Artikels

Park Ouest

Er was gelukkig een plan B(ank). Woensdagochtend, tijdens de verwijdering van de banken, werden de stadsreinigingsdiensten ingefluisterd dat de banken naar Park Ouest konden gaan, in plaats van naar het depot. Park Ouest kreeg daarop een telefoontje van de bevoegde schepen met de vraag of de banken daarheen konden worden gebracht.

Het antwoord was ja.

Hoewel de banken zijn verwijderd, heeft het grootschalige experiment zijn vruchten afgeworpen. We moedigen de nieuwe meerderheid die op 14 oktober zal worden gevormd aan om dit momentum te gebruiken om de openbare ruimte op een meer gezellige en inclusieve manier in te richten.

Op 1 september kondigden MR, Les Engagés en PS hun voorstel aan om de verstrenging van de Brusselse lage-emissiezone (LEZ), voorzien in 2025, met twee jaar uit te stellen. De rechtvaardiging? De burgers tijd geven om zich aan te passen. Nochtans is dit tijdschema al van kracht sinds ... 2018. Het was op initiatief van de toenmalige minister van Leefmilieu, Céline Fremault (Les Engagés - toen cdH), twee legislaturen geleden, dat deze kalender werd vastgelegd. Het voorstel van de drie partijen roept vragen op over de standvastige inzet van politici om de volksgezondheid te beschermen. 

Het is net deze kalender die veel mensen in Brussel hoop geeft. Brusselaars met ademhalingsproblemen dromen van een leven waarin ze niet om de zoveel tijd thuis dienen te blijven door pieken in de luchtvervuiling. Jonge kinderen waarvan het lichaam nog in volle ontwikkeling is en hun ouders hopen op een leven zonder dieselroet in hun longen. Senioren willen wandelen en een frisse neus kunnen ophalen, vrij van stinkende gassen. Sporters willen trainen zonder het risico op ontstekingsreacties in hun longen ... Allemaal verwachtingen die we de voorbije jaren konden optekenen tijdens onze praktijk, uit de mond van de vele Brusselaars die het slachtoffer zijn van luchtvervuiling. Als dit voorstel uitgevoerd wordt, laat dit al deze mensen in de kou staan. Weg is hun hoop. Twee jaar is een lange tijd in de ontwikkeling van een kind.

Impact LEZ bewezen

Sommigen onder hen zeggen nu de stad te willen verlaten. Anderen, uit  de meest kwetsbare wijken van Brussel, hebben die mogelijkheid niet. Ze lijden nu al onder een aangetast milieu en stellen vast dat het werken aan een gezonde stad niet langer op de agenda staat van bepaalde beleidsmakers. 

Nochtans loont het consequent beleid van Brussel. De laatste jaren is de luchtkwaliteit gevoelig verbeterd in Brussel. Tijdens het CurieuzenAir-onderzoek¹ bleek dat er zelfs plaatsen in de stad zijn die voldoen aan de normen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO), een doel dat buiten bereik leek voor de invoering van de LEZ. Een studie van de Onafhankelijke Ziekenfondsen² bevestigt dat de vervuiling sneller gedaald is in Brussel dan in andere vergelijkbare steden, en dat met name in de meest kwetsbare wijken.

Brussel loopt risico

Toch is er nog een lange weg te gaan. Metingen van het ExpAIR-project³ tonen aan dat de vervuiling nog steeds de Europese normen overschrijdt in bepaalde gebieden, waaronder woonstraten zoals de Piersstraat in Molenbeek, waar de bevolking bijzonder kwetsbaar is. Bovendien moeten deze normen naar beneden worden bijgesteld. Voor het einde van het jaar gaat een nieuwe, strengere Europese richtlijn van kracht. Voor stikstofdioxide worden de normen bijvoorbeeld gehalveerd. Als het uitstel van de LEZ wordt gehandhaafd, loopt Brussel het risico niet te voldoen aan deze nieuwe eisen in 2030.

Brusselaars hebben het recht te leven in een stad waar hun gezondheid niet in gevaar wordt gebracht.

