijk tweeledig. Aan de ene kant wilden we de Dag van de Architectuur aangrijpen om de aandacht te vestigen op de ruimtelijke problematieken van het verstedelijkte landschap rond Brussel: kantorenleegstand, vastgelopen automobiliteit, ecologische zorgen, woningnood, een onderbenutten van de open ruimte voor recreatie en ecosysteemdiensten, enz. Maar we wilden niet enkel keet schoppen.”

“We wilden tegelijkertijd een integrale, sector- en grensoverschrijdende planningsaanpak in de Brusselse randstedelijke context promoten, die open staat voor processen van participatie, co-creatie en co-productie. Vandaar dat we uiteindelijk gekozen hebben voor het organiseren van een festival waarbij niet enkel architecten en planners hun verhaal mochten komen doen  - het klassieke Dag van de Architectuur-format.”

Kunnen jullie al enkele conclusies trekken uit jullie PeriFeria-traject? 

“Wat al snel naar boven kwam is dat de klassieke stedenbouwkundige instrumenten niet meer voldoen om de ruimtelijke uitdagingen in de complexe randstedelijke context aan te pakken. Er is een groeiend besef dat het anders moet. En er is een groeiende bereidheid om daarbij in te zetten op participatie en co-productie en  een betere grensoverschrijdende samenwerking. Maar het is nog zoeken hoe die andere aanpak er dan precies uit moet zien.”

Hoe verhouden jullie zich tot die andere redelijk nieuwe doetank  met stelplaats Brussel: ‘Architecture  Workroom Brussels’ (cfr. o.a. Parckdesign, Ambition of the Territory)? Jullie zijn architecten en stedenbouwkundigen, maar kunst staat heel centraal in jullie beider werking?

“Klopt. En eigenlijk trekken we ook wel aan dezelfde stedenbouwkundige kar als AWB. Maar we doen dat elk op onze eigen en specifieke manier. Bij City3 is die manier vaak intuïtief, misschien ook organisch. We vertrekken vanuit een bepaald aanvoelen of concrete vragen, om vervolgens op zoek te gaan. Er is een basisengagement dat inpikt op concrete omstandigheden en die door de City3-omkadering kan rijpen tot allerlei projecten waarmee we meebouwen aan een duurzame en stimulerende leefomgeving.”

tekst: Joost Vandenbroele
www.city3.be