Artikels
Thema
September 2012
- Europe in Brussels the role of Bral Life observed in the European quarter 3
- PUM Projet Urbain Maelbeek European Neighbourhood: Where city rivers, watermachines and vertical gardens meet 6
- Interview two citizen groups “Europe’s our neighbour that’s doesn’t behave well” 8
- Fotoreportage Europa in de steigers/ Europe under construction 11
- Carte blanche ATO/ADT Le quartier européen n’est plus / est plus que le quartier Léopold 14
Burgerwetenschap doe je niet in je eentje
Op 25 mei 2021 lanceerden we de eerste oproep. Bij het afsluiten van de inschrijvingen voor CurieuzenAir BXL op zondag 13 juni 2021 stond de teller op 5.578. De Brusselaar was duidelijk enthousiast om zelf mee de luchtkwaliteit in kaart te brengen.
De metingen startten op zaterdag 25 september 2021 en duurde 4 weken. Meedoen was eenvoudig: de deelnemers bevestigden een paneel met meetbuisjes aan de buitenkant van hun raam. Ze ontvingen hiervoor een kant-en-klaar meetpakket met duidelijke instructies. Op 23 oktober 2021 verzamelen we terug alle meetbuisjes. Op 18 maart 2022 kregen de CurieuzenAirs het persoonlijk meetresultaat van de luchtkwaliteit in hun straat en kon iedereen de resultaten lezen in de kranten en op onze website.
CurieuzenAir was een initiatief van de Universiteit Antwerpen, stadsbeweging BRAL en Université Libre de Bruxelles, in nauwe samenwerking met Bloomberg Philanthropies, Leefmilieu Brussel, De Standaard, Le Soir, BRUZZ en DPD.
CurieuzenAir maakte deel uit van het Brussels Clean Air Partnership, een initiatief gefinancierd door Bloomberg Philanthropies. Dit initiatief bracht universiteiten, ngo’s en lokale overheden samen om via een wetenschappelijk gefundeerde en gecoördineerde aanpak de luchtkwaliteit in het hele Brussels Hoofdstedelijk Gewest te verbeteren.
In kader van het Brussels Clean Air Partnership werkte CurieuzenAir samen met andere Brusselse projecten rond luchtkwaliteit zoals Chercheurs d’air en Babel’Air. CurieuzenAir was geïnspireerd op de CurieuzeNeuzen projecten die reeds eerder met groot succes doorgingen in Antwerpen in 2016 en Vlaanderen in 2018.
Wat was de rol van BRAL in CurieuzenAir?
BRAL werkt al lange tijd samen met de Brusselaars om de luchtkwaliteit te verbeteren. CurieuzenAir was de volgende stap in deze strijd. Naast onze medewerking bij het opzetten van de mediacampagne, hebben wij specifiek samengewerkt met medische centra, gemeenschapscentra, buurthuizen en verenigingen tegen armoede. Mensen die in armoede leven, worden ernstiger getroffen door luchtverontreiniging, dus hun deelname was zeer belangrijk voor ons. Daarom organiseerde BRAL groepsgesprekken in deze organisaties. Met CurieuzenAir deed BRAL waar het goed in is: alle Brusselaars samenbrengen voor een betere luchtkwaliteit en een leefbare stad.
In deze publicatie brengen we alles samen voor de leden van BRAL: een overzicht van de luchtkwaliteitsbeweging in Brussel, het project CurieuzenAir met een bespreking van de resultaten, de bijdrage van BRAL in meer detail, het verslag van het politieke debat dat we organiseerden en een blik op de toekomst. Want luchtkwaliteit blijft ook de komende jaren een belangrijk thema voor BRAL.
Veel leesplezier!
Inhoud 'Dit was CurieuzenAir'
We zullen samen met vele andere Brusselaars druk op de ketel moeten blijven zetten. Als er iets duidelijk is geworden in de afgelopen jaren, is het wel dat publieke burgeracties een concrete impact kunnen hebben. Ook de relevantie van citizen science als een strategie voor maatschappelijke verandering is duidelijk dankzij onder andere CurieuzenAir, zowel op kleine als grote schaal.
Met BRAL zullen we verder werken met onze leden en achterban aan een duurzame stad waar het fijn is om te wonen voor iedereen. Er zijn nog heel wat uitdagingen voor Brussel die onze aandacht verdienen, en waar we gelukkig ook heel wat steun vinden bij de Brusselaars en het Brusselse middelveld.
