Onze impact in 2020 - 1. De mobiliteitswerking van BRAL

24/03/2021

Onze impact in 2020

De mobiliteitswerking

BRAL werkt aan een leefbare stad. Een van de manieren om dit te bereiken is duurzame mobiliteit. Wat we hieronder verstaan, lees je in onze visietekst “Het Brussel van BRAL”:

Brussel is een anders-mobiele stad

Brussel is een stad waar iedere - ook de minder-mobiele - bewoner en gebruiker zich vlot en milieuvriendelijk verplaatst. Door de nabijheid van functies kan iedereen de meeste verplaatsingen gemakkelijk te voet of met de fiets afleggen. Voor de enkele langere afstanden bestaan snelle fietsassen en een hoogwaardig milieuvriendelijk openbaar vervoer, de klok rond. Alles wordt dichtbij geproduceerd, niet aan het andere eind van de wereld. Producten worden vervoerd met performant en milieuvriendelijk vrachtvervoer. Het autogebruik is gedaald en daardoor hebben de inwoners en gebruikers van de stad zich de openbare ruimte opnieuw toegeëigend en ingevuld met groen en recreatie.

Als middenveldorganisatie neemt BRAL een positie in tussen overheid en bewoners, maar met een duidelijke eigen visie. We verdedigen de belangen van onze leden en achterban bij de overheid. En we maken beleidsbeslissingen begrijpelijk voor lokale bewoners en geven die informatie door. Om beide rollen goed te vervullen, zetten we continu in op innovatie en kennisontwikkeling. De werkmethodes van BRAL, die ook bij de mobiliteitswerking passen, zijn onder te verdelen in 3 grote luiken.

A. ROLLEN

a. BRAL is een stadsbeweging voor een duurzame mobiliteit

Als vereniging van bewonersgroepen, organisaties en Brusselaars, steunt BRAL haar achterban en leden die een duurzame mobiliteit in Brussel behartigen. We staan hen bij in concrete dossiers, geven uitleg bij procedures en plannen. We zetten samen acties op en onze standpunten worden in overleg en dialoog met leden en achterban bepaald.

Samen met onze leden, achterban en andere organisaties is BRAL een duidelijke stem in het Brussels debat over mobiliteit, publieke ruimte en luchtkwaliteit.

BRAL werkt samen met lokale bewonersgroepen, wijkcomités, andere organisaties. Afhankelijk van de actualiteit zal de samenwerking met deze groepen min of meer intensief zijn.

Bruxsel’AIR, Clean Air Bxl, Filter Café Filtré, voor luchtkwaliteit en mobiliteit
EUCG, TAO-AFI, GAQ, Coördinatie Europa… voor de Europese wijk
Welkomopdekleinering.be, AWB, schoolgemeenschappen, Atelier Groot Eiland, burgercollectieven en nieuwe initiatieven. We penden het werk dat we deden in de Zuidelijke Vijfhoek neer en verspreidden het als een Bralpublicatie, Pentagon Sud (zie onder)
Heroes for Zero over de uitdagingen rond verkeersveiligheid. Zij hebben samen met BRAL en Filter Café Filtré “Het Andere Atelier” georganiseerd.
We ondersteunen scholen en groepen voor een betere verkeersveiligheid in hun dagelijkse, lokale routes naar school.

b. BRAL stimuleert de overheid tot het voeren van een duurzaam mobiliteitsbeleid

BRAL is een partner van de Brusselse regering in het streven naar een duurzame mobiliteit en kwaliteitsvolle publieke ruimte.

BRAL is officieel erkend als gesprekspartner van de Brusselse Gewestelijke overheid. BRAL is lid van de Gewestelijke Mobiliteitscommissie (GMC), de Raad voor het Leefmilieu van het BHG en de Brusselse Hoge Raad voor Natuurbehoud. Een medewerker van BRAL is ook als expert actief in de Gewestelijke Ontwikkelingscommissie (GOC). In die adviescommissies verdedigen we steevast de principes van een duurzame mobiliteit.

