Ook al bracht CurieuzenAir ons veel antwoorden, toch bleven we nog met veel vragen zitten na het onderzoek. CurieuzenAir onderzocht de lucht tijdens corona en de lockdown. Krijgen we opnieuw meer luchtvervuiling na de lockdowns? Zorgt het beleid van lokale en gewestelijke politici voor betere lucht? Krijgen ook mensen die wonen of werken aan de meest vervuilde plaatsen betere lucht? Doordat we met Expair een jaar lang metingen zullen doen, kunnen we ook zien of er verschillen zijn tussen seizoenen/maanden/...

Nu ExpAIR

Met ExpAIR meten Brusselaars, BRAL en Leefmilieu Brussel opnieuw de luchtkwaliteit. Na het globale beeld van CurieuzenAir kiezen we voor gerichte metingen op de meest vervuilde plaatsen en voor meetcampagnes in functie van veranderingen in de publieke ruimte.

24 meetpunten

BRAL installeerde 24 meetpunten op de meest vervuilde locaties in Brussel. Deze keer hangen ze niet aan de balkons van een burger, maar zal je ze zien in de publieke ruimte aan elektriciteitspalen of metropalen. Het meetpunt lijkt wel op een omgekeerde bloempot op een stok! Daarin zitten de meetbuisjes die je misschien nog kent van CurieuzenAir. Je kan de meetpunten herkennen aan de sticker van ExpAIR.

Lokale impactmetingen

Naast het secundaire meetnetwerk dat we zullen installeren, gaan we ook lokaal aan echte burgerwetenschap doen. In verschillende wijken zullen we met een groep bewoners een mini-onderzoek opzetten. Zij bepalen waar we gaan meten en hoe lang. Deze participatieve trajecten vormen een mooie aanvulling waarbij we bijvoorbeeld de impact kunnen meten van (kleine) ingrepen in de publieke ruimte.  

Blijf op de hoogte

Een jaar lang zal je de resultaten van ExpAIR kunnen volgen.

• BRAL houdt je op de hoogte van de resultaten van alle meetpunten. Dit zal gaan via een interactieve kaart op onze website.
• De ambassadeurs van ExpAIR adopteerden een van de 24 meetpunten. Volg de resultaten via de ambassadeurs in je buurt. Zij zullen over de resultaten vertellen op hun eigen manier.

De ambassadeurs van ExpAIR

Voor elke locatie gaan we op zoek naar een ambassadeur van het meetpunt. Een heleboel lokale ambassadeurs adopteerden al een meetpunt in hun buurt. Zij ontvangen als eerste de resultaten van het meetpunt. Deze ambassadeurs kunnen je lokaal informeren over de lokale luchtkwaliteit. 

De ambassadeurs zijn:

1000 Brussel

• Arenbergstraat: Fari       
• Dansaertstraat: Brukselbinnenstebuiten
• Gulden-Vlieslaan: Pro Velo
• Jozef II-straat: European Environmental Bureau (EEB), IDEA Consult
• Kortenberglaan: European Union Cyclist Group (EUCG)
• Sainctelette: CAPITAL vzw, Sainctelette buurtcomité
• Vlaamse Poort: Avansa Citizenne

1020 Laken

• D. Lefèvrestraat: Oudercomité Sint-Ursula, Be-Here

1030 Schaarbeek

• Lambermontlaan: Bib Sophia
• Brabantstraat: Wijkpartneriaat de Schakel 

1050 Elsene

• Generaal Jacqueslaan: Ligue des familles
• Vleurgatsesteenweg: BRUZZ
• Waversesteenweg/Troon: Mundo-B, Pro Velo

1060 Sint-Gillis

• Bareel: gemeenschapscentrum Pianofabriek en Union
• Fonsnylaan: Fédération des maisons médicales

1070 Anderlecht

• Industrielaan
• Josse Leemanslaan: Kidical Mass
• Anderlechtse Poort: Inter-Environnement Bruxelles

