Artikels

Dit debacle is het symptoom van een verouderd stedenbouwkundig proces, zowel wat betreft de processen als wat betreft het rekening houden met de huidige sociale en ecologische uitdagingen. Alleen in België ondergraaft een regering zichzelf om een politieke agenda door te drukken waarover geen consensus bestaat.

Gelukkig is het spel nog niet gespeeld. Aanstaande donderdag 2 maart komt het dossier op tafel in de ministerraad. Alle leden van de regering zullen de kans krijgen om een keuze te maken voor de toekomst: de braakliggende gronden en hun biodiversiteit beschermen. Het is essentieel dat het unieke erfgoed dat zich op deze plek heeft ontwikkeld niet wordt opgeofferd, omdat het nergens anders te vinden is.

Een chronologische achtergrondschets

Het dossier Josaphat heeft sinds de start van het administratief proces in oktober 2017 verschillende stadia doorlopen. Het is tijdens deze periode dat de overheid een concurrentiegerichte dialoog opstart. Het doel van deze procedure is een consortium aan te wijzen dat na de gunning van de overheidsopdracht snel aan de slag kan.

Volgens de richtsnoeren van het Gewestelijk Plan voor Duurzame Ontwikkeling (GPDO) werd in 2019 het Richtplan van Aanleg Josaphat  gelanceerd, met als doel dit terrein van 24 hectare te "rehabiliteren en urbaniseren" door er publiek en privé woningen, "groene ruimten" en voorzieningen te creëren.  

Dit project heeft geleid tot bezorgdheid bij verschillende verenigingen en buurtbewoners, die vrezen voor een groot verlies van een unieke open site op het gebied van biodiversiteit en waterdoorlaatbaarheid, in naam van woningen die elders zouden kunnen worden gebouwd. In 2019 en 2021 werden twee openbare onderzoeken georganiseerd om de mening van de bevolking en de betrokken belanghebbenden te verzamelen, met meer dan 2000 negatieve en gemotiveerde reacties van burgers. Een groep verenigingen en burgers heeft een concreet plan B voorgesteld waarmee het PAD Josaphat kan worden uitgevoerd en een groot deel van de biodiversiteit behouden blijft. En dat is nog zonder de 20.000 ondertekenaars van de petitie STOP BÉTON (À BRUXELLES): sauvons la friche Josaphat. 

Wanneer Josaphat weer opduikt

Na in de zomer van 2022 in de ijskast te zijn gezet na een steekspel in de pers tussen de meerderheidspartijen, PS-Vooruit en Ecolo-Groen, dook het dossier half februari weer op na nieuwe verklaringen in de pers.

De concurrentiegerichte dialoog lijkt te eindigen op 9 maart, wanneer de vier betrokken agentschappen moeten beslissen over het al dan niet gunnen van de overheidsopdracht. Door de zaken op de verkeerde manier aan te pakken, blijft de regering zitten met een concurrentiegerichte dialoog die ten einde loopt zonder een RPA die de toekomst van de locatie moet sturen. Ze hebben hun gok gemist dat de twee procedures tegelijkertijd zouden worden afgerond. 

Sindsdien heeft zich op de Josaphatsite een uitzonderlijke biodiversiteit ontwikkeld die door vele natuurkenners is opgemerkt. Het gebied waarop deze concurrentiegerichte dialoog betrekking heeft, is het rijkste deel van het gebied in termen van biodiversiteit, waar 75% van de op het braakliggende terrein aanwezige soorten zijn waargenomen. Het zou de eerste zijn die onder de graafmachines verdwijnt.

Onder het voorwendsel van een stijging van de bouwprijzen indien een nieuw proces zou worden opgestart, dringt de MSI aan op de noodzaak om vóór de termijn van 9 maart een beslissing te nemen. Dit voorwendsel is twijfelachtig in het licht van de woorden van Rudi Vervoort zelf in het Brussels Parlement op 6 februari: "Alle projecten zijn duurder dan voor de coronacrisis. De bijkomende kosten worden op 20% geraamd, al kan dat afhankelijk van de evolutie van de situatie nog oplopen. Ik heb er geen belang bij om zaken te verzwijgen."

Tot op heden is het RPA, dat een juridisch kader moet bieden voor de ontwikkeling van het project, nooit in tweede lezing goedgekeurd door de Brusselse regering. Wat normaliter een essentiële stap is voor de uitvoering van een project van deze omvang. De uiteindelijke gunning van het contract lijkt dus in de plaats te komen van de procedure voor de goedkeuring van het RPA.

Complete minachting voor procedures

De MSI wilt ons doen geloven dat we moeten kiezen tussen de bescherming van de biodiversiteit op de Josaphat-site of de bouw van woningen om het gebrek aan betaalbare woningen in Brussel op te vangen. Dit valse dilemma is in werkelijkheid het resultaat van het optreden van Brusselse politici en bestuurders, die eerst een concurrentiegerichte dialoog lanceerden voordat het regelgevingskader werd goedgekeurd, zogenaamd om "tijd te winnen", met een totaal gebrek aan belangstelling voor de enorme betrokkenheid van burgers en verenigingen die tijdens de hele ontwikkeling van het project werd vastgesteld en met een totaal gebrek aan transparantie.

We zitten nu met een regering waarvan de leden nauwelijks met elkaar spreken, een gebrek aan vertrouwen van burgers en verenigingen in politieke medewerkers en administraties en geen uitzicht op een echt democratisch debat over de toekomst van deze site.