In 2020 wogen we zo onder meer op de adviezen van de GMC over de luchthaventram, de noodmaatregelen aangaande mobiliteit tijdens de COVID-periode, en de mobiliteitsfiches voor het herstelplan. Het was trouwens op voorzet van BRAL dat de GMC haar werkzaamheden tijdens de COVID-periode hervatte. BRAL drong aan op een overleg tussen de maatschappelijke actoren en een constructieve kennisdeling om de mobiliteitsmaatregelen te onderbouwen. We hebben rond de jaarwisseling ook veel tijd gestoken in de adviezen van de GMC en de Milieuraad over SmartMove, de voorzet voor een systeem van slim rekeningrijden.

Daarnaast geven we als mobiliteitsexpert ook advies aan meerdere overheidsinstellingen op diverse overlegmomenten. Dit kan gaan over de duurzame mobiliteit binnen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest maar ook in de intergewestelijke mobiliteitsdossiers wordt de expertise van BRAL regelmatig gevraagd.

In 2020 hebben we met de steun Brussel Mobiliteit een analyse uitgewerkt van de projectoproep Living Brussels, waarbij gemeenten subsidies krijgen om te experimenteren met autoluwe straten. Het voorstel van BRAL is om deze living labs meer ambitie te geven, en als eerste stap te integreren in andere gewestelijke subsidiekaders zoals ‘Inspirons le quartier’ van Leefmilieu Brussel.

Ook wanneer overleg niet officieel georganiseerd wordt, laten we via verschillende wegen onze stem horen aan de regeringspartners, parlementairen, gemeentebesturen. Open overleg staat voor BRAL hierbij centraal, we zijn er immers van overtuigd dat we vanuit een loopgravenpositie geen stad kunnen maken.

c. BRAL zet continu in op expertiseopbouw, -verspreiding en -uitwisseling, zowel intern als extern

BRAL bestaat sinds 1973, meer dan 40 jaar bewonersacties, waaronder acties over mobiliteit, daaruit vloeit een enorme dossierkennis. BRAL deelt deze kennis graag en stelt ze dan ook beschikbaar via haar archief.

Via onze lokale contacten met Brusselaars en bewonersgroepen, via discussies met politici, academici en administraties, of uitwisselingen met andere organisaties bouwt BRAL continu expertise uit. We volgen de verschillende mobiliteitsplannen en -projecten op de voet, net zoals academische studies en concepten. We doen dit zowel op Brussels, Belgisch als op Europees niveau. BRAL is lid van Transport & Environment (T&E) en Health & Environment Alliance (HEAL) en werkt regelmatig samen met andere Belgische of Europese partners.

B. CONCRETE ACTIES ROND LUCHTKWALITEIT

a. Politieke agendasetting luchtkwaliteit en mobiliteit

BRAL heeft de afgelopen jaren heel wat werk verzet om via citizen science te werken rond luchtkwaliteit in de stad. Via die methodiek kunnen Brusselaars de impact van buitensporig autoverkeer aankaarten, maar ook meedenken over hoe we verandering in gang kunnen zetten. BRAL deelt haar expertise ook in het opleiden van Brusselaars om zelf aan de slag te gaan, waardoor we een netwerk van burgers mobiliseren rond de link tussen milieu, gezondheid en mobiliteit. We spreken op die manier ook onderzoekers aan, en zelfs buitenlandse partners die nieuwsgierig zijn naar deze levendige Brusselse beweging.

Tegelijkertijd kunnen we bouwen op de expertise van deze groepen om, vanuit hun motivatie en dagelijkse praktijken als burger en als lid van een collectief initiatief op het scherp van de sociaalecologische transitie, mee na te denken over een ambitieus beleid voor Brussel. Voortbouwend op het citizen-lobbytraject dat BRAL al opstartte in 2018, en dat culmineerde in het politiek debat tijdens de Staten-Generaal van de Luchtkwaliteit in 2019, werkten we in de maanden na de verkiezingen met de verschillende community organizers van de AIR-collectieven een eigen agenda voor de Brusselse regering uit. Deze stelden we in het voorjaar 2020 voor aan respectievelijk de Brusselse Minister voor Leefmilieu Alain Maron (5 maart - in real life), en de Brusselse Minister voor Mobiliteit, Elke Van den Brandt (10 juni - online meeting).