Afgelopen april riepen 140 artsen, gezondheidsdeskundigen en organisaties op tot een krachtiger beleid én een duidelijk engagement van alle politieke partijen in de strijd tegen luchtvervuiling. Het is dan ook verrassend en verontrustend om vast te stellen dat sommige partijen de tegenovergestelde weg kiezen. Wij vragen hen met aandrang dit voorstel in te trekken en de voorziene timing te behouden. Alle internationale voorbeelden tonen aan dat een luchtkwaliteitsbeleid een stevige en duidelijk omlijnde koers nodig heeft. Het was deze koers, over twee legislaturen, die Brussel op schema zette om minstens de nieuwe EU-normen te halen tegen 2030. Met een versterkt beleid zijn zelfs de WGO-normen niet buiten bereik. Wij vragen u zich te engageren voor deze doelstelling, eerder dan verdeeldheid te zaaien over het pad ernaartoe. Brusselaars hebben het recht te leven in een stad waar hun gezondheid niet in gevaar wordt gebracht.

Ondertekenaars:

Tim Cassiers (BRAL) 

Xavier Brenez (Onafhankelijke Ziekenfondsen) 

Pierre Dornier (Chercheurs d’air) 

Marion Alecian (ARAU) 

Alexandre Almorad (cardioloog) 

Berthold Aman (neuropediator) 

Catherine Bouland (professor Ecole de la Santé Publique, ULB) 

Kobe Boussauw (professor Cosmopolis Centre for Urban Research, VUB) 

Anne Brumagne (Brukselbinnenstebuiten) 

Marie Bruyneel (pneumoloog) 

Eric Corijn (professeur Cosmopolis Centre for Urban Research, VUB) 

Florine Cuignet (GRACQ - Les Cyclistes Quotidiens) 

Cultures&Santé asbl 

Nicolas Dauby (infectioloog; Maître de Conférence, ULB) 

Aurelia David (cardioloog) 

Thomas De Beenhouwer (cardioloog) 

Tijs De Geyndt (Beweging.net)

Karen D’Hoore (Comité Yser/IJzer-Sainctelette, ambassadeur ExpAir) 
Tessa Goetghebuer (pediater) 

Vanessa Gouder de Beauregard (pediater)  

Quentin de Hemptinne (cardioloog) 

Oliver Kozak (EU Cycling Group, ambassadeur ExpAIR) 

Johan Leman (Foyer vzw/asbl, ambassadeur ExpAIR) 

Agnes Libois (infectioloog)  

An Macharis (Avansa Citizenne vzw, ambassadeur ExpAIR) 

Charlotte Martin (infectioloog)  

Nathalie Pigeon (Oudercomité Basisschool Sint-Ursula Laken, ambassadeur ExpAir) 

Arne Robbe (walk.brussels) 

Claudia Schönborn (médecin, Ecole de la Santé Publique ULB)  

Leticia Sere (Kidical Mass Brussels) 

Inge Smolders (Fietsersbond) 

Cedric Vaessen (Maison de quartier Bonnevie, ambassadeur ExpAir) 

Lore Van Bruwaene (pneumopediater)  

Anna Vanderfaeillie (pediater) 

Bas van Heur (professeur Cosmopolis Centre for Urban Research, VUB) 

Annekatrien Verdickt (Filter Café Filtré Atelier)

Sinds een jaar is BRAL gestart met ExpAIR, een nieuw onderzoek naar de luchtkwaliteit in Brussel, in navolging van CurieuzenAir. Een belangrijk onderdeel van dit nieuwe onderzoek zijn de lokale netwerken die BRAL opzet. Naast de 24 meetpunten die een secundair meetnetwerk vormen in het hele gewest, zette BRAL ook lokale meetnetwerken op die de luchtkwaliteit in één buurt in kaart kunnen brengen. Bewoners kunnen meetapparaten installeren en zelf beslissen waar en hoe lang gemeten wordt in de straten van hun wijk. 

Het onderzoek begon op vijf punten in de Collignon- en Stephensonwijk, die later zijn uitgebreid naar dertien punten. Het was telkens aan de burgers om te beslissen waar de meetpunten zouden worden geplaatst. Zo koos men voor de streetcanyon, smalle straten met aan weerzijdes hogere bebouwing waardoor de luchtvervuiling sterk blijft hangen, zoals in de Poststraat. Ook in rustigere straten werd gemeten om de resultaten in perspectief te kunnen plaatsen. Gedurende een half jaar werd er gemeten op deze dertien punten. 