We blijven nog met vragen zitten
Na CurieuzenAir bleven we nog met vragen zitten. Wat was het effect van de naweeën van de covid-19 periode? In de officiële meetstations zien we bijvoorbeeld de luchtvervuiling weer omhooggaan. Zet de algemeen dalende trend zich door of wordt die trend helaas opnieuw doorbroken? Blijven de meest vervuilde plaatsen achter bij de algemene verbetering? Vergroot dit de kloof inzake milieurechtvaardigheid? Gaat de verbetering wel snel genoeg, wetende dat we anno 2022 nog steeds focussen op EU-waarden die door de wetenschappelijke inzichten voorbijgesneld zijn? Draagt het huidige beleid, zoals Good Move of Renolution, bij aan een versnelling?
Genoeg vragen om blijvend te onderzoeken hoe het met onze lucht gesteld is. Genoeg vragen ook om te blijven sensibiliseren en mobiliseren rond het belang van gezonde lucht. Want nog steeds zijn heel wat Brusselaars niet voldoende op de hoogte van de negatieve impact van slechte lucht op hun gezondheid en die van hun kinderen. Nog te weinig horen we hoe opstoten in luchtvervuiling een goed leven voor Brusselaars met ademhalingsproblemen soms onmogelijk maken. Nog te veel inwoners zien luchtvervuiling als een quasi “natuurlijk” gegeven in de stad. Nog steeds schuiven politici en beleidsmakers gezonde lucht wel naar voren als noodzakelijk, maar trekken ze tegelijk van leer tegen de maatregelen die daartoe zouden moeten leiden.
ExpAIR is back!
Daarom lanceert BRAL samen met Leefmilieu Brussel een nieuw luchtmeetproject onder de reeds gekende noemer ExpAIR. Na het globale beeld van CurieuzenAir kiezen we voor gerichte NO2-metingen op de vermoedelijk meest vervuilde plaatsen en voor mini-meetcampagnes in functie van veranderingen in de publieke ruimte. We gaan er met ExpAIR opnieuw voor om coalities te smeden tussen burgers, organisaties, beleidsmakers, wetenschappers, … kortom: iedereen die relevant is om een bijdrage te leveren aan een betere lucht in Brussel. Je zal dus zeker nog van ons horen in de komende jaren.
Wil je zelf de luchtkwaliteit in je straat meten? Je kan nog steeds een Airbeam uitlenen van BRAL. Contacteer ons op info@bral.brussels.
Inhoud 'Dit was CurieuzenAir'
We kwamen samen op voor (onder meer) een verlaging van de huurprijzen, de productie van sociale woningen, de regularisatie van migranten zonder papieren en het einde van de uithuiszettingen.
Na een kleurrijke route met muziek, getuigenissen en slogans vanuit Molenbeek, waar de gentrificatie langs het kanaal woedt, kwam de feestelijke stoet aan op het Vossenplein. Daar hoorden we verschillende getuigenissen en toespraken over slechte huisvesting en de middelen om eruit te geraken. De demonstratie van de dag werd afgesloten met muziek en fanfare.
Wij betreuren evenwel de gewelddadige repressie door de politie na de bezetting van een voormalig hotel aan de Stalingradlaan, die in de marge van de mobilisatie werd vastgesteld. Wij nodigen iedereen ui die getuige of slachtoffer is geweest van dit geweld en zich hierdoor geïsoleerd voelt, om te schrijven naar info@housing-action-day.be. Wij betuigen onze volledige steun aan degenen die, van dichtbij of veraf, onder dit onaanvaardbare geweld hebben geleden.
De pers, zowel regionaal als nationaal, heeft onze eisen onder de aandacht van het grote publiek gebracht. Getuigenissen, TV-optreden, het publiceren van onze carte blanche... Er zijn meer dan twintig publicaties te ontdekken in ons persoverzicht "HAD 2023" en te delen met je netwerken.
BRAL kreeg van Urban.brussels subsidie om in 2022 te werken rond het naoorlogse erfgoed van het stadsgewest. Wie het over naoorlogse architectuur heeft, denkt vaak aan modernisme, functionalisme en het fenomeen van verbrusseling. Hoewel deze stromingen vaak pijnlijke herinneringen aan de hoofdstad hebben nagelaten, laten we Charly De Pauw en Paul Vanden Boeynants deze keer links liggen.
We organiseerden in juli 2022 een vertoning van de film Mr Etrimo in de leegstaande brasserie op het Martin Luther Kingplein. Op 11 februari 2023 gingen BRAL en haar achterban het terrein op om te begrijpen hoe het Parksysteem is ontstaan en hoe het vorm heeft gegeven aan wijken die heel anders zijn dan we in Brussel gewend zijn. Alvorens in de verhalen van Michel, Gérald en Vincent te duiken, een paar woorden over de gemeente die ons op een grijze maar droge zaterdag verwelkomde.
