Artikels
Thema
Op 24 oktober hebben negen inwoners van heel België samen met de NGO ClientEarth een rechtszaak aangespannen tegen de regionale overheden. Twee Brusselse burgers sloten zich bij de rechtszaak aan. De reden? De Belgische regeringen slagen er niet in de gezondheid van de bevolking te beschermen tegen schadelijke luchtverontreiniging in het hele land.
Schadelijke niveaus van luchtverontreiniging
Luchtverontreiniging wordt in verband gebracht met verschillende ernstige gezondheidsproblemen, waaronder astma, een reeks andere aandoeningen van de luchtwegen zoals chronische bronchiolitis, chronische obstructieve longziekte, longkanker, hartfalen en beroertes. Deze problemen kunnen ernstige schade toebrengen aan de levenskwaliteit, de gezondheid en zelfs de dood van mensen - vooral kinderen, ouderen en mensen met een laag inkomen. In België was luchtvervuiling alleen al in 2018 verantwoordelijk voor bijna 8.700 vroegtijdige sterfgevallen. Maar veel mensen die lijden, weten misschien niet dat hun gezondheidsproblemen verband kunnen houden met het inademen van vuile lucht.
In september 2021 verlaagde de Wereldgezondheidsorganisatie - 's werelds belangrijkste autoriteit op het gebied van luchtvervuiling en gezondheid - de aanbevolen grenswaarden in haar richtlijnen voor luchtkwaliteit vorig jaar in sommige gevallen met 75%. Na een zorgvuldige herziening van de meest recente wetenschappelijke gegevens hebben zij aanbevolen de "aanvaardbare" niveaus van verschillende verontreinigende stoffen, waaronder zwevende deeltjes (PM2,5) en stikstofdioxide (NO2), drastisch te verlagen. Zij benadrukten dat er geen veilige niveaus van luchtverontreiniging bestaan.
Falen van de overheid om de gezondheid te beschermen
In België is het aan het Gewest om de luchtverontreiniging te regelen. Historisch gezien zetten zij de luchtverontreinigingsniveaus om die door de voornaamste EU-wetten inzake luchtkwaliteit worden bepaald.
Sinds de publicatie van de nieuwe aanbevelingen van de WHO hebben de Belgische autoriteiten geen enkele herziening van het wettelijk kader in gang gezet, hoewel de verwoestende gevolgen van luchtverontreiniging bekend zijn. Dat betekent dat burgers worden blootgesteld aan giftige vervuiling op niveaus waarvan we weten dat ze ernstig onveilig zijn.
Daarom eisen negen eisers - van wie de meesten aan ademhalingsproblemen lijden - samen met de milieuadvocaten van ClientEarth dat de autoriteiten de wetgeving inzake luchtkwaliteit aanscherpen in het licht van de meest recente wetenschappelijke gegevens om hen en hun gezinnen te beschermen tegen gevaarlijke vervuiling.
Volgens de eisers schendt het uitblijven van maatregelen hun fundamentele recht om schone en gezonde lucht in te ademen en brengt het hun gezondheid en die van hun kinderen onnodig in gevaar.
De drie regionale autoriteiten worden voor de burgerlijke rechtbank van Brussel gedaagd omdat de eisers stellen dat luchtverontreiniging niet stopt bij de regionale grenzen en dat voor de aanpak van deze gezondheidscrisis dus een gecoördineerde nationale aanpak nodig is.
Maak kennis met Eric-, een eiser uit Brussel
In Brussel hebben zich twee burgers bij de zaak gevoegd. Een van hen, Eric, woont in Sainctelette. Hij kreeg enkele jaren geleden astma.
Voor meer informatie over de zaak, ga naar deze website
Foto's: : Valerianne Poidevin, BRAL
Vrijdag 21/10 konden de deelnemers van de rondetafel van SuperTerram niet enkel genieten van lekker eten. De namiddag was ook een vruchtbare bodem voor uitwisselingen tussen administraties, burgers, organisaties en bedrijven.
Er waren presentaties over de bodem van onder andere het Super Terram-team, Brussel Leefmilieu en Plant en Houtgoed. Er was een tentoonstelling met de waarnemingen vanop Schaarbeek Vorming waar we bijleerden dat de aanwezigheid van marters en eikelmuizen een teken zijn van een wilde site. Want van zodra er teveel “domestieke” dieren te vinden zijn zoals honden en katten, pakken de marters en eikelmuizen hun biezen.
