Artikels

Gemotiveerd door deze metingen, waren de kinderen zeer nieuwsgierig naar de resultaten in hun eigen straat of buurt in Brussel. Die konden ze meteen opzoeken via onze CurieuzenAir-kaart. Veel van hen vroegen zich af hoe de luchtkwaliteit kan worden verbeterd. “Wat moet er gedaan worden als de lucht illegaal is?”, vroeg iemand zelfs.

Zelf posters maken

Tot slot werd het atelier afgerond met een creatieve opdracht. De kinderen maakten hun eigen poster of affiche rond het thema van luchtvervuiling. De leerkrachten toonden ook hun engagement door de posters in de school op te hangen.

Het enthousiasme van zowel de leerlingen als leerkrachten toont dat het belang van gezonde lucht iedereen nauw aan het hart ligt, zeker in een stad als Brussel. Het werkt motiverend om te zien dat projecten zoals ExpAIR hier hun steentje aan kunnen bijdragen!

Voldoen aan de visie van het Gewest

Nadat het Richtplan van Aanleg Zuid on hold werd gezet, heeft het Gewest richtlijnen aangenomen voor de ontwikkeling van bouwprojecten in de Zuidwijk. Die stellen onder meer dat de GSV van toepassing is en dat nieuwe gebouwen of torens niet hoger dan de wijkhoogten mogen zijn. De initiatiefnemers van het project zouden op zijn minst aan deze eisen moeten voldoen.

Move’Hub is volledig in strijd met de plannen, adviezen en intentieverklaringen van de overheid, zowel voor de Zuidwijk als voor het volledige Gewest. De GSV geeft aan dat de hoogte van een gevel bepaald wordt door de hoogte van de naburige gebouwen in eenzelfde blok, in dit geval tussen de 8 en 10 verdiepingen hoog. Ook de gemeente Sint-Gillis heeft in haar advies sterk benadrukt dat de toren in dit project ontoelaatbaar is.

Hoezo, een gare habitante?

Bovendien sluit een vastgoedproject dat voornamelijk gewijd is aan kantoren allesbehalve aan op het concept van ‘woonvriendelijk station’ of gare habitante dat het Gewest verdedigt voor de stedelijke ontwikkeling van de Zuidwijk. Nog een kantoorgebouw in de buurt, terwijl er al zoveel andere gepland of in uitvoering zijn (met name de hoofdkantoren van de NMBS en Infrabel, samen goed voor meer dan 100.000 m² nieuwe kantoorruimte). Move’Hub heeft ook een negatief effect op het comfort van de omliggende openbare ruimten (schaduw, wind, canyoneffect) en berooft de buurtbewoners van licht.

Verder zien we dat het soort woningen die het Move’Hub-project voorziet niet in overeenstemming zijn met de behoeften van de wijk. De regering stelde tot doel dat 25% van de woningen een sociaal oogmerk moeten hebben. Dat is hier absoluut niet het geval. We zien wel dat de opmerkingen van de verenigingen in de overlegcommissie ervoor gezorgd hebben dat het project aangepast werd om gemakkelijker sociale woningen te kunnen huisvesten. Maar deze aanpassingen in de plannen bieden geen enkele garantie dat ze er ook echt zullen komen. En dit terwijl er maar 4% aan sociale woningen zijn in de omliggende wijk en de dichte bebouwing weinig ruimte laat voor de creatie van nieuwe sociale woningen.

Tot slot heeft de Zuidwijk dringend behoefte aan kwaliteitsvolle openbare ruimten en groene zones. De ontwikkeling van Move’Hub wekt enkel de illusie dat er aan deze behoefte voldaan wordt met een binnentuin die niet alleen smal is maar ook privé. In haar advies van 17 maart 2022 over het Richtplan van Aanleg Zuid drong de Gewestelijke Ontwikkelingscommissie aan op de aanleg van voldoende groene ruimte omdat ze inziet dat die broodnodig is ter compensatie van de verdichting van de wijk. Ze vroeg daarbij om de mogelijkheid te onderzoeken voor de aanleg van een toegankelijk park van afdoende omvang. De overlegcommissie heeft deze opportuniteit zelfs niet overwogen.

Kortom, voor Midi moins une!, IEB, BRAL, CRU en ULAC, is Move’Hub onverenigbaar met de leefbaarheid van de wijk en in tegenspraak met de doelstellingen van het Gewest. Het is te dichtbebouwd, te massief, met te veel kantoren en te privé!

In mei keurde de Vlaamse regering het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (GRUP) Ring Noord goed. Op het eerste zicht lijkt het een mooi plan, omhuld met allerlei leuke gewaden van fietssnelwegen, ecoducten en vrije waterlopen. Toch blijft het probleem in de kern dat er weer extra beton zal gegoten worden voor extra rijstroken. 