De maatregelen die we presenteerden aan de ministers zijn volgens ons noodzakelijk voor het realiseren van een betere luchtkwaliteit in Brussel, en hoewel ze misschien op zich niet voldoende zijn, moeten ze zeker prioriteit krijgen in het beleid:

Ambitieuze wetten om de gezondheid van de Brusselse burgers te beschermen
Beter en democratischer toezicht op de luchtkwaliteit in Brussel
Een systeem om het autoverkeer te verminderen
Herinrichting van de openbare ruimte voor de burgers van Brussel

Deze eisen hebben we ook verspreid op de eerste International Day for Clean Air and Blue Skies (7 september). Wij drongen er daarbij opnieuw op aan dat de Brusselse regering vasthoudt aan de ambitie die zij zo duidelijk heeft uitgesproken aan het begin van haar ambtstermijn: “Er is al veel gedaan rond onze vier eisen. Maar er ligt nog veel werk op de plank om de verkenning en de voorbereiding om te zetten in daden. Nu is het tijd om actie te ondernemen om van Brussel een gezonde en inclusieve stad te maken die de ruimte en schone lucht biedt die de inwoners verdienen.” (Tim Cassiers, BRAL).

b. Piek-a-Boo! Digitaal op wandel met de Airbeam

Sinds 2015 werkt BRAL met Leefmilieu Brussel samen om, via meet-initiatieven, Brusselaars bewust te maken over de impact van luchtvervuiling, onder de noemer ExpAIR. We hebben dit project ook dit jaar verdergezet. Omdat collectieve meetacties moeilijk te organiseren waren, hebben we dit jaar gekozen voor een digitale wandeling: de Piek-a-Boo, want de pollutiepieken kunnen zich dankzij ExpAIR niet meer verstoppen.

Het resultaat zijn drie video’s waarin we op verschillende plekken in Brussel de luchtkwaliteit bespreken. Je vindt ze op onze website, of via de YouTube playlist.

Deel 1: In de eerste video nemen we je mee naar de voetgangerszone in het centrum van Brussel. We schudden het zoutvat in een salade om je uit te leggen welke factoren de concentratie fijnstof bepalen.

Deel 2: Aan de voetgangerszone in het centrum van Brussel is de luchtkwaliteit beter dan aan Kunst-Wet op de kleine ring. Hoe komt dat? En hoe is de luchtkwaliteit in de metro?

Deel 3. Met de Airbeam kan je lokale verschillen meten na meerdere sessies. In het Jubelpark bijvoorbeeld, is de tunnelmond in het midden van het park niet minder dan een schoorsteen van de uitlaatgassen. En dat zie je ook op de meter!

c. Citizen Conference 2020

Het samenbrengen van wetenschappers en Brusselaars, zowel geïnteresseerde burgers als betrokken professionals, is een tweede belangrijk deel van onze ExpAIR-werking. BRAL deelt nieuwe kennis over de luchtkwaliteit met het grote publiek. Het plan voor 2020 was om een conferentie te organiseren waarbij burgers en experten met elkaar in gesprek konden gaan. We hebben dit uiteindelijk op een virtuele manier gedaan, met een online conferentie die uit twee delen bestond. De kern van de conferentie bleef ook in deze online vorm overeind: informeren en uitwisselen van kennis en ervaringen. BRAL is ervan overtuigd dat dit het debat tussen burgers, administratie en wetenschappers verrijkt. We konden dit jaar niet heen om de COVID-pandemie, die heel wat belangrijke vragen opwerpt over luchtkwaliteit in de stad, en we hebben in ons programma dan ook sterk ingezet op die relatie tussen COVID en luchtkwaliteit.

Deel 1: Lezingen en vragenronde

Lezing 1: Benoit Némery (KU Leuven) ging in op de vraag :”Is er een relatie tussen COVID en luchtkwaliteit op vlak van gezondheid?” Belangrijk hierbij was de vermoede correlaties tussen luchtvervuiling en COVID-mortaliteit. Zorgt meer vervuiling in de lucht voor meer sterfgevallen door COVID-19?