1080 Molenbeek

• Louis Mettewielaan: Tienerschool 
• Piersstraat: Buurthuis Bonnevie, Foyer vzw

1083 Ganshoren

• Jacques Sermonlaan

1180 Ukkel

• Brugmannlaan

1200 Sint-Lambrechts-Woluwe

• Brand Whitlocklaan: GRACQ Woluwe

1210 Sint-Joost-ten-Node

• Middaglijnstraat: ToekomstATELIERdelAvenir (TADA), gemeenschapscentrum Ten Noey, Sima vzw

Vertel het rond!

Ook jij kan het nieuws over ExpAIR verder vertellen. Laat mensen weten dat we opnieuw de luchtkwaliteit meten in Brussel op 24 meetpunten en dat je de resultaten kan vinden op www.bral.brussels/expair.

Ken jij actieve burgers, toffe organisaties of geëngageerde handelaars die ambassadeurs zouden willen worden van een van deze punten? Laat het ons dan weten op expair@bral.brussels.

Heb je interesse in of vragen over het project? Contacteer Zoë of Eva via expair@bral.brussels of 02 217 56 33!

We selecteerden de meest vervuilde plekken op basis van de resultaten van CurieuzenAir, eerder onderzoek en de modellen van Brussel Leefmilieu. Voor wie de resultaten van CurieuzenAir kent, is het geen verrassing dat we veel punten in het centrum en grote delen van Molenbeek selecteerden. De stippenkaart van CurieuzenAir toonde een grote ongelijkheid in Brussel, tussen een ‘rood-geel’ centrum en een ‘blauw-groene’ rand. Hoe verder van het centrum, hoe beter de lucht. Gezien we kiezen voor de meest vervuilde punten, komen we dus terecht in het centrum en de eerste kroon.

Ontdek de 24 meetpunten van ExpAIR:

Dit zijn de belangrijkste argumenten die we aanhaalden in de video met het Interregionaal platform:  

• Privatisering publieke grond: Het NEO-project wil publiek terrein privatiseren en commercialiseren voor privéontwikkelaars, met o.a. een megashoppingcentrum van meer dan 70.000 m². 

• Commerce canibale: NEO is niet goed voor het duurzaam ondernemen in Brussel. NEO bedreigt de jobs die vandaag bestaan in het Brussels gewest, vooral dan in de detailhandel.  UNIZO weet dat bij het creëren van 1 job in een multinational 3,5 jobs bij KMO's verloren gaan. Met Docks en U Place heeft Brussel al genoeg winkelcentra. 

• Woon- en groenkeuze: De Heizelvlakte zou men beter gebruiken voor sociale woningen, groepswoonprojecten, gemengde woningen en groene en publieke ruimtes. 

• Mobiliteitsknoop: NEO zal leiden tot veel meer extra verkeer tijdens het spitsuur in de avond, op wegen die autoluw moeten worden, langs parken en de Groene Wandeling. 
• Onheuse stadsdemocratie: De manier waarop men de regels van de stadsplanning kan draaien en veranderen in functie van wat men wil bereiken, is onheus. Ook de timing van dit vierde openbaar onderzoek was onheus: twee van de 3,5 maanden vielen in de zomervakantie wanneer men weinig reactie kan verwachten. 

Hieronder leggen we onze eigen argumenten meer uit en voegen we er ook een paar toe. Gebruik deze informatie gerust om jouw eigen reactie te schrijven. Helemaal onderaan vind je ons volledig bezwaarschrift (in het Frans) zoals we het indienden bij Perspective .
 