De resultaten in deze woonstraten zijn volgens BRAL alarmerend. De meeste waardes van stikstofdioxide (NO2) liggen ver boven het aangeraden gemiddelde van de Wereldgezondheidsorganisatie (10µg/m³). Bovendien liggen verschillende punten heel dicht bij de gemiddelden die worden gemeten op een drukke as zoals Kunst-Wet en dat in een omgeving waar mensen wonen en kinderen spelen.  

Bewoners die betrokken waren bij de metingen zijn bezorgd en vragen aan het toekomstige gemeentebestuur om actie te ondernemen:

Maintenant que j’ai conscience de la situation, j'avoue que j'ai beaucoup du mal à fermer les yeux à nouveau. J’ai du mal à me dire : OK, on va laisser la rue comme elle est et continuer à vivre comme si de rien n’était. Savoir tout cela me rend même réticente à ouvrir mes fenêtres. Je vis dans une ville mais est-ce que ça retire mes droits d’une bonne qualité de l'air ?

Zowel het Gewest als de gemeentes kunnen maatregelen nemen om de luchtkwaliteit in Brussel te verbeteren. 53% van de bron van de NO2 (stikstofdioxide) in onze lucht komt van verkeer. Volgens BRAL heeft de gemeente Schaarbeek al inspanningen gedaan om het autoverkeer te verminderen in residentiële straten, toch blijft er nog veel verkeer aanwezig dat voor deze slechte cijfers zorgt.  

Eén van de deelnemers aan de metingen is bezorgd om haar kinderen en heeft op basis van deze resultaten besloten dat ze zal verhuizen. Het meetapparaat hing naast de ramen van de kinderkamer.

---

Extra uitleg bij onderstaande resultaten: Het gaat hier over waardes van stikstofdioxide (NO2). De waarde van Rubensstraat 19 (LN001) heeft 30,7 µg/m³ gemiddeld gemeten, dat ligt net onder de 31,3 µg/m³ van Kunst-Wet. 

(*) lage geldigheid => meetperiode < 3 maanden
(**) zeer lage geldigheid => meetperiode < 1,5 maand

Al 50 jaar lang zet BRAL zich onvermoeibaar in voor een leefbaar Brussel. Wat begon als een burgerbeweging, vanuit de noodzaak om de razendsnelle en vaak ongecontroleerde stadsontwikkeling in Brussel een halt toe te roepen, groeide uit tot een krachtig platform dat stedelijke bewoners en beleidsmakers samenbracht in de strijd voor een leefbare, rechtvaardige en duurzame stad. BRAL zet zich in voor inclusieve en democratische stadsontwikkeling, het beschermen van groene ruimtes, het verduurzamen van mobiliteit, het verdedigen van betaalbare huisvesting en het verbeteren van de luchtkwaliteit. Altijd met de overtuiging dat een stad van iedereen is en moet blijven.

De tentoonstelling ‘Verbeelding aan de macht’ markeert 50 jaar stadsactivisme, waarbij BRAL van meet af aan een pionier is geweest in het mobiliseren van bewoners, het beïnvloeden van stedelijk beleid en het verdedigen van een leefbare stad voor iedereen. Door een halve eeuw heen heeft BRAL keer op keer laten zien dat de verbeelding van burgers de sleutel kan zijn tot structurele verandering. BRAL blijft vasthouden aan het uitgangspunt dat vernieuwende ideeën en samenwerking tussen inwoners de weg vormen naar een betere toekomst. Verbeelding aan de macht staat symbool voor die voortdurende visie: een Brussel waar dromen over een inclusieve en groene stad de realiteit vormgeven.

Programma

De expo loopt van 8 tot en met 24 november 2024 in het AMVB (Archief en Museum voor het Vlaams Leven te Brussel). Elke werkdag van 9u tot 17u, in het weekend van 14u tot 18u.

Naast de expo staan er nog heel wat uiteenlopende activiteiten op het programma, waarmee we 50 jaar BRAL vieren:
 

• Officiële opening van de expo, de 'vernissage': donderdag 7 november vanaf 17u in het AMVB.
   

• Een fietstocht in Brussel langs enkele historische mijlpalen van BRAL, met Brukselbinnenstebuiten: zaterdag 9 november aan het station van Schaarbeek.
   