Lezing 2: Frans Fierens (IrCELine) behandelde op zijn beurt de vraag: “Wat is de impact van een lockdown op de luchtkwaliteit?”, waarbij hij inging op de evolutie van de luchtkwaliteit tijdens de eerste lockdown, de daaropvolgende versoepelingsperiode, en de daaropvolgende nieuwe lockdown. Hij beperkte zich ook niet tot Brussel, maar verwees naar het hele land, en zelfs naar andere landen.

Deel 2: Ronde tafels (van dit deel zijn geen video opnames)

Voor het tweede gedeelte werkten we met break-out sessies die ingaan op actuele, specifieke Brusselse luchtkwaliteitsvragen. Een expert leidde kort het thema in, waarna een gesprek volgde tussen de deelnemers.

Citizen Science: “Curieuzeneus.Bxl: een nieuw burgerwetenschapsproject rond luchtkwaliteit” (met Florence Lepoudre, BRAL) en “Citizen Science for cleaner air: empowerment or tokenism?” (met Nicola Da Schio, VUB)

Low Emission Zone: “The justice of Low Emission Zones” (met Thomas Verbeek, University of Sheffield), en “Quelles oppositions des publics ciblés par la mesure ?” (met Pema De Merten – ULB).

La lutte contre la pollution de l’air: le manquement de la Région de Bruxelles-Capitale - Olivier Dikuta, ULB

d. De Lage Emissie Zone (LEZ)

Verder blijft BRAL bestaande maatregelen verdedigen. De door de vorige regering ingevoerde LEZ kwam geregeld onder vuur te liggen. Vanaf januari 2020 mochten euro 3 diesel wagens niet meer circuleren in het Brussels gewest. Bovendien kreeg ook de geplande totale uitstap uit wagens met verbrandingsmotoren vorm onder de huidige regering. Dat zette druk op de ketel.

De autolobby liet zich niet onbetuigd. Met conferenties, opiniebijdragen en journalistieke stukken werd twijfel gezaaid rond het diaboliseren van diesel. Door te goochelen met cijfers en slechts deelaspecten van uitstoot (bv. CO2) in het licht te stellen, sticht ze bewust verwarring. Het doel hiervan is ook duidelijk: het draagvlak onderuithalen voor de geplande dieselbans in vele Europese steden. Dat draagvlak ontstond als gevolg van dieselgate. BRAL bracht daar onderzoek van T&E tegen in, dat aantoonde dat ook de nieuwste diesels nog problemen hebben. Daarin spreekt BRAL haar steun uit voor een LEZ die naar ‘zero emission’ evolueert.

Daarnaast bracht BRAL samen met BBL en Greenpeace een open brief uit ter ondersteuning van de LEZ, die ook werd gepubliceerd op VRTNWS.

BRAL nam ook deel aan drie overlegrondes georganiseerd door Arbeid & Milieu (Reset.Vlaanderen). Daar ging het in discussie met vertegenwoordigers van armoede-organisaties, vakbonden, mobiliteitsorganisaties en academici over de zin van de LEZ. Veel aandacht werd besteed aan sociale rechtvaardigheid. Eerder publiceerde Arbeid & Milieu al een interview met BRAL-medewerkers Tim Cassiers en Liévin Chemin over onze werking.

C. CONCRETE ACTIES ROND MOBILITEIT

a. Good Move

Op 5 maart 2020 keurde de Brusselse regering het Good Move plan definitief goed. Daarmee zorgt het voor een stevige onderbouw voor een duurzaam Brussels mobiliteitsbeleid. Het kreeg voor dit plan internationale erkenning.