Natuurvereniging Dryade besliste daarom om dit GRUP aan te vechten bij de Raad van State. Dryade is een Brusselse vereniging die de kracht van het recht gebruikt om natuur en milieu te beschermen. BRAL en IEB steunen Dryade in haar juridische actie tegen de verbreding van de Ring. We roepen op om bij te dragen aan de crowdfunding die door Dryade werd opgezet. Wij van onze kant zetten onze steun in het vet met een eigen ludieke protestactie. 

Een ludieke actie? 

Koken kost geld. Zeker bij de rechtbank. Hoewel we met BRAL zelf al een duit in ‘t zakje doen voor de gerechtskosten, is er meer nodig. Daarom starten we samen met Dryade een geldinzamelactie. Die zal toelaten dit GRUP aan te vechten bij de Raad van State. 

En daar stopt het niet. Om deze crowdfunding kracht bij te zetten, koppelen we er een actie aan. Tijdens de week van de mobiliteit (16 tot 22 september) maken we de balans op van wat de crowdfunding heeft opgebracht. 

Zitten we op dat moment aan 1.500 euro, dan organiseren we een wandeling langsheen de Ring in het Laarbeekbos. We bespreken de impact op de natuur, de zin en onzin van ecoducten, de stikstofproblematiek, enz. Met nog wat leuzen en pamfletten wordt dit een ludieke mars tegen de verbreding van de Ring. 

Vanaf 3.000 euro zetten we een mini citizen science-campagne op. Gedurende één of twee dagen meten we de lucht, het water, de bodem en het geluid. Zo brengen we de échte problemen van de Ring in kaart, problemen waar dit GRUP geen oplossing voor biedt. 

Laten we dromen. Stel je voor dat we zo gek zijn om 6.000 euro bij elkaar te halen!? Een zot bedrag en bijna wat Dryade nodig heeft voor het hele proces. Daar willen wij ook iets zot tegenoverstellen! We beraden ons nog, maar waarom geen actie op de Ring? Iemand droomde hardop van fietsen op de Ring. En waarom niet?  

Maar zo ver zijn we nog niet. Ondertussen blijft het belangrijk om ons te verzetten tegen de betongroeilogica die nog vaak de bovenhand haalt in dit soort dossiers.

Een Ring van vervuiling 

Want inderdaad, opnieuw miskent deze vergunning de filewet 'meer beton leidt tot meer verkeer':

• De bouw van grote op- en afrittencomplexen op de Brusselse invalswegen dreigt voor een verkeerstoename te zorgen.

• Er werden onvoldoende maatregelen genomen om het sluipverkeer tegen te gaan.

• De toename van het autoverkeer zorgt ook voor extra stikstofuitstoot die onder andere het Laarbeekbos en het Zoniënwoud bedreigt.

• De verbreding van de Ring zorgt voor een toename van de CO2-uitstoot wat in strijd is met de klimaatambities. 

Dat alles stond netjes opgesomd in ons bezwaarschrift tegen dit GRUP, maar werd eens te meer aan de kant geschoven. Ook in de toekomst zal de Ring dus een enorme bron van lucht, water- en bodemvervuiling en andere milieu-overlast blijven. Zo staan we waar we vreesden te staan bij de start van dit proces in 2018. Ondanks alle mooie ambities over een betere leefomgeving en 0% extra beton eindigen we toch met een Ring met extra rijstroken. Ook al wordt dat verhuld met een hoop leuke maatregelen zoals fietsverbindingen, extra openbaar vervoer, ecoducten, waterlopen, enz. 

BRAL zegt daarom nog steeds “neen” tegen dit extra beton met haar extra verkeer, en de impact daarvan op Brussel en de Rand. Go Dryade, om dit aan te vechten! 

BRAL schreef samen met tal van andere organisaties een open brief die verscheen in De Standaard op 15/07/2024.

We staan op een keerpunt. Sinds juni 2023 was iedere maand wereldwijd de warmste ooit. Klimaatprofessor Wim Thiery (VUB) spreekt van een “klimaatnoodtoestand”. We breken ook voortdurend filerecords: volgens het Vlaams Verkeerscentrum was mei 2024 de zwaarste filemaand op de Vlaamse snelwegen sinds het begin van de metingen. Tegelijkertijd bevindt het openbaar vervoer zich in woelig vaarwater. De stiptheid bij de NMBS blijft ondermaats en De Lijn worstelt in alle hevigheid met de gevolgen van jarenlange besparingen. Gevolg: een letterlijk doorgeroeste spoorinfrastructuur, vervallen metrotunnels, een veel te oud voertuigenpark dat maar moeizaam vernieuwd geraakt, bussen en trams die zich in het steeds drukkere verkeer vastrijden, ...