Wanneer zat jij voor het laatste met je vingers in de grond?
Wanneer heb jij voor het laatst de aarde aangeraakt? Met die vraag trok Kinch de straat op in het noorden van Brussel rond Schaarbeek Vorming. Van die antwoorden maakte hij een podcast, “Soil Stories”. Deze podcast is nog een work in progress dus niet verschieten als binnenkort ook jij deze vraag onder de neus krijgt. Toen Kinch de vraag stelde aan de zaal, kreeg hij ook hier heel verschillende antwoorden: “gisteren”, “drie weken geleden” en zelfs “nog nooit”!
Gelukkig was daar Jolein die in de derde tafel een apocalyptisch voorbeeld had voorbereid. Ze had geredde aarde en brieven uit de toekomst meegebracht, om de verbeeldingsoefening zo realistisch mogelijk te maken: “Wat als de bodemcrisis erger is dan we nu denken?”
In een andere tafel zaten de planners aan een tijdslijn: hoe ziet een ontwikkelingsproject er gewoonlijk uit? En hoe zou het beter kunnen om de waarde van de bodem in rekening te brengen? De aanwezigen kwamen uit alle hoeken van Brussel en kwamen verbazend genoeg tot dezelfde conclusie: de doeners moeten meezitten aan de denktafel en tijdens het proces moeten denkers en doeners goed contact houden met elkaar. Iets om te onthouden voor het vervolg!
Bedankt aan alle deelnemers, zij hebben deze dag voor ons gemaakt! We gaan met groot enthousiasme een vervolg breien aan het eerste deel van dit Innoviris CoCreateverhaal. Because we are digging it!
Het actiecomité “Sauvez nos bancs / Red onze banken” dient een erfgoedpetitie in om het Noordstation in zijn geheel te laten beschermen. Het actiecomité was gealarmeerd door het weghalen van de houten banken in het Noordstation en wilde de banken beschermen. Na een aantal acties waaronder een optocht, besloten ze om niet enkel de banken te redden, maar willen ze ook “een coherenter beheer van het station, met onder meer garanties dat de houten banken worden bewaard, of in ieder geval banken die beter samengaan met het architecturale geheel dat het station tot nu toe gebleven is.”
Omdat het om een officiële petitie gaat, moet dit op papier, ingevuld door inwoners van het Brussels gewest en alle gevraagde gegevens. Je vindt een petitieformulier in bijlage onderaan. Je kan dit formulier afdrukken en per post naar het kantoor van BRAL sturen (Zaterdagplein 13). We hebben ook exemplaren ons op kantoor die je kan komen halen of ter plaatste kan tekenen, geef ons dan even een seintje.
Stel: als werknemer of werkgever van een bedrijf wil je je weg zoeken door Brussel voor je levering. Files, daar heb je niet zoveel zin in. Bovendien: je geeft een beetje om je gezondheid en je weet dat je best veel slechte lucht inademt als je in de file staat (meer zelfs dan andere vervoersmodi, verdorie). Daar heb je dus eigenlijk ook geen zin in.
Heb je dan al eens gedacht aan een cargobike?
Wist je dat Brussel Leefmilieu premies geeft aan professionals die een cargobike willen aanschaffen voor leveringen? En wist je dat je dankzij de aethalometers van Brussel Leefmilieu de luchtkwaliteit kan meten op je traject, en zelfs kan vergelijken welk afgelegde traject het “properst” is voor je longen?
Zin om de haalbaarheid te testen van leveringen met de fiets? Op cairgobike.brussels vind je alle info.
Oh ja, als je niet meteen een cargofiets wil aanschaffen, kan je er ook eentje testen voor twee weken lang bij Pro Velo.
Hier is een registratielink : Testing bakfiets - Billetweb
Let op:
Het begin en einde van deze sessies is in Anderlecht.
Als je je inschrijft:
- Zorg ervoor dat je de lading op eigen krachten kan ophalen voor het vertrek: 16.00 uur (met 2 uur verplichte training ter plaatse) aan het Circularium: Bergensesteenweg 95 te Anderlecht.