BRAL volgt in de komende jaren de uitvoering van dit plan, en dan vooral de transitie naar ‘good neighbourhoods’ - verkeersarme wijken - grondig op. We delen onze kennis over deze plannen met burgers en collectieven, maar ook met de ruimere wereld. Zo namen we deel op het onlinedebat “Welke kansen biedt het plan “Good Move Brussels” voor een slimme en duurzame mobiliteit?”, georganiseerd door de World Press Clubs Alliance for Climate. Je kan deze nog online bekijken via deze link (debat vanaf ca. 22m20s).

b. Pleidooi voor een ambitieus COVID-beleid

In maart 2020 werd onze maatschappij brutaal een halt toegeroepen. De uitbraak van COVID19 bracht ons land in een eerste lockdown. Het werd een mobiliteitsexperiment zonder voorgaande. Het verbod op niet-essentiële verplaatsingen liet Brussel voor het eerst sinds lang ademen, vrij van uitlaatgassen, geluidshinder en verkeersdruk. Inwoners gingen aan het wandelen en ontdekten de fiets.

Tegelijk werd het ook voor een groot deel van de stadsbewoners duidelijk hoe sterk de stedelijke ruimte afgestemd is op de auto. Op vele voetpaden en fietspaden in de stad was social distancing praktisch onmogelijk. BRAL bepleitte op verschillende fora een meer redelijke verdeling van de Brusselse openbare ruimte en zette mee haar schouders onder campagnes op sociale media zoals #makespaceforpeople. Deze wereldwijde beweging gelooft dat het tijd is om onze steden te bevrijden van auto’s en de straten terug te claimen na de lockdown. Ze kregen onze steun op onze site en via sociale media.

Woonerfcoalitie

Samen met andere Brusselse collectieven en middenveldorganisaties schoof BRAL het woonerf naar voren als een tussentijdse oplossing om ruimte te winnen voor levenskwaliteit en actieve verplaatsingsmodi. We stelden voor woonerven in te zetten om fijnmazige wandelroutes door de hele stad te creëren en zo te voorkomen dat Brusselaars geïsoleerd worden in afzonderlijke straten, pleintjes of parken. Een idee dat ook door BRUZZ werd opgepikt.

Deze oproep werd mee gesteund door Bruxsel’AIR, Clean Air Brussels, Critical Mass Brussels, Fietsersbond, GRACQ - Les Cyclistes Quotidiens, Filter Café Filtré, Heroes for Zero, Imagine Brabant, Les chercheurs d’air, Picnic the streets, Urban Foxes, Welkom op de Kleine Ring en EUCG.

Speelstraten

Verschillende Brusselse gemeenten richtten inderdaad woonerven in, al kwam het niet tot een grote aaneenschakeling ervan. Met het aflopen van de eerste lockdown periode kwam de aandacht meer te liggen op “tactical urbanism”: het tijdelijk en met beperkte middelen herinrichten van de publieke ruimte om zo de levenskwaliteit in de wijken te verbeteren. BRAL steunde en verspreidde de oproepen van de verschillende Brusselse overheden voor zomerspeelstraten, onder meer in twee interviews op BRUZZ (zie hier en hier).

Niet elke gemeente in Brussel heeft al een kant-en-klare procedure uitgewerkt waarmee haar inwoners aan de slag kunnen. Gelukkig is BRAL er om de Brusselaar te helpen. Dit is dan ook geen nieuw thema voor ons, al in 2008 hebben we hiervoor, samen met Inter-Environnement Bruxelles (IEB), actie ondernomen. We zorgden dit jaar dan ook voor een update van die actie, met praktische tips hoe zo’n speelstraat in te richten. Je vindt er affiches, formulieren, speeltips, … al wat je nodig hebt om te starten.

Ter Kamerenbos

Een prangend en symbolisch dossier werd het Ter Kamerenbos. Tijdens de lockdown werd het afgesloten voor autoverkeer en werd het een paradijs voor fietsers, skaters, rolschaatsers, waveboarders, steppers en wandelaars.

Naarmate het autoverkeer opnieuw op gang kwam na de lockdown, kwam er druk op deze groene long van Brussel. Samen met buurtbewoners en andere middenveldorganisaties zette BRAL zich in voor Ter Kamerenbos 100% autovrij. We gaven een push aan de petitie opgestart door een buurtbewoner, en bleven de ambitie voor de Stad Brussel hoog houden.

Samen met Greenpeace, GRACQ, Fietsersbond, EUCG, Critical Mass Brussels, Heroes for Zero en Bruxsel’AIR zetten we een postkaart actie op, waarbij we mensen uitnodigden om de vraag voor een autovrij Ter Kamerenbos kracht bij te zetten door een postkaart te versturen naar bevoegde schepenen en ministers.