Anderlecht is de derde grootste gemeente van het gewest, na Brussel en Ukkel. Ze vertegenwoordigt ongeveer 10% van de Brusselse bevolking op 11% van het gewestelijk grondgebied. Gescheiden door het kanaal Brussel-Charleroi in het oosten, heeft ze een lagere bevolkingsdichtheid dan het gewestelijk gemiddelde (6.842 tegenover 7.527 inwoners per km²). Het is in het westen van deze gemeente dat in het begin van de jaren 1950 een netwerk van parken structuur kreeg.
Deze week kan je ons in BRUZZ lezen over lobbyen in Brussel. We brachten het CCN-gebouw in de Noordwijk opnieuw onder de aandacht. “Toen het Gewest het CCN-gebouw verkocht, maakte dat onderdeel uit van politieke en strategische akkoorden met de projectontwikkelaars. Achter de schermen werden vervolgens wijzigingen in het juridische dossier aangebracht opdat het zou slagen,” zei Benjamin Delori, onze expert stedenbouw.
Lees zijn volledige reactie over het project op maat van projectontwikkelaars hier.
Studienamiddag over de integratie van openbaar vervoer in België
Vlot met het openbaar vervoer van Destelbergen naar Anderlecht? Dat vraagt om regelmatige bussen, treinen en metro’s, die naadloos op elkaar afgestemd zijn. Het vraagt om één netwerk, één dienstregeling en één ticket voor de hele rit. En het vraagt om een sterke samenwerking en gecoördineerde planning tussen de verschillende regieniveaus.
Is België hier klaar voor? Wat kunnen we leren van landen zoals Zwitserland? Hoe kijken experten, beleidsmakers en vervoersmaatschappijen ernaar?
Tijdens deze studienamiddag dompelen we ons onder in de noden en mogelijkheden van een geïntegreerd openbaarvervoersysteem en bespreken de noodzakelijke stappen voor België tijdens een prikkelend debat.
Schrijf u in voor de studiedag
Programma
-
12u45-13u00: Ontvangst
-
13u00-13u45: Welke doelen stellen het federale niveau en de gewesten zich m.b.t. tot de afstemming van het openbaar vervoer?
-
Bernard Swartenbroekx (kabinet minister Gilkinet)
-
Stefan Vandenhende (kabinet minister Van den Brandt)
-
13u45-14u15: Voorstelling van een knooppuntenmodel voor België door Guy Hendrix van Integrato
-
14u15-14u45: Koffiepauze
-
14u45-15u30: Voorstelling van het Zwitsers model door Luigi Stähli (Director consulting, SMA und Partner AG): Wat zijn de resultaten en voorwaarden voor een succesvol geïntegreerd model?
-
15u30-17u00: Panelgesprek gemodereerd door politicoloog Dave Sinardet
-
Koen Kerckaert (Algemeen directeur Directie Passenger Transport & Security, NMBS)
-
Cécilia Maes (Head of Capacity Management, Infrabel)
-
Koen De Broeck (Manager Markt & Mobiliteit, De Lijn)
-
Martin Duflou (directeur Autorité Organisatrice des Transports collectifs et partagés)
-
Yves Fourneau (Transversal and Intermodal Studies Manager MIVB)
aangevuld met de expertise van:
-
Kobe Boussauw (professor ruimtelijke planning en mobiliteit, VUB)
-
Peter Meukens (voorzitter TreinTramBus)
Schrijf u in voor de studiedag
Op 12 mei ronden we de inschrijvingen af. Schrijf u snel in want de plaatsen zijn beperkt.
Praktisch
-
Wanneer? Woensdag 17 mei 2023 van 12u45 tot 17u00
-
Voertaal? Er zal Nederlands en Frans gesproken worden. Er wordt geen vertaling voorzien.
-
Waar? NMBS, Zaal A-B, Frankrijkstraat 85, 1060 Sint-Gillis
-
Hoe geraakt u er? De locatie bevindt zich op 6 minuten wandelen van het station Brussel-Zuid. Heeft u een bepaalde ondersteuning (bv. rolstoelbegeleiding) nodig? Laat ons iets weten op info@bblv.be.
-
Kostprijs? Het evenement is gratis.
Het parkensysteem van Anderlecht
Door Michel Duponcelle, gids van de vzw Patrimoine & Traditions
We vertrekken op het Egide Rombauxplein, doorkruisen de Scherdemael met zijn bomen die als opmerkelijk zijn geklasseerd, alvorens via de Vignesstraat het Martin Luther Kingplein te bereiken.