- Kom de lading om 17.00 uur terugbrengen naar het Circularium 15 dagen later (je keert daarna op eigen krachten terug).
In de toegestuurde link: moet je aanduiden welke fiets en accessoires je wenst (afhankelijk van de beschikbaarheid) en of je al dan niet een luchtsensor wil dragen voor de studie van Leefmilieu Brussel en de VUB in het kader van de Cairgo Bike project (het is voor het goede doel!) .
Sommige data vallen tijdens de vakantie, zorg er dus voor dat je beschikbaar bent, er wordt een borg van 350 euro gevraagd op het moment van inschrijving om je deelname te valideren en te voorkomen dat je op het laatste moment annuleert (deze borg wordt integraal terugbetaald bij het terugbrengen van de fiets).
Het voorstel van de Europese Commissie voor de nieuwe luchtkwaliteitsstandaarden in de EU ligt niet in lijn met de meest recente wetenschappelijke inzichten. We roepen de lidstaten op om bij te sturen.
Zoals we eerder aankondigden, kwam de Europese Commissie op 26 oktober 2022 met haar voorstel voor het nieuwe regelgevende kader inzake luchtkwaliteit, de zogenaamde ambient air quality directive (AAQD). De oude regelgeving dateerde van 2008, en het is een understatement om te zeggen dat deze niet erg up-to-date was met de huidige wetenschappelijk inzichten over de impact van luchtkwaliteit op onze gezondheid. Experts tonen immers meer en meer aan dat er geen veilige ondergrens bestaat voor luchtvervuiling.
Gapend gat tussen EU-voorstel en gezondheidswetenschap
Het goede nieuws is dat de Europese Commissie een zero emission policy voorstelt. Alleen prijkt daar het jaartal … 2050 op. Het slechte nieuws is dus dat de Commissie de zero emission met deze AAQD-hervorming nog niet (of pas in 28 jaar) gehoord wil hebben. Er blijft daardoor een enorm gat gapen tussen wat gezondheidswetenschappers zeggen en wat er op EU-niveau van kracht zal zijn.
Zo stelt de hernieuwde AAQD een jaargemiddelde van 20µg/m³ voor NO2 als wettelijke norm voorop. Dit laat het dubbele toe van wat de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) vorig jaar als aanbeveling formuleerde. Hetzelfde geldt voor fijn stof (PM2,5). Het voorstel van de Commissie spreekt hier van een norm van 10µg/m³, terwijl de WGO 5µg/m³ vooropstelt.
De normering is één ding. De afdwingbaarheid een andere. Als we weten dat de vorige normen eigenlijk al in 2010 dienden gerespecteerd te worden, dan duidt dat op een serieus probleem. Want het moge duidelijk zijn: op vele plaatsen in Europa halen we zelfs de huidige normwaarden niet. De voorbije jaren zijn er hieromtrent een heel scala aan rechtszaken geweest. Zo ook in Brussel. Veelal gingen die over het al dan niet vaststellen van de overtreding (hoe en waar meten) of over het al dan niet tekort schieten van het beleid (impactberekeningen van vooropgesteld beleid). Slechts in een aantal gevallen dwong de rechter de overheden ook tot concrete maatregelen.
Men zou dus verwachten dat de nieuwe regelgeving de afdwingbaarheid zou bijsturen, door beter wettelijk te verankeren wat de verplichtingen van de overheden zijn en daar ook duidelijke sancties tegenover te plaatsen. Quod non. Zoals Client Earth opmerkte, dreigen bestaande of nieuwe standaarden gewoon een lege schelp te blijven.
Brussels gewest kan de dans leiden
Dit voorstel zal nu naar de Europese Raad van bevoegde ministers gaan. Hier komen de nationale belangen in het spel. Dat worden dus bijzonder moeilijke onderhandelingen. De uitdagingen in West-Europese steden (zoals Brussel) zijn van een andere orde dan in Oost-Europa. Daar is immers een groot probleem op het vlak van fijn stof, terwijl wij hier eerder met een stikstofprobleem kampen. Het gevaar is reëel dat verschillende lidstaten voor verschillende substanties op de rem gaan staan, en dat dit voorstel nog sterk verwatert.