• 'Sofatalk' over 50 jaar stadsactivisme, met KU Leuven Faculty of Architecture: donderdag 14 november om 18u in het AMVB.
   

• Rondleidingen van de expo, gegeven door curator Sputnik vzw: zowel op zaterdag 16 november om 11u, woensdag 20 november om 16u en zondag 24 november om 15u in het AMVB.
  ➔ Schrijf je in voor zondag 24/11
   

• Drink & Draw rond actief burgerschap en affichekunst, met GRAFIK: woensdag 20 november om 18u30 in het AMVB.

   

Resultaten ExpAIR  

Van de 24 meetpunten, die zich bevinden op de meest vervuilde plaatsen in Brussel, liggen er vier boven de Europese drempelwaarde van 40 µg/m³. Die situeren zich aan de Guldenvlieslaan (51 µg/³), de Vlaamsepoort (46 µg/m³), Sainctelette (40 µg/m³) en de Piersstraat in Molenbeek (46 µg/m³). Meer nog, alle 24 meetpunten overschrijden de nieuwe Europese grenswaarde van 20 µg/m³, die voor eind 2024 in voege zal treden. Nog slechter is dat we de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)-richtlijn van 10 µg/m³ nergens halen. Volgens de WHO is het overtreden van 10 µg/m³ per jaar schadelijk voor kwetsbaren zoals kinderen, ouderen en astmapatiënten. Vanaf 20 µg/m³ zou het schadelijk zijn voor iedereen. Het feit dat we met de cijfers van ExpAIR zien dat we hier ver boven zitten is verontrustend voor de gezondheid van alle Brusselaars.

➔ link naar de resultaten.

Uitstellen van de LEZ betekent twee jaar langer slechte resultaten

Op 1 september kondigden MR, Les Engagés en PS aan de verstrenging van de Brusselse LEZ, voorzien in 2025, met twee jaar te willen uitstellen. Dit terwijl we met ExpAIR op vier plaatsen in Brussel vaststellen dat de luchtkwaliteit er illegaal slecht is. 

Volgens Leefmilieu Brussel is de NO2-concentratie in Brussel gedaald met 30% sinds de invoering van de LEZ in 2018. Een studie van de Onafhankelijke Ziekenfondsen toont aan dat in Brussel de luchtvervuiling (roet, stikstofdioxide, fijn stof) sterker daalt dan in de 17 controlesteden zonder LEZ. Deze studie bevestigt ook dat armere wijken in Brussel het zwaarst worden getroffen door luchtvervuiling. Toch heeft de LEZ ook in deze buurten bijgedragen aan een snellere afname van bepaalde vervuilende stoffen, zoals roet en stikstofdioxide, met een daling tot zo’n 23%.  

Aan de hand van de metingen van ExpAIR leggen we diezelfde sociale ongelijkheid bloot. We meten op de meest vervuilde plaatsen in Brussel die zich ook linken aan de meer kwetsbare buurten. Bijvoorbeeld de Piersstraat in Molenbeek, een residentiële straat die te hoge concentraties luchtvervuiling moet slikken. Ze zitten aan een jaargemiddelde van 46 µg/m³. Illegaal slecht, en bijna 5 keer hoger dan wat de WHO toelaat. Het uitstellen van de LEZ zou dus betekenen dat straten zoals de Piersstraat nog minstens twee jaar lang in deze luchtvervuiling moeten leven. Luchtvervuiling is in de eerste plaats ook een sociale kwestie en een verstrenging van de LEZ is dus noodzakelijk om plaatsen die de meeste luchtvervuiling slikken te verbeteren.

1. Is een openbaar onderzoek altijd democratisch?

Leve de vakantie!

Allereerst willen we wijzen op de enorme techniciteit en omvang van het openbaar onderzoek: 1.200 pagina's! Het gaat immers niet enkel om een stedenbouwkundige kwestie, maar heeft ook te maken met mobiliteit, en dat verdient de volle aandacht van burgers, verenigingen en overheden. Het vergt een zware taak om je doorheen het dossier te ploegen en de verschillende niveau's (begane grond, treinstation en bus) maken het nog ingewikkelder. Het is dan ook betreurenswaardig dat het dossier tijdens de schoolvakantie van start ging. Het is moeilijk om dit uitgelegd te krijgen aan de betrokken burgers ... vanop hun vakantiebestemming. En hoe zat het met een informatiebijeenkomst voor het publiek?