Aanvankelijk werd Brussel verstedelijkt op de vrij klassieke manier die we goed kennen: rijtjeshuizen met achter- en soms voortuinen. Verschillende urbanistische en architecturale tendensen die de 20ste eeuw kenmerkten, hebben ook hun stempel op Brussel gedrukt, en in Anderlecht zijn verschillende getuigen van deze periodes te vinden.
Het einde van de Eerste Wereldoorlog betekende een eerste keerpunt in de manier waarop de stad terrein won. De tuinsteden, afkomstig uit Engeland, veranderden fundamenteel de manier waarop het grondgebied werd ontwikkeld door de arbeiders uit de centrale, ongezonde volkswijken te halen. De wijk Het Rad/La Roue in Anderlecht is daar een goed voorbeeld van. Het was ook in deze periode dat de eerste voorstedelijke villa's met privétuinen voor de middenklasse verschenen.
Le Corbusier, een van de vaders van de moderne architectuur in de 20ste eeuw, bracht tussen de twee oorlogen zijn revolutionaire tintje aan de architectuur: "domino"-constructies en constructies op palen om geen woonkamers in de duisternis van de begane grond te creëren, zagen het levenslicht. Op het Internationale Congres voor Moderne Architectuur in 1933 was het ook Le Corbusier die het Handvest van Athene opstelde. Dit legde de basis voor de modernistische architectuur en stelde dat de architectuur moest zorgen voor een strikte scheiding van functies en tegelijkertijd ruimte, zon en natuur moest garanderen.
In het kielzog van deze conferenties ontstond het concept van het Parksysteem. Binnen een ruimte waar een strikte scheiding van functies in acht wordt genomen, delen de bewoners een openbare ruimte en worden zowel hun woningen als de openbare voorzieningen binnen het Parksysteem verspreid. Het idee is heel eenvoudig: de basisfuncties (woningen, basisschool, recreatiegebieden, winkels, enz.) liggen op loopafstand en zijn geïntegreerd in een netwerk van groene ruimten, en de auto wordt uitbesteed aan de randwegen van het Parksysteem. In deze groenvoorziening zijn geen middelbare scholen gevestigd. Het opgroeiende kind verlaat het dorp om zich verder te ontwikkelen.
Hoe is een dergelijk netwerk hier in Anderlecht ontstaan, terwijl de rest van de stad op een meer "stedelijke" manier werd verstedelijkt?
Hoewel de uitvoering ervan tot het einde van de Tweede Wereldoorlog moest wachten, had de gemeente Anderlecht al in 1935 haar Grondregie/Régie Foncière opgericht. Zij verkocht geleidelijk de bouwgronden die zij bezat tot de oorlog, toen de ontwikkeling van de stad enkele jaren werd stilgelegd. Anderlecht beschikte toen over een grote som geld om zijn oude wijken te renoveren en nieuwe te ontwikkelen, zoals het Parksysteem.
De structurerende elementen van dit nieuwe geheel zijn uiteraard de parken waarin we hebben gewandeld. Deze zijn zorgvuldig gepland (al hebben ze de verstedelijking niet overleefd) en staan vol met opmerkelijke bomen, vaak van exotische oorsprong. Anderlecht telt een honderdtal opmerkelijke boomsoorten en de Scherdemael is er rijk aan.
De functionele stad wil de morfologie van de gebouwen en de sociaaleconomische klassen binnen eenzelfde gebied vermengen. Vandaar de aanwezigheid van hoogbouw en woningen in villa/cottage stijl, sociale, middelhoge en hoge woningen binnen het Parksysteem.
Architectonisch gezien domineert de functionalistische tendens de gebouwen. Er is weinig aandacht voor esthetiek, decoratie staat niet centraal. In plaats daarvan wordt de voorkeur gegeven aan licht, door de afwezigheid van muren en grote ramen. Dit heeft ook voordelen op het gebied van comfort en besparing in de bouw.
Een ander opvallend kenmerk van het Parksysteem is de hoge concentratie van elementen van speels functionalisme, in de stijl van de "Expo 58" of "Robbedoes"-architectuur. Dit maakte indruk op de deelnemers tijdens de wandeling en gaf aanleiding tot veel vragen. Het idee is om kleine, relatief onopvallende architecturale elementen te integreren die een speelse toets aan de huizen geven. Het gaat bijvoorbeeld om bepaalde balkonvormen, diagonale luifels, mozaïeken of sierstenen die op een sierlijke manier op een gevel worden geplakt.