Het goede nieuws is dat het Brussels Gewest heeft verkondigd om in deze discussie op de lijn van een harmonisatie met de WGO-normen te zitten. Hopelijk krijgt minister Maron ook zijn Vlaamse en Waalse collega’s hiervan overtuigd. Als BRAL schreven we al –samen met een coalitie van milieu- en gezondheidsorganisaties- de bevoegde ministers in alle gewesten aan.
De boodschap is duidelijk. De herziening van de AAQD is nodig. Maar opnieuw heeft de EU koudwatervrees. De wetenschappelijke onderbouwing van de gezondheidsimpact van luchtvervuiling is overweldigend. Hierover mag geen compromis gesloten worden.
De laatste decennia was het de norm dat de openbare ruimte voornamelijk diende als circulatieruimte. Maar de uitdagingen voor en de noden van bewoners en gebruikers van de publieke ruimte in de stad zijn meer dan dat alleen. BRAL, Heroes for Zero en Clean Cities Campaign zien circulatieplannen als middel bij uitstek om leefwijken te creëren.
Zoektocht naar (adem)ruimte
De laatste decennia diende de publieke ruimte voornamelijk als circulatieruimte. Ondertussen zijn overal ter wereld steden anders gaan denken over de invulling van de openbare ruimte. De uitdagingen zijn dan ook niet min: luchtkwaliteit, geluid, hitte, verkeersveiligheid, stress, densiteit, … Tegelijk zoeken steden plaats om de noden te lenigen van stadsbewoner uit de 21ste eeuw. Groen en blauw blijken essentiële elementen voor onze mentale gezondheid. Speelruimte en actieve mobiliteit zijn ingrediënten voor de fysieke gezondheid van jong en oud. Om te komen tot burgerschap en cohesie hebben we nood aan verblijfs- en ontmoetingsplaatsen.
Hoe onze wijken omtoveren tot leefwijken?
BRAL, Heroes for Zero en Clean Cities Campaign geloven dat goede circulatieplannen mogelijkheden bieden om onze wijken tot leefwijken om te toveren, wijken waar bovenstaande functies ruimte krijgen. Om een andere invulling te kunnen geven aan de openbare ruimte zal de auto plaats moeten inleveren.
Le tout à la bagnole est fini. De vraag is echter hoe en welke plaats je ‘m dan wel nog geeft.
We gingen ten rade bij Transport & Mobility Leuven (TML) om te weten te komen hoe dat kan. Zij bestudeerden binnen- en buitenlandse voorbeelden en leverden ons een rapport af met de elementen die zo’n circulatieplan doen slagen en de afwegingen die hierbij spelen. We distilleerden er zeven organisatieprincipes uit die volgens ons nodig zijn om met circulatieplannen het verschil te maken.
Voorbeelden als Gent, Barcelona, Londen of Utrecht inspireren hierin. Ze slagen erin om de autodruk naar beneden te halen en ruimte vrij te maken in het hart van de wijken en daarbuiten.
Inspiratie, leidraad én meetlat
We hopen dat deze publicatie een bron van inspiratie kan zijn voor huidige en toekomstige plannen in Brussel. Voor de planner boven de tekentafel. Voor de politicus die het kader uitzet. Voor de burger die zijn of haar ambities formuleert. Maar bovenal hopen we dat het een leidraad kan zijn om tot een gesprek te komen over de toekomstige inrichting en functie van de openbare ruimte en de plaats die mobiliteit hierin krijgt.
Voor ons als burgerbewegingen vormt deze publicatie de blauwdruk, de meetlat waartegen wij toekomstige en huidige plannen houden.
We zijn benieuwd naar je feedback! Je kan Tim Cassiers (tim@bral.brussels) en Lieselotte Gevens (lieselotte@bral.brussels) contacteren voor al je vragen, suggesties, opmerkingen en een goed gesprek.
Veel leesplezier,
BRAL, Clean Cities Campaign en Heroes for Zero
Hoe kan ik de publicatie lezen?
- Je vindt de pdf van de publicatie hier of onderaan deze pagina. We maakten ook een handige samenvatting van de principes hier.
- Je kan de publicatie op papier komen lezen in onze bibliotheek op het Zaterdagplein 13, 1000 BXL.
- Voor wie in de diepte wil duiken, kan ook het rapport van Transport & Mobility Leuven doornemen.
