RAC: leren aan één zeel trekken

30/06/2012

Als er één stedenbouwdossier is waar het armworstelen tussen gewest en gemeente (Stad Brussel) pijnlijke hoogtepunten bereikte, dan is het wel dat van het Rijksadministratief Centrum (RAC). De twee beleidsniveaus sloegen elkaar om de oren met voorschriften, aanbevelingen, studies, besluiten, beleidsopties, politieke wensen, ... Er schijnt vandaag een compromis te bestaan over hoe het RAC er moet gaan uitzien. Maar daar is véél tijd over gegaan.

Vergeten we eerst en vooral niet dat het RAC in de handen is van privé-eigenaars. Hij stond er bij en keek ernaar, meewarig hoofdschuddend van al dat getalm of soms ook als lachende derde, die voordeel kon halen uit de ruzies tussen Stad en Gewest.

Een heel beknopte geschiedenis is nodig. Probeer te volgen: in 2006 keurde de Brusselse regering het Richtschema Kruidtuin goed, zeg maar de visie van het Gewest. Het plan heeft geen bindende kracht, maar wel een grote morele waarde. De Stad hield er dus maar beter rekening mee. Snel na het Richtschema volgde een regeringsbesluit (2007). Op basis van het Richtschema en dat regeringsbesluit werkte de Stad Brussel van 2007 tot 2010 aan een Bijzonder Bestemmingsplan (BBP) Pacheco. Dat plan moest het Richtschema verankeren en duidelijk bepalen wáár wát moest komen. Na het openbaar onderzoek vond het Gewest in 2010 dat het BBP op een aantal punten moest worden aangepast. Dat is nu gebeurt en het ‘gewijzigde BBP’ (2012) ging opnieuw in openbaar onderzoek. Deze keer gaat het om een “consensus-BBP” dat de wensen van het Gewest en de Stad zoveel mogelijk samenbrengt.

Gewest, Stad én privé

Het Gewest wilde vooral dat de dichtheid van de site naar beneden ging, namelijk met 10.000 m². Dé twistappel was de hoogte van de toren naast de Pécheretuin langs de Pachecolaan. Voor de Stad mocht daar een hoge toren komen (BBP van 2010), van het Gewest mocht dat niet op die locatie. In het huidige BBP is nu een ingekorte versie van die toren mogelijk (18 hoog in plaats van 35 hoog). Iedereen content? Bral niet. Om verschillende redenen.

Het is misschien interessant om even stil te staan bij de derde partij die de laatste jaren mee rond te tafel zat, de firma RAC Invest. Ook hij lobbyde doorheen de jaren duchtig verder. En cours de route haalde hij de vergunning voor al de kantoren al binnen en werd de 6.000 m² publieke functie in het Arcadengebouw uit het BBP gehaald. “Met een bibliotheek, publiek restaurant of een museum erin, krijg ik dat gebouw nooit verhuurd, meneer de burgemeester”. En zo geschiedde. Er komt wel een functie van 6.000 m² in dat gebouw, maar via een juridische bocht zal dit niet publiek zijn. Ze worden aan de politie gegeven, die er iets voorziet dat ook toegankelijk zal zijn voor ‘andere’ politiemensen, maar niet voor iedereen dus. Dat is erg jammer, want het restaurant is dé locatie waar een grote publieke functie de site echt had kunnen doen bougeren en van de prachtige tuin een echte ontmoetingsplek tussen de hoog-en de laagstad maken. Ter compensatie dient er nu elders op de site (slechts) 3.000 m² extra publieke functie te komen.

De realiteit is dus dat de rest van de site ondertussen nog altijd ligt te verkommeren. Daar zit het gekrakeel tussen Stad en Gewest zeker voor iets tussen. Privé-ontwikkelaars weten liever volgens welke regels het spel gespeeld wordt. Ze houden niet van regeltjes en plannen die au fur et à mesure veranderen.

Op concrete engagementen voor de verplichte 35% huisvesting (een stuk minder lucratieve bestemming dan kantoren) is het bijvoorbeeld nog altijd wachten. Het RAC dreigt dus nog enkele jaren een levenloze kantoorzone te blijven. We zwijgen dan nog over het feit dat de Rivolistraat (het ‘balkon’ voor het Arcadengebouw met uitzicht op de tuin) niet langer publiek toegankelijk zal zijn.

Korte eindconclusie: de Stad en het Gewest zijn het eens over een plan, maar zeggen dat ze alle twee water bij de wijn hebben moeten doen om de andere te overtuigen. Alle twee winnaars, alle twee verliezers. Terwijl ze in het belang van alle Brusselaars aan één zeel moeten leren trekken.