Onheuse stadsdemocratie 

Hoewel we blij zijn met de langere termijn – na meerdere verzoeken, was de democratische gang van zaken niet het je dat. Het Brussels Wetboek van Ruimtelijke Ordening legt vast dat minstens de helft van een openbaar onderzoek buiten de zomervakantie moet vallen. Het oorspronkelijke openbaar onderzoek begon op 5 juni en eindigde op 3 augustus. De Nederlandstalige vakantie begon op 30 juni, de Franstalige op 7 juli. Aan Nederlandstaligen gaf het openbaar onderzoek dus niet voldoende tijd om te reageren. We kregen wel een verlenging, maar de tijd die we gebruikten om te vragen om onze rechten te respecteren, had gebruikt kunnen worden om het dossier te analyseren. 
 

Juridische pirouette 

Waarom is het nodig om dit bestemmingsplan te wijzigen? Voor de voorzieningen, woningen en groene ruimte die men wil ontwikkelen, is dit niet nodig. Het antwoord is best simpel. Het schoentje knelt bij de handel. De Mall of Europe en zijn gedroomde 72.000 vierkante meter noopt tot een soepeler juridisch kader, want nu duldt het gewestelijk bestemmingsplan “slechts” een winkeloppervlakte van 13.000 vierkante meter. (Ter vergelijking: Docks telt 56.000 vierkante meter.)

Met deze wijziging wil men op kousenvoeten de doelen van het Plan voor Internationale Ontwikkeling (2007) realiseren, dat de komst van een shoppingcenter aankondigde.1 Het gewest, de stad Brussel en Unibail-Rodamco-Westfield tekenden in 2014 een contract, maar sindsdien verkreeg het project geen juridische basis doordat de mobiliteitsknoop rond NEO niet ontward geraakt.

Het Gewest vat de wijziging van het Gewestelijk Bestemmingsplan (GBP) niet langer op als “een toereikende rechtsgrondslag voor de locatie en vergunning” van NEO. Het dient nu enkel om “het gebied in kwestie te ontwikkelen tot een gemengde wijk die de internationale rol van Brussel zal verzekeren”. Op die manier stelt de gewestregering de studie van de mobiliteitsscenario's uit tot een later tijdstip. De Stad Brussel zal dan een Bijzonder Bestemmingsplan (BBP) moeten opstellen. 

We verbazen ons over de durf van het Gewest om zich zo te onttrekken aan de verantwoordelijkheid voor het project en het op gemeentelijke leest te schoeien, terwijl ze met NEO toch een supra-lokaal, en zelfs internationaal doel voor ogen heeft. (Maar wie de geschiedenis een beetje kent, is nu ook weer niet zo verbaasd. Zie ons persbericht uit 2009 waarin we vragen om gewestelijke coördinatie op de Heizel).

Commerce cannibale

Hoe garandeert men dat NEO geen bestaande jobs zal doen sneuvelen? De geplande winkelruimte van NEO is 72.000 vierkante meter. De effectenstudie van het project spreekt cynisch over het verschuiven van economische evenwichten, waarbij sommigen zullen profiteren en anderen niet. In het regeerakkoord van Vervoort III staat: “Om de kleine handelszaken te versterken, zal een moratorium ingesteld worden op de vestiging van nieuwe grote winkelcentra.” (p. 69) Die zin insinueert dat het of-of is, niet en-en.
 

Algemene herziening Gewestelijk BestemmingsPlan (GBP) 

Er is een proces aan de gang om het gewestelijk bestemmingsplan, dat dateert van 2001, volledig te herzien. Dit proces is een werk van lange adem. BRAL bracht haar expertise al mee in verschillende van de 25 ateliers.2 De herziening heeft onder andere als doel om een nabije stad te maken, vooral wat het economisch weefsel en de handel betreft.  

Gaat NEO dan niet in tegen de nieuwe geest van het toekomstige gewestelijk bestemmingsplan? Voor het beoogde NEO wil men vooral een publiek aantrekken dat de wagen gebruikt. 
 