- Wil je graag als eerste alle BRAL-publicaties bij jou thuis ontvangen? Word dan lid van BRAL! Voor 25 euro ondersteun je ons werk voor een jaar - te beginnen op het moment dat we je lidgeld ontvangen. Samen ijveren we voor een duurzaam, betaalbaar en solidair Brussel! www.bral.brussels/word-lid
- Wil je graag de papieren publicatie bestellen voor een specifiek doel? Contacteer ons dan op info@bral.brussels.
TLDR: De leefwijk - Zeven principes voor circulatieplannen
De norm dat de openbare ruimte voornamelijk diende als circulatieruimte, is voorbij. Een stad kent meer noden en uitdagingen. BRAL, Heroes for Zero en Clean Cities stellen voor om circulatieplannen te gebruiken als middel om leefwijken te creëren dankzij de studie van Transport & Mobility Leuven.
- De leefwijk spiegelt de 15-minutenstad.
- Ruimtelijke (autovrije) kernen structureren de leefwijk.
- Het voetgangersnetwerk is de hoofdstructuur van de leefwijk.
- Een veilig en comfortabel fietsnetwerk maakt van de fiets een alternatief voor de auto binnen de leefwijk.
- Vlotte en goed ingerichte openbaar vervoersassen
- Een hiërarchisch autonetwerk leidt het autoverkeer via de juiste straten.
- Elke plek in de leefwijk is toegankelijk.
De Klimaatcoalitie houdt een gemengd gevoel over aan de conclusies van COP 27. Het definitieve besluit geeft een positief signaal aan de meest kwetsbare landen en zet een stap vooruit op vlak van klimaatrechtvaardigheid. De algemene ambities daarentegen stellen zwaar teleur en bieden geen antwoord op de klimaaturgentie, zeker wat betreft het uitfaseren van fossiele brandstoffen.
Een fonds voor “ Loss and Damage”
In Sharm el-Sheik werd een historische stap vooruit gezet op het vlak van “loss and damage”, met de oprichting van een fonds om de slachtoffers van klimaatschade te ondersteunen. De concrete details moeten nog worden vastgesteld, maar het politieke signaal aan de meest kwetsbaren is groot. Zij zijn het minst verantwoordelijk voor de klimaatcrisis, maar worden wel het zwaarst getroffen door de gevolgen.
“De oprichting van het klimaatschadefonds is een grote stap voorwaarts naar internationale solidariteit. We zijn verheugd dat dit is opgenomen in de klimaatonderhandelingen.", aldus de vice-voorzitster van de Klimaatcoalitie, Zanna VANRENTERGHEM.
Gemiste kans om uit de fossiele brandstoffen te stappen
Op vlak van klimaatambitie is de uitkomst een grote teleurstelling. Er is geen enkele vooruitgang over het uitfaseren van fossiele brandstoffen, ondanks de steun hiervoor van rijke én lagere inkomenslanden. Wel positief is dat de landen de komende jaren in gesprek zullen gaan om te werken aan concrete oplossingen voor alle sectoren.
“De kloof naar 1,5°C blijft schrijnend. Terwijl de klok blijft tikken, zorgde deze COP niet voor een nieuwe dynamiek. Urgente actie op grote schaal is noodzakelijk om verdere klimaatontwrichting te voorkomen”, zegt de vice-voorzitster van de Klimaatcoalitie Zanna VANRENTERGHEM.
Klimaatadaptatie: een kleine stap vooruit, maar financiering blijft achter
We zien een kleine vooruitgang voor klimaatadaptatie, met een grotere prioriteit voor landbouw.
"De opname van agro-ecologie, kleinschalige landbouw en een systemische aanpak van de voedselketen wordt toegejuicht, aldus de vice-voorzitster van de Klimaatcoalitie, Zanna VANRENTERGHEM. Op vlak van de financiering schiet COP 27 echter zwaar tekort. De belangrijke eis van het Afrikaans continent om de financiering te verdubbelen tegen 2025 werd niet beantwoord.”
