Richtplannen voor het Klimaat

Het klimaat is een belangrijk thema voor de Brusselse regering. Zo staat het toch in het regeerakkoord. We vermoeden dat de regering zich nog niet geheel bewust is van de mogelijke consequenties van haar voornemen om ‘ook op stedenbouwkundig niveau te anticiperen op de klimaatverandering’. Om te anticiperen op de klimaatverandering is er voor stedenbouw namelijk ook een radicale shift in denken nodig: van demografie naar temperatuur. Eerder liet BRAL al weten dat de demografische boom toch niet zo groot is als gedacht. We steunen dan ook volgende oproep van de Brusselse Bouwmeester:

« A Bruxelles, les 10 dernières années ont été dominées par la croissance démographique. La densification a clairement été poussée à son paroxysme. Les 10 prochaines années doivent par contre être dominées par le réchauffement climatique et la transition écologique. La densification du territoire doit être mise en pause pour se concentrer sur la végétalisation de la ville. Bruxelles doit entrer dans une nouvelle ère. Il faut la laisser respirer. » - Kristiaan Borret in Trends-Tendance’  05/09/2019

PAD-pauze please !

We hopen dat de regering snel inziet hoe ingrijpend dat kan zijn. Want het impliceert o.a. een andere invulling van de richtplannen van aanleg. Padden oftewel Plans d’Aménagements Directeurs voor de vrienden. Jawel, dat zijn die plannen voor zowat alle belangrijke gebieden in Brussel (Josaphat, Weststation, Wetstraat, …). Ze geven een kader aan de stedelijke ontwikkeling van belangrijke zones met onder andere als objectief het verdichten van de stad. Het is niet overdreven om te zeggen dat die plannen op lange termijn de toekomst van Brussel bepalen.

De padden werden grotendeels geschreven door de vorige regering, dus voor de grote omslag naar het klimaat die het huidige regeerakkoord zo kenmerkt. En zoals we toen schreven: op een typmachine die zijn deugdelijkheid nog moest bewijzen. We vroegen in ons memorandum voor de gewestverkiezingen dan ook een PAD-pauze zodat de overheid de tijd kon nemen om te evalueren en de machine goed af te stellen. Quod non. Voorlopig staan onze aanbevelingen dan ook nog als een huis.

Hitte-eilanden en groen

Onze aanbeveling van toen ‘maak een algemene impactstudie van alle PAD’s’ brengt ons opnieuw bij de insteek van dit artikel, klimaat en natuur.

Ondoorlatende grond (gebouwen, wegen, betonnen parkings) zorgt voor overstromingen, maar doet ook een boel dier- en plantsoorten verdwijnen. De invloed van alle PAD’s samen op de groene ruimte, biodiversiteit en klimaat verdient extra aandacht in deze studie.

Het effect van alle PAD’s op groen, biodiversiteit en klimaat verdient een algemene impactstudie.

Apart voorzien sommige PAD’s wel nog wat groen. ‘Groen’ kan trouwens van alles zijn in de plannen, ook een recreatieruimte bijvoorbeeld. Maar wanneer je alle plannen samen bekijkt, is de impact op de open/groene ruimte indrukwekkend. Geen enkele PAD maakt uitdrukkelijk van groen de belangrijkste functie. Laat staan dat er overwogen wordt niet te bouwen. Maar om hitte-eilanden te bestrijden, de doorlaatbaarheid te verbeteren en meer natuur te ontwikkelen op korte afstand van elke Brusselaar is een ambitieus  groen en blauw netwerk  nodig. De Richtplannen van Aanleg spelen daarin een belangrijke rol. Zeker als je weet dat sinds 1985 maar liefst 800 hectare doorlaatbare grond (= 1120 voetbalvelden) “gebetonneerd” is. (Lees hierover in ons artikel over het boek Terre des Villes.) 

Mediapark en Josaphat

Natuurlijk spelen ook bossen en bomen een belangrijk rol in het bestrijden van het hitte-effect en het zuiveren van onze vervuilde stadslucht. Vandaar dat de stad Parijs een (klimaat)plan klaar heeft om 30 hectaren groene ruimte te creëren en 20.000 bomen te planten. Teaser: BRAL gaat in januari 2020 op uitstap naar Parijs, voorinschrijven kan al via info@bral.brussels.

En vandaar dat het comité Mediapark de PAD Mediapark ‘une atteinte grave à la santé’ en een ‘menace de destruction de la nature et du climat’ noemt in haar bezwaarschrift (zie de bijlage). Hier wordt namelijk de kap van een bos voorzien. BRAL pleitte er daarom in haar bezwaarschrift over PAD Mediapark voor om de inplanting van de woningen te herbekijken en een ‘wild’ kwadrant te voorzien. Een stuk verwilderd bos dat men gewoon wild laat. Niet alles moet een park worden.

Parijs heeft een (klimaat)plan kaar om 30 hectaren groene ruimte te creëren en 20.000 bomen te planten.

Een ander symbooldossier is Josaphat: ook hier ligt het accent op het creëren van veel woningen. En jawel, er wordt wel degelijk groen en een park voorzien maar het had echt wel méér mogen zijn. Momenteel speelt de site een zeer belangrijke rol in de Brusselse biodiversiteit. We hopen dan ook dat een deel daarvan bewaard kan blijven en een semi-wildheid kan behouden. We brengen hier graag de visie van het collectief Commons Josaphat nog eens herinnering.

Als het goed is, zeggen we ook: zo gaat men in de PAD Heyvaert creatief te werk in een poging een groene as te creëren op een oude Zennebedding. En dat in zeer complexe omgeving en met de intentie ook economische activiteiten mogelijk te houden én al te wilde speculatie in te dammen.

Luchtkwaliteit, milieu en gezondheid

Terwijl Brussel de NO2-normen overtreedt, maken de medische wereld en de Brusselaars zich steeds meer zorgen over de impact op de gezondheid. Terwijl 1000 artsen eensgezind pleiten voor "herinvestering in de ontwikkeling van een duurzame, koolstofvrije en sociaal rechtvaardige economie, respect voor de gezondheid en veerkracht voor toekomstige veranderingen", is dat autogebruik nog steeds niet significant verminderd, nou ja ... De PAD's lopen het risico een stroom van auto's te brengen die in staat zijn om de veelgeprezen doelstelling van het Good Move-plan om de wijken te kalmeren als een vrome wens weg te zetten.

Teamwerk graag

We hebben hier niet de ambitie exhaustief te zijn. We wijzen onze kersverse minister van Klimaattransitie en Leefmilieu daarom vooral op het belang van de Richtplannen van Aanleg om zijn ambitieuze doelstellingen te halen én op het belang van een goede samenwerking met zijn collega’s van onder meer Territoriale planning en Stedenbouw. Jep, zo’n Richtplan van Aanleg maken is teamwerk.

PAD-agenda: aan de slag

Nu in openbaar onderzoek zijn de plannen voor Delta-Herrmann-Debroux (tot 9 december), Wet (tot 5 december), Heyvaert (tot 2 december) en Josaphat (ook tot 2 december).

We moeten onze opmerkingen nog uitschrijven voor deze reeks padden. Je mag je hieraan verwachten midden november. Aarzel niet je nu al bij ons te informeren of te reageren op het openbaar onderzoek.

Vorig jaar lanceerde Perspective de eerste reeks plannen van vier gebieden en gaf een niet-volledige voorstelling van elk gebied. We gaven toen al onze opmerkingen door. Deze opmerkingen zijn nog altijd relevant en je leest ze hier.