Mobiliteit 

De inspanningen van de laatste twee legislaturen om de stad leefbaarder te maken op vlak van mobiliteit en de autodruk te verminderen zijn enorm. Denk maar aan het regionale mobiliteitsplan, de zone 30, de LEZ, de autoluwe wijken, de veranderde infrastructuur voor voetgangers en fietsers. De regering geeft met NEO een omgekeerd signaal, want het project rolt de rode loper uit voor de auto. De Houba de Strooperlaan krijgt bijvoorbeeld in elk scenario een verkeerstoename van 350% tijdens het spitsuur. 
 

Klimaat en groene ruimtes

In het Gewestelijk Plan voor Duurzame Ontwikkeling op p. 49 lezen we over de Heizel: “De geplande inrichting van de Heizelvlakte zal het mogelijk maken om uitgestrekte groenvoorzieningen aan te leggen en zal eveneens bijdragen aan de versterking van het blauwe netwerk en de afvoer van regenwater naar het bovengrondse waterstelsel.” In het Frans op p. 49: “L’ensemble des aménagements imaginés sur le plateau du Heysel permettra la création d'importants espaces verts et contribuera également au renforcement du maillage bleu et au renvoi des eaux pluviales dans le réseau hydrographique de surface.”

Andermaal blijken definities en vertalingen belangrijk. Wat zijn espaces verts?  Bedoelt men hier groene ruimtes? In het Gewestelijk Bestemmingsplan gaat het dan onder andere over groengebieden, groengebieden met hoogbiologische waarde, parkgebieden, gebieden voor sport- of vrijetijdsactiviteiten in de open lucht en bosgebieden. 

Maar dat is niet wat er zal komen, volgens de effectenstudie van het project. De “groenvoorzieningen” in het voorgestelde project kunnen van alle soort slag zijn. Ze zijn niet noodzakelijk in volle grond, het kan dus bijvoorbeeld gaan over groene platen of daken. 

Deze “vergroende” gebieden zijn ecologisch en landschappelijk minder interessant omdat ze het aandeel volle grond verminderen (of zelfs volledig verharden), oude flora vervangen door nieuwe (uitheemse?) flora, en het groenblauw netwerk kunnen doorbreken. 

Dit gaat opnieuw in tegen de inspanningen van het Gewest op vlak van klimaat. Het is onthutsend dat er hier geen enkele volle-grondgarantie is opgenomen, terwijl de meeste hervormingen (Gewestelijke Stedenbouwkundige Verordening (GSV), Gewestelijk Bestemmingsplan (GBP)) en projecten tot doel hebben om de oppervlakte van volle, doorlaatbare grond te vergroten. 

De Heizel vormt nu de ontbrekende, ecologische schakel tussen het Ossegempark, het Dielegembos en het Laarbeekbos. Echte groene ruimtes zouden die groene zones met elkaar kunnen verbinden, maar dat is nu dus niet het geval.

60% van de oppervlakte van het geplande project laat het water niet naar de bodem door. Het programma voor het Gebied van Gewestelijk Belang zal het gebied waarschijnlijk nog meer verdichten en verharden. Daardoor zal de natuurlijke infiltratie van het regenwater verminderen, en dat waar het grootste deel van de zuidwestelijke zone gemarkeerd is als overstromingsgebied met een laag tot hoog risico.
 

Koolstofrapport 

Het studiebureau gaf een inschatting van hoeveel CO2 het project zou uitstoten. Er zijn twee scenario’s bestudeerd: een met het GBP en een zonder. Het project met het GBP (en dus met NEO) stoot 3 keer meer ton CO2 uit dan dat zonder. Dat is grotendeels te wijten aan het verkeersinfarct … euh de mobiliteit, verantwoordelijk voor meer dan de helft van de totale uitstoot. Het koolstofrapport laat de vernietiging van de groene zones buiten beschouwing, een gebrek, volgens ons. Ook het extra transport van leveringen en vliegtuigreizen werd buiten beschouwing gelaten. 