Mensenrechten en klimaatrechtvaardigheid
Tegenstrijdige gevoelens rond mensenrechten. Deze COP erkent voor het eerst het recht op een gezonde leefomgeving, maar in vele andere dossiers overheerst teleurstelling, o.a. in koolstofmarkten en genderrechtvaardigheid. De finale tekst neemt kinderrrechten expliciet op, waardoor hun eisen in de toekomst echt kunnen worden gehoord. Ook positief is de gedeelde ambitie om werk te maken van een rechtvaardige transitie. Al blijft de inhoud vaag rond medezeggenschap voor werknemers, respect voor arbeidsrechten en universele sociale bescherming.
Foto: Stadsbiografen, Maxim Van Den Bossche
BRAL start in samenwerking met Leefmilieu Brussel nieuwe NO2-metingen van de buitenlucht. Na het globale beeld van CurieuzenAir kiezen we voor gerichte metingen op de vermoedelijk meest vervuilde plaatsen en voor mini-meetcampagnes in functie van veranderingen in de publieke ruimte. Ook jij kan hieraan bijdragen. We leggen uit hoe.
Open vragen rond de evolutie van de Brusselse lucht
Tijdens de grootschalige burgerwetenschapscampagne CurieuzenAir brachten we samen met de Universiteit Antwerpen en de Brusselaars de Brusselse lucht in kaart. Uit de resultaten bleek dat - hoewel de evolutie over vele jaren positief is - er nog een lange weg te gaan is. 98% van de Brusselaars ademt een lucht in de niet voldoet aan wat de Wereldgezondheidsorganisatie als drempelwaarde (10µg/m³ NO2 concentratie) vooropstelt. Nog erger is dat er nog altijd plaatsen zijn waar de luchtkwaliteit niet voldoet aan de huidige Europese normen (40µg/m³ NO2 concentratie). Tegelijk stelden we vast dat de luchtkwaliteit beter was dan soms verwacht. De lage-emissiezone, de voetgangerszone in Brussel-centrum, infrastructurele ingrepen op verschillende plaatsen, het toenemend aantal mensen dat eerder kiest voor fiets en voeten, … hebben hun positief effect. Het goede nieuws was dat er hoop is dat we op een dag gezonde lucht kunnen ademen. Alleen gaat het nog te langzaam.
Na CurieuzenAir bleven we nog met vragen zitten. Wat was het effect van de naweeën van de covid-19 periode? In de officiële meetstations zien we bijvoorbeeld de luchtvervuiling weer omhooggaan. Zet de algemeen dalende trend zich door of wordt die trend helaas opnieuw doorbroken? Blijven de meest vervuilde plaatsen achter bij de algemene verbetering? Vergroot dit de kloof inzake milieurechtvaardigheid? Gaat de verbetering wel snel genoeg, wetende dat we anno 2022 nog steeds focussen op EU-waarden die door de wetenschappelijke inzichten voorbijgesneld zijn? Draagt het huidige beleid, zoals Good Move of Renolution, bij aan een versnelling?
Genoeg vragen om blijvend te onderzoeken hoe het met onze lucht gesteld is. Genoeg vragen ook om te blijven sensibiliseren en mobiliseren rond het belang van gezonde lucht. Want nog steeds zijn heel wat Brusselaars niet voldoende op de hoogte van de negatieve impact van slechte lucht op hun gezondheid en die van hun kinderen. Nog te weinig horen we hoe opstoten in luchtvervuiling een goed leven voor Brusselaars met ademhalingsproblemen soms onmogelijk maken. Nog te veel inwoners zien luchtvervuiling als een quasi “natuurlijk” gegeven in de stad. Nog steeds schuiven politici en beleidsmakers gezonde lucht wel naar voren als noodzakelijk, maar trekken ze tegelijk van leer tegen de maatregelen die daartoe zouden moeten leiden.
Daarom lanceert BRAL samen met Leefmilieu Brussel een nieuw luchtmeetproject onder de reeds gekende noemer ExpAIR. Hoewel we verder bouwen op CurieuzenAir, gaan we deze keer niet voor de grote schaal. We willen liever meten op plaatsen waar de nood het hoogst is. Daar waar we weten/vrezen dat de luchtvervuiling hors normes is en daar waar we denken dat beleid een positieve of negatieve impact heeft. Het project omvat zodoende twee luiken:
1) een secundair meetnet van (semi-) permanente metingen op de meest vervuilde plaatsen;
2) metingen met burgers, collectieven, gemeenten, … rond de plaatsing van een bepaalde maatregelen zoals circulatieplannen of schoolstraten.