Het paard achter de wagen spannen

De timing van de herontwikkeling van het CCN-terrein is het onderwerp geweest van een langdurige, ondoorzichtige en ondemocratische procedure. We hebben al eerder onze vraagtekens geplaatst bij het feit dat de bouwaanvraag al was ingediend nog voor de PPAS was voorgelegd voor openbare raadpleging. De eigenaars van de site hadden al toestemming gekregen om het SCC af te breken en een vergunningsaanvraag ingediend voor wat het iconische gebouw zou vervangen, nog voor de analyse van de impact van het toekomstige PPAS dat de site zou omkaderen, was afgerond. 

Los van deze ondemocratische aanpak, was het project zelf ook ongewoon: explosie van de maximaal toegestane densiteit, zwakke garanties voor sociale huisvesting en het ontbreken van een mobiliteitsstudie. Dat laatste was een katalysator voor BRAL, IEB, ARAU en een bewoner van de Résidence Nord om beroep aan te tekenen. Het onderzoek van dat beroep kan nog jaren duren waardoor eventuele plannen voor herontwikkeling moeten wachten, anders lopen we het risico dat de bouw op het terrein illegaal wordt.

2. Mobiliteit

Het Noordstation is een van de belangrijkste vervoersknooppunten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Een dergelijk project moet het dan ook mogelijk maken om de situatie van het station en de omgeving te verbeteren. Dat het project (zowel de oorspronkelijke versie als de gewijzigde versie) niet voldoet aan de mobiliteitsuitdagingen komt voor BRAL niet als een verrassing. De complexiteit van het betrokken gebied is enorm en de verschillende mobiliteitsgebruiken die elkaar kruisen in de omgeving van het station vereisen een duidelijke visie om een coherente en gedeelde visie op de openbare ruimte mogelijk te maken.  

Nochtans werkt Brussel Mobiliteit aan een “Functioneel en landschappelijk masterplan voor de omgeving van het Noordstation", dat een kader moet bieden voor mobiliteit en openbare ruimten rond het knooppunt dat het Noordstation van Brussel is. BRAL is van mening dat de resultaten van deze studie gepubliceerd hadden moeten worden voordat het project aan een openbaar onderzoek werd onderworpen.

De behoeften van een multimodale hub

Busverkeer staat centraal in het multimodale knooppunt. Dit veroorzaakte problemen in de oorspronkelijke planningsaanvraag en vereiste ingrijpende wijzigingen. De gewijzigde projectopdracht identificeert twee belangrijke behoeften voor deze busterminal:  

• De mogelijkheid voor bussen om te keren op het terrein
• Voldoende parkeerruimte op het terrein  

Het gebrek aan duidelijkheid in de voorgestelde cijfers en de relatieve onvolledigheid ervan doen ons geloven dat het gewijzigde project niet voldoet aan de behoeften van het multimodale knooppunt. Aangezien het aanbod van openbaar vervoer alleen maar zal toenemen en bussen een belangrijke rol spelen in interregionaal reizen, met name met Vlaanderen aan het Noordstation, vinden wij dit onaanvaardbaar.

Voor meer gedetailleerde cijfers en data, zie bezwaarschrift.

Overeenkomst voor gebruik van NMBS-wegen

De basis van dit nieuwe alternatief voor het multimodale knooppunt is een overeenkomst met de NMBS, die het delen van de 'overdekte weg' waarvan zij eigenaar is, moet toestaan. Deze overeenkomst is de enige manier om het project zoals voorgesteld uit te voeren. Het is dan ook verbazend dat in het openbaar onderzoek met de voorwaardelijke tijd wordt gesproken over eventuele overeenkomsten met de NMBS. Als de NMBS van mening zou veranderen, zouden we ons in een impasse bevinden en zou het project opnieuw moeten worden bekeken.

Door deze beslissing verdwijnt ook de voetgangerstoegang tot het station.