Een winkelcentrum slurpt energie, waar gaat die energie vandaan komen? Concurrentie op het eigen dak – waar men moet kiezen tussen groen, waterboiler en zonnepanelen - en een moeilijke energiecontext zijn belangrijke parameters. Alleszins: beide scenario’s zullen volgens het koolstofrapport negatieve gevolgen hebben voor mobiliteit, handel en milieu. 
 

Gewestelijke oproep  

15 jaar later steken we nog steeds tijd in een project uit een vervlogen tijd. Wie steunt dit project nog? Zoveel adviesraden hebben zich al negatief uitgesproken tijdens het openbaar onderzoek van 2022.
De grandeur van de Heizel op een democratische manier inrichten is te doen. Maar niet met dit project.
 

Reageer ook!   

Je vindt het dossier en de info over hoe te reageren online bij Perspective of bij de Stad Brussel: Stadsbestuur Brussel - Departement Stedenbouw – Hallenstraat 4, 1000 Brussel. 
Ze zijn open van maandag tot woensdag: 8.30 - 16 uur, donderdag: 8.30 - 18 uur, vrijdag: 8.30 - 13 uur. Donderdag: 16 - 20 uur (alleen op afspraak: 02/279.29.29). Informatie en technische uitleg kunnen alleen op afspraak worden verkregen: 02/279.30.89. 
Je kan reageren tot en met 15 september:  

• via het formulier van Perspective  
• per e-mail: GBP@perspective.brussels  
• per brief naar: Perspective.brussels, departement Territoriale Strategie, Naamsestraat 59, 1000 Brussel  
• mondeling bij het hierboven vermelde gemeentebestuur, dat ze zal optekenen en de aangever er gratis een afschrift van zal bezorgen.  

Een kans voor het EU-parlement om onze gezondheid te beschermen

Op 12 en 13 september debatteert het Europese parlement over de herziening van de Ambient Air Quality Directive (AAQD). Daarmee is de laatste rechte lijn ingezet van dit wetgevend proces op Europees niveau. De AAQD is het meeste bekend omdat het de normen bepaalt waaraan de luchtkwaliteit in alle Europese lidstaten moet voldoen. Dit gaat bijvoorbeeld over de discussie tussen de 40µg/m³ NO2-concentratie in de lucht uit de huidige wetgeving versus de 10 µg/m³ die de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) vooropstelt.

Maar de AAQD bepaalt veel meer dan dat. Ze legt ook vast hoe de lidstaten de luchtkwaliteit moeten meten. Bijvoorbeeld waar de meetstations moeten komen en aan welke technische eisen die moeten voldoen. Denk bijvoorbeeld aan de nieuwe stations die het Gewest plaatste aan de Regentlaan en de Keizer Karel-laan (waar we ook met ExpAIR zullen meten).

 Ze bepaalt verder hoe de lidstaten moeten optreden bij vastgestelde overtreding van pollutie-pieken en jaaroverschrijdingen. Hier rijdt het nieuwe voorstel een aantal grove gaten dicht, vooral in antwoord op de vele rechtszaken die er de laatste jaren her en der in de EU zijn aangespannen. Ook dat laatste wordt bepaald door de AAQD: de manier waarop wij als burgers ons recht op schone lucht kunnen laten afdwingen. Daarnaast garandeert de tekst ons recht om geïnformeerd te worden, om toegang te hebben tot alle data, meetresultaten en modelleringen. Tot slot probeert deze nieuwe versie voorzichtig de rol van burgerwetenschap vorm te geven. Denk aan ons CurieuzenAir-project en ExpAIR-project.

Redenen genoeg om aan zij die ons in Europa vertegenwoordigen te laten weten dat wij naar hen kijken en op hen rekenen om onze gezondheid te beschermen: de cijfers zijn bekend. In België tellen we jaarlijks 6.500 voortijdige sterfgevallen. Maar ook de impact op het dagelijks leven is enorm. Elk jaar is luchtvervuiling bijvoorbeeld over de hele EU verantwoordelijk voor 60