Een secundair meetnet
De Europese wetgeving, omgezet in het Brussels Wetboek voor Lucht, Klimaat en Energie, is duidelijk. Boven de 40µg/m³ NO2 concentraties is de luchtkwaliteit illegaal. Dat gaat niet over een gemiddelde voor het hele gewest, maar over elke plaats. Nergens in Brussel mag de lucht boven deze concentratie gaan. Toch blijkt uit modellen van Irceline en bevestigd door CurieuzenAir, dat op vele plaatsen in Brussel dit wel het geval is. Het gaat dan merendeels over grote boulevards en street canyons met redelijk wat verkeer. Hoewel het Brussels geometrisch meetnet deze plaatsen wel representeert met meetstations op Regentlaan, Wetstraat, Keizer Karellaan, is dit niet altijd voldoende om rekenschap te geven van de ware grootteorde van deze overschrijdingen.
Vandaar dat wij vanaf volgend jaar meewerken aan een secundair meetwerk. Met passieve samplers - jullie kennen de techniek nog van bij CurieuzenAir, gaan we op de vermoedelijk meest vervuilde plaatsen van het Gewest permanente metingen verrichten. Het gaat over metingen per maand, zodat we maandelijks een update kunnen geven van hoe de lucht op deze plaatsen evolueert. We hebben in eerste instantie ruimte voor 20 meetplaatsen. Later kan dit uitbreiden. Voor de selectie van deze plaatsen kijken we naar CurieuzenAir en les Chercheurs d’Air. Daarnaast kunnen we plaatsen opnemen waar tijdens het CurieuzenAir-onderzoek geen meter stond, of waar we vermoeden dat het verkeer toen ongebruikelijk lager lag.
Uw suggesties voor deze plaatsen zijn meer dan welkom.
Naast het meten zelf is het de bedoeling van het project om omwonenden en lokale organisaties nauw te betrekken. We vragen geen meet-engagement deze keer, omdat het meetprotocol redelijk wat interventies over langere termijn inhoudt. We zullen wel lokaal informeren, sensibiliseren en mobiliseren rond resultaten en hoe we hiermee aan de slag kunnen gaan, richting beleid en maatregelen.
Bent u met uw collectief of vereniging bereid hier mee gemeenschap rond te maken, laat het ons dan ook weten.
We komen in elk geval later en meer specifiek bij iedereen terug op het moment dat de selectie van meetlocaties gemaakt is.
Lokale impact metingen
Het tweede luik van het project gaat over gerichte metingen naar de effecten van bepaalde beleidsmaatregelen. Hoewel het verbeteren van de luchtkwaliteit en de bescherming van de volksgezondheid een globale aanpak vereist en onder de bevoegdheid van het gewest valt, kan ook lokaal het verschil gemaakt worden. Met op verkeer gerichte maatregelen kunnen lokale overschrijdingen veroorzaakt door sluipverkeer of street canyons aangepakt worden. We denken bijvoorbeeld aan schoolstraten, speelstraten, circulatieplannen, filters, etc.
Bent u als collectief of als gemeente van plan om een verkeers-sturende maatregel in te voeren en wil u de impact daarvan monitoren, neem dan met ons contact op.
Vaak behoort het verbeteren van de luchtkwaliteit tot de doelstellingen achter deze maatregelen. Maar even vaak ontbreekt goede monitoring ervan om te kijken of het beleid daar ook in slaagt. Verbeterden de genomen maatregelen effectief de luchtkwaliteit? Hebben maatregelen genomen op één plaats een negatieve impact op een andere plaats? Door voor, tijdens en na te meten kunnen we nagaan of en waar bijgestuurd moet worden, waar bijkomende maatregelen nodig zijn enzovoort.
Daarnaast koppelen we hier een luik burgerwetenschap aan. We pakken deze metingen collectief aan, in open gesprek met alle belanghebbenden. Samen beslissen we over waar we meten, tijdens welke periodes, op basis van welke onderzoeksvragen. Tijdens ateliers zoeken we ook uit wat we wel en niet kunnen meten, welke beperkingen er zijn, hoe we effectief kunnen meten, hoe we de resultaten kunnen interpreteren, … Zo draagt meten ook bij aan collectieve kennisontwikkeling.