Het mobiliteitsbeleid is in ons land te versnipperd, waardoor je naar een samenhangende, duurzame, ambitieuze en moedige mobiliteitsvisie moet zoeken als naar een naald in een hooiberg. Ondanks de gezamenlijke verklaring van de sociale partners over mobiliteit, begin juni, ging in de verkiezingscampagne maar weinig aandacht naar mobiliteit in het algemeen en openbaar vervoer in het bijzonder.

Juiste keuzes maken

Het staat nochtans buiten kijf dat de ecologische voetafdruk van voetgangers, fietsers en gebruikers van openbaar vervoer talloze keren kleiner is dan die van een automobilist. Om de uitstoot van onze mobiliteit terug te dringen, moeten we dus de fietsinfrastructuur uitbouwen, opnieuw investeren in openbaar vervoer – zeker als dat nog sneller vergroend wordt – en resoluut voor duurzaam goederenvervoer kiezen. Dat vraagt om veel geld. Maar als men de juiste keuzes maakt, is dat geld er ook.

Volgens het Belgian mobility dashboard bedroegen de congestiekosten – wat de files onze maatschappij en economie direct en indirect kosten – in 2023 5,1 miljard euro, of 1,08 procent van het bbp. Als de filerecords blijven sneuvelen, zal dat bedrag in 2024 verder stijgen. Het gaat niet alleen om het verlies van tijd en de devaluatie van de economische productiviteit, maar ook om slechtere luchtkwaliteit, gezondheidsrisico’s en een zware ruimtelijke belasting voor de omwonenden. Die situatie is maatschappelijk onaanvaardbaar, economisch niet te verantwoorden en menselijk hoogst ongezond. Een ommekeer is dus gewenst.

Files kun je maar terugdringen of, nog beter, gewoon laten verdwijnen door consequent en intelligent in duurzame mobiliteit te investeren. Precies dat is de boodschap van de EU. In haar Landverslag 2024 over België beveelt de EU-Commissie aan om “de verkeerscongestie aan te pakken door een hervorming van het belastingstelsel, onder meer door middel van een slimme kilometerheffing, en door actieve mobiliteit en oplossingen voor openbaar vervoer te ontwikkelen”. Volgens de EU helpt een verbetering van het voorstedelijk openbaar vervoer om files te verminderen. Maar dan moet ons land verstandig in openbaar vervoer investeren.

Betaalbaar openbaar vervoer

Openbaar vervoer is een mix van treinen, trams en bussen. Die mix moet en kan veel attractiever worden, als de verschillende beleidsniveaus constructief en complementair samenwerken in een systeem van geïntegreerd openbaar vervoer dat opgebouwd is rond goed gekozen knooppunten. Dat trekt niet alleen veel nieuwe reizigers aan, maar biedt ook het goederenvervoer per spoor extra rijpaden.

Andere landen, zoals onder meer Zwitserland en Oostenrijk, hebben ons de weg al lang gewezen. Treinen, trams, bussen en metrostellen moeten vaker rijden, vroeger en later ook, stipt dankzij een duurzame doorstroming op een goed onderhouden infrastructuur en met betrouwbare aansluitingen. Dat veronderstelt een geïntegreerd tarief, dat sociaal rechtvaardig is, want betaalbaar openbaar vervoer moet elke burger deelname aan het maatschappelijk leven garanderen.

De Belgische regeringen hoeven niet meer geld uit te geven aan mobiliteit, maar ze moeten die middelen wel heel anders inzetten. Vandaar onze oproep aan de nieuwe regeringen: werk samen en loods ons openbaar vervoer de 21ste eeuw binnen. Realiseer een echte modal shift door het aantal reizigers te verdubbelen en het goederenvervoer te verduurzamen. Met meer baten voor de burgers, de volksgezondheid, het klimaat en dus ook voor de economie.

Deze open brief werd getekend door:

Tim Buyse (Mora, in persoonlijke naam), Naomi Cambien (Bond Beter Leefmilieu), Tim Cassiers (BRAL), Heidi Degerickx (Netwerk tegen Armoede), Marijke Dheedene (Vlaamse Ouderenraad), Matthijs Driesen (ACV), Guy Hendrix (project Integrato), Michel Hubert (Université Saint-Louis), Barbara Janssens (Netwerk Duurzame Mobiliteit), Cathy Macharis (VUB), Sylvie Meekers (Canopea), Peter Meukens (TreinTramBus), Willy Miermans (UHasselt), Koen Peeters (Okra), Kris Peeters (Hogeschool PXL), Erik Quisthoudt (ACLVB), Stan Reusen (ACOD-TBM), Joeri Thijs (Greenpeace België), Miranda Ulens (ABVV), Danny Van Assche (Unizo), Els Van den broeck (Mobiel 21), Hugo Van Dienderen (Grootouders voor het Klimaat), Peter Wouters (Beweging.net).