In september lanceerde de stad Brussel een testfase met een sluiting voor 90%. BRAL blijft dit dossier opvolgen. In december werkten we samen met ARAU een aantal concrete voorstellen uit voor het park zelf en de Waterloose steenweg.

Op vier december steunden we de honderden kinderen die samenkwamen bij de Sint in Ter Kamerenbos, hun grote wens was om het park als een veilige speelplek te houden.

Naar een exit-strategie

Nog crucialer werden de debatten rond de exit-strategie. De terugkeer van de auto, samen met een verminderd gebruik van het openbaar vervoer, dreigde de nieuwe wandelaars en fietsers te overspoelen. BRAL bepleitte om met Good Move als handleiding de gecreëerde infrastructuur (corona-pistes, woonerven, voetgangerszones…) te beoordelen op hun merites inzake de nodige omslag naar duurzame mobiliteit.

Ook op initiatief van BRAL kwam de GMC voor het eerst sinds de coronacrisis weer samen om de Brusselse overheid te adviseren inzake de urgentie-maatregelen en de exit-strategie.

c. Looper: living labs voor verkeersveiligheid

Voor het tweede deel van LOOPER verhuisde de living lab naar een andere wijk en hielp het een basisschool een schoolstraat op te zetten om de verkeersveiligheid voor haar leerlingen te verbeteren. Een schoolstraat is een tijdelijke wegafsluiting voor het gemotoriseerde verkeer voor een school. De living lab sloot zich aan bij een bestaand initiatief dat gesteund werd door de gemeente en de directeur van de school. Bewoners, ouders en leerlingen werden allemaal uitgenodigd om de schoolstraat te evalueren, te implementeren en te verbeteren.

Het project ging van start in juni 2019 en de schoolstraat zelf ging van start in september. De hele planning werd echter stopgezet als gevolg van de COVID-19-crisis.

In de “Synthesis for Policy Makers report" deelt het consortium haar ervaring binnen dit project. Ook BRAL deelt via haar website haar ervaringen om andere initiatieven te helpen bij het opstarten van een schoolstraat.

d. Het Andere Atelier

De Brusselse regering wil een nieuw Gewestelijk Actieplan Verkeersveiligheid opstellen voor 2021-2030, om tegen 2030 ‘Vision zero’ te bereiken. Bij de opmaak van dit plan nam de overheid zich voor om zoveel mogelijk stakeholders te betrekken. Tegelijk erkende ze ook dat het opstellen van zo’n Actieplan zich moet verrijken met een breder maatschappelijk debat. Op die manier krijgt het actieplan ook voeling met wat er leeft: zo stoelt het zich op de dagelijkse beleving van de stad door haar bewoners en gebruikers. Tegelijk worden de stad en haar burgers uitdragers van het plan en haar ambities.

Net om die voeling met de stad te bereiken, organiseerden de burgerorganisaties Heroes for Zero, Filter Café Filtré en BRAL een “Ander Atelier”, dat het debat uit de 'formele' context van het planproces haalt. Het ‘Andere Atelier’ wou burgers, collectieven en organisaties betrekken en de kracht van de verbeelding inzetten om op een positieve manier te overtuigen. We deden dat door (1) ons te inspireren aan buitenlandse voorbeelden, (2) door met ‘boots on the ground’ door de stad te trekken (wandelingen in de stad waarbij verkeers(on)veiligheid tastbaar werd) en (3) door een co-creatief “Horizon atelier” waarbij de deelnemers collectief aan de slag gingen om een verkeersveilig Brussel te verbeelden. De buitenlandse inspiraties werden in interactieve online sessies gepresenteerd, en zijn nog steeds te bekijken via YouTube pagina. Het gaat om voorbeelden uit Parijs, Oslo en Berlijn. De wandelingen in Ganshoren, Evere, en Sint-Gillis zijn in 4-minuten filmpjes ook op YouTube te vinden. In 2021 worden de belangrijkste vaststellingen in een eindrapport verzameld.