Draag je steentje bij
Samengevat: een nieuwe meetcampagne dus. Waar we als BRAL samen met Leefmilieu Brussel instaan voor de metingen. Maar BRAL zou BRAL niet zijn, als ook jullie hier niet aan zouden kunnen bijdragen.
Voor de vaste meetpunten kan je ons laten weten wat volgens jullie de plaatsen zijn waar we echt moeten meten. Welke grote boulevards ontbraken er volgens jou in CurieuzenAir? In welke street canyon heb jij het moeilijk adem te halen? Maak je lijstje op en stuur het ons op.
Voor de lokale metingen, neem met ons contact op als je met je collectief, vereniging, school, … de impact van maatregelen wil kennen. Komt er een schoolstraat voor je school? Organiseer je een zomerstraat? Voer je als gemeente een circulatieplan in? Wij bekijken met u de mogelijkheden tot meten en brengen alle stakeholders rond de tafel om een gerichte meetcampagne op te starten.
Contact: expair@bral.brussels
BRAL steunt de brief die Chercheurs d’Air schreef naar de Brusselse schepenen en burgemeesters om schoolstraten te vragen rond de scholen van onze ketjes. Schoolstraten zijn straten die de politie of een vrijwilliger afsluit voor gemotoriseerd verkeer, op zijn minst tijdens de momenten wanneer de leerlingen aankomen en weer vertrekken. Een schoolstraat verbetert niet alleen de luchtkwaliteit in en rond de school. Een schoolstraat beperkt ook de kans op verkeersongevallen.
In de bijlage kan je de volledige open brief lezen. Wil je ook graag een schoolstraat rond jouw school? Schrijf dan je school/de school van je kroost, je burgemeester en schepencollege aan! In de bijlage kan je een voorbeeldmail vinden en hier vind je de adressen.
Alle partners die een schoolstraat een goed idee vinden en de brief tekenden, zijn Les chercheurs d’air, BRAL, Clean Cities Campaign, Fietsersbond, Filter Café Filtré Atelier, GoodPlanet Belgium, GRACQ, Greenpeace Brussels, Heroes for Zero, Johanna.be, La Ligue des familles, La ville aux enfants en Walk.
De negentien Gewestelijke FietsRoutes (GFR) vormen het eerste, officiële fietsnetwerk van Brussel. Dertig jaar later zijn ze aan een grondige evaluatie toe. De Fietsersbond doet de analyse i.s.m. Telraam, maar ze hebben hulp nodig van de Brusselaars. Tel je mee?
De kleurrijke bordjes die fietsers wegwijs maken doorheen de stad, dat zijn de gewestelijke fietsroutes. Het eerste officiële Brusselse fietsnetwerk ontstond begin jaren negentig. Het bestaat uit negentien routes vlakbij de woonplaats en de bestemming van de inwoners van de hoofdstad. Het waren de fietsers zelf die het initiatief namen op een moment dat er amper iets bestond. De routes werden tussen 2009 en 2014 gemarkeerd, op enkele uitzonderingen na. De aanleg van de GFR’s ging erg traag en is nog steeds niet compleet. Dertig jaar later kwamen er ook nieuwe netwerken bij zoals het FietsGen, Cyclostrades en de Fietsknooppunten.
De Fietsersbond kreeg de opdracht om het GFR-netwerk te analyseren, wanneer nodig alternatieve routes te bestuderen en beleidsaanbevelingen te formuleren.
Telraamnetwerk
Hoeveel fietsers nemen dagelijks de gewestelijke fietsroutes? Wat is hun verhouding ten opzichte van auto's, voetgangers en ander gemotoriseerd verkeer? Op welke tijdstippen piekt het fietsverkeer? Jij kan helpen om deze vragen te beantwoorden aan de hand van een Telraam aan je venster.
Ten minste, als je het geluk hebt naast een GFR te wonen. Ben je niet zeker of je naast een GFR woont? Ontdek het op de website https://data.mobility.brussels/mobigis/, filter bij de hoofding “Fiets” op GFR. Er zijn nog een aantal criteria die je kan lezen op de website van de Fietsersbond. Je kan je inschrijven op de website van Telraam.
Wie weet help jij wel de Brusselse fietsroutes te evalueren en verbeteren!