Elektrificatie van de vloot

De elektrificatie van de busvloot is al in volle gang, zoals blijkt uit de introductie van hybride bussen enkele jaren geleden en elektrische bussen meer recentelijk. Het onderhoud en parkeren van deze bussen is vaak een probleem voor de brandweer en verzekeringsmaatschappijen, gezien het ontstekingsgevaar. Het verbaast ons dan ook dat dit onderwerp in het geheel niet is behandeld. Veel bussen staan immers geparkeerd onder kantoortorens, woonwijken en openbare voorzieningen.  

Een project met meerdere gevolgen voor andere vormen van mobiliteit

Gezien de voorgestelde wijzigingen lijkt het ons duidelijk dat het noord-zuid fietsverkeer op de lange termijn onherstelbare gevolgen zal ondervinden. Dit geldt met name omdat het onmogelijk zal zijn om met hoge snelheid langs het Noordstation te fietsen. We zijn ook verbaasd dat het studieteam geen rekening heeft gehouden met de impact van de plannen op de Cyclostrade (F3), een essentieel interregionaal knooppunt tussen Brussel en Leuven. De nieuwe plannen sluiten de optie uit om de Cyclostrade langs het Noordstation te laten lopen, wat te verkiezen zou zijn boven de Aarschotstraat (een smalle, onveilige weg) of de Albert II-laan (herinner je je nog de dood van de fietsbezorger na een ongeluk met een internationale bus)? BRAL sluit zich hierbij aan bij het advies van de Fietsersbond en GRACQ, specialisten op dit gebied.

Het gekozen alternatief heeft ook grote gevolgen voor andere mobiliteitsfuncties. Als gevolg van de wijzigingen zullen de afgiftepunten (momenteel 5) en taxistandplaatsen (in totaal 9) naar elders moeten worden verplaatst. De projectpromotoren stellen hiervoor “in overleg met de betrokken stakeholders” de Aarschotstraat voor. Helaas is de realiteit van een dergelijke operatie niet onderzocht in de aanvullende nota bij de effectbeoordeling. We vinden het ook verbazingwekkend dat een station met het statuut van het Noordstation niet beschikt over meerdere plaatsen, ten minste aan weerszijden van de sporen, voor kleine afzetpunten of parkeerplaatsen voor taxi's.

3. Conclusie

De keuzes die gemaakt worden in het kader van de herontwikkeling van het CCN-terrein zullen een impact hebben die veel verder reikt dan de bebouwde omgeving en moeten in hun geheel bekeken worden. Het hoeft geen verbazing te wekken dat het mobiliteitsaspect verwaarloosd is en geenszins beantwoordt aan de uitdagingen van een station van deze omvang.

Op basis van deze opmerkingen vraagt BRAL aan de overlegcommissie om een negatief advies uit te brengen over de herontwikkeling van de CCN-site.

De aangestelde persoon, die het documentatiecentrum van de IEB zal leiden, zal verantwoordelijk zijn voor:

• meewerken aan de modernisering van de databanken van de vereniging (bibliotheek, archieven, persoverzicht)
• de zichtbaarheid van het documentatiecentrum vergroten door de productie van hulpmiddelen te stimuleren, met het oog op levenslang leren;
• de toegankelijkheid van de IEB-catalogus waarborgen;
• boeken en tijdschriften bestellen;
• de bibliotheek opruimen en bezoekers begeleiden.

Vereist profiel, vaardigheden, opleiding, ervaring

• Bachelorniveau (schaal 4.1 van CP 329.02)
• Opleiding tot bibliothecaris-documentalist of andere relevante opleiding (bijv. bibliothecaris)
• Goede IT-vaardigheden: opzetten en beheren van databases, publicatie van webinhoud, enz.
• Goede kennis van Brussel, zijn verenigingen en instellingen
• Belangstelling voor stedenbouw, milieu en mobiliteit in het Brussels Gewest
• Vermogen om in teamverband te werken
• Passieve kennis van het Nederlands is een pluspunt

Aanbod en voorwaarden

• Voltijds, vast contract
• Voldoen aan ACS voorwaarden
• Maaltijdcheques en MIVB-abonnement
• Verbintenis op 1 november 2024

Hoe te solliciteren

Sollicitaties (CV + begeleidende brief) moeten worden gestuurd naar emploi@ieb.be. Sluitingsdatum voor sollicitaties: zondag 31 oktober 2024 om middernacht.