e. Lessen uit Parijs

BRAL was eerder op het jaar al eens gaan luisteren in Parijs, tijdens onze excursie in het voorjaar (zie verder). We bekeken de vooruitgang van het RER vélo, de toekomstperspectieven voor de Périphérique, de ontwikkeling van een nieuwe tramlijn, en het terugwinnen van publieke ruimte op de auto aan heel wat symbolische grote rotondes. De opgedane kennis en inzichten deelden we via onze website.

f. Groen-blauw in de stad

Al enkele jaren denkt BRAL samen met BSI-BCO, AWB, WelkomopdeKleineRing (ontpopt uit Bye Bye Kleine Ring) en vele andere partners na over de Vijfhoek als metropolitaan centrum voor een ecologische stad. Het onderzoek van Brussels Centre Observatory van het Brussels Studies Institute (BSI-BCO) naar het Brussels grootstedelijk centrum leidde tot een visie die de voetganger centraal stelt in het hele stadscentrum, iets waar BRAL zich in kan vinden. De visie sluit aan bij het Gewestelijk Plan voor Duurzame Ontwikkeling en Good Move. Eind 2019 konden we concreet aan de slag met een project blauw-groen in de zuidelijke vijfhoek, gesteund door de VGC in het kader van Stedelijk Beleid.

Project Zuidelijke Vijfhoek – tussentijdse resultaten van de co-productieve workshops door AWB, BRAL, BSI-BCO en Bye Bye Kleine Ring. © AWB, 2018

BRAL werkte ook in 2020 verder aan dit ‘groenblauw project’, waarbij we samen met verschillende partners inzetten op het creëren van een netwerk van productief groen en verzachte mobiliteit. Het voorstel hier bestaat uit het creëren van een netwerk van lokale scholen en lokale organisaties (bv. buurthuizen, Kind en Gezin, jeugdcentra, kinderdagverblijven, enz.) op basis van voetgangersmetriek. Deze straatruimtes zijn tegelijkertijd veilig, beveiligd en ademend, omdat ze vrij zijn van de dominantie van het gemotoriseerde verkeer. Daarnaast zijn de "vergroening" en de doorlaatbaarheid van het stadscentrum van Brussel, in combinatie met de versterking van de blauwe netwerken, toekomstige uitdagingen in de strijd tegen “hitte-eilanden”. BRAL interviewde verschillende actoren rond de as om de potentiële zones en linken te identificeren. Een eerste workshop bracht deze eerste ideeën en actoren samen om verder te werken naar een concreet netwerk. In 2020 worden de ideeën verder uitgewerkt naar interventies.

g. Zonale heffing en autofiscaliteit

De invoering van een zonale heffing is al jarenlang een strijdpunt voor BRAL. Toen de Brusselse regering vorig jaar de deur openzette voor een zonale, Brusselse heffing op basis van de Low Emission Zone en de ANPR-camera’s (Automatic Number Plate Recognition, automatische nummerplaatherkenning) juichten we dit toe. Net zoals de ambitie om het “systeem van de Belasting op de Inverkeerstelling (BIV) [te] herzien door een grotere progressiviteit, in functie van de milieuprestaties van de voertuigen (gewicht, reëel vermogen en soort brandstof), in te bouwen om de aankoop van voertuigen die niet aangepast zijn aan het verkeer in een stedelijke omgeving, te ontmoedigen.” (Uit het Brussels Regeerakkoord 2019-2024, p. 81)

Zo’n systeem is natuurlijk niet zonder gevolgen, voor de Brusselaar en de pendelaar. BRAL besprak daarom dit Brussels dossier met de Belgische milieuverenigingen. Gezien geen enkel ander gewest bereid leek om een systeem van slimme kilometerheffing op tafel te leggen, spraken de milieuverenigingen samen hun steun uit voor de Brusselse overheid om door te gaan met dit plan.

Tijdens de coronacrisis hield BRAL het thema warm, met een aantal bijdragen in haar nieuwsbrief en op de website. Meermaals wees BRAL erop dat de zonale heffing het puzzelstukje is om echt aan traffic calming te doen, zonder verkeerstromen te verplaatsen of congestie te doen toenemen.

In oktober 2020 werden de contouren van het instrument zichtbaar. Het kreeg ook een naam: SmartMove. BRAL juichte de komst ervan toe, en onderlijnde tegelijk dat de modaliteiten vooral ten dienste moeten staan van een verminderde autodruk, niet van de regionale kas van de Brusselse regering. In de publieke opinie werd er met scherp geschoten op het instrument. BRAL regeerde met een bijdrage samen met Greenpeace, Filter Café Filtré en MOBI van VUB, die ook online op Le Soir verscheen.

In de toekomst zal BRAL het voorgestelde instrument - een combinatie van een cordonheffing en een kilometerheffing - grondig analyseren op haar verdiensten. We pleiten er vooral voor om duidelijke doelstellingen inzake mobiliteit te koppelen aan het instrument. Enkel zo kan men de modaliteiten bijsturen of aanpassen in functie van het al dan niet behalen van deze objectieven.

h. Autosalon 2020

Een coalitie van verenigingen en burgerbewegingen, actief rond duurzame mobiliteit, riep de overheid op om de promotie van auto's, inclusief reclame, aan banden te leggen. Er is urgentie: luchtverontreiniging tast onze gezondheid aan, de klimaatnoodtoestand is uitgeroepen en actieve weggebruikers riskeren elke dag hun leven. De coalitie riep ook de burger op om niet deel te nemen aan deze hoogmis van autoreclame en begon een petitie.

Zoals altijd gaat de aanloop naar dat salon gepaard met een stortvloed aan publiciteit, vooral voor krachtige, snelle, massieve en dus gevaarlijke auto's. Deze reclame palmt massaal alle media en de openbare ruimte in. Eraan ontsnappen is onmogelijk.

Deze coalitie vraagt daarom:

Het einddoel is om alle reclame voor auto's af te schaffen.
Een eerste stap is om reclame te verbieden voor voertuigen met een te hoge uitstoot van schadelijke stoffen, een te hoog gewicht, en een vermogen, snelheid en vorm die gevaarlijk is voor andere weggebruikers.

Op donderdag 5 december 2019 hield FEBIAC, de Belgische automobiel- en tweewielerfederatie, haar persconferentie voor het Autosalon jaargang 2020. Een coalitie van BRAL, GRACQ, Bruxsel’AIR, IEW, en Fietsersbond was erbij met haar eigen perscommuniqué, en deelden tijdens de persconferentie van FEBIAC voor haar kantoren flyers uit met een oproep om niet naar het autosalon te gaan #BoycottAutosalon. Zoals onze eigen Piet Van Meerbeek het later in de studio’s van BRUZZ stelde: ‘is het Autosalon nog wel van deze tijd?’.

BRAL was met een fotobooth te vinden op het Autosalon. BRAL ging in gesprek met de bezoekers van het Autosalon. Tijdens een minifotosessie konden de bezoekers van het Autosalon dromen over hun nieuwe auto. Ze namen plaats achter het stuur om te watertanden van hun automobiele toekomst. Met de bergen of de stad op de achtergrond waanden ze zich in een autoreclame. Maar wat ze niet wisten, was dat deze fotoshoot nep was. De bezoekers kregen geen foto, maar wel een flyer mee naar huis. De fotoshoot was nep om aan te kaarten dat de publiciteit voor auto’s ook nep is. Terwijl de reclame een beeld schetst van autobestuurders die vlotjes zoeven door de stad, rijden automobilisten er eigenlijk aan amper gemiddeld 11 kilometer per uur. Waar de baan op een reclameaffiche altijd leeg is, staat een Belg eigenlijk jaarlijks gemiddeld 55 uur in de file. En terwijl je vaak heerlijke bestemmingen te zien krijgt in televisiespotjes, adem je in diezelfde files een ongezonde hoeveelheid slechte lucht in.

Op 11 januari trokken we de straten in. De coalitie organiseerde een critical mass, die voor de gelegenheid een “Mythical Mass” werd, genoemd naar de mythes die autoreclames aan de man trachten te brengen, maar die niets te maken hebben met de trieste realiteit. Het was een feestelijke optocht, met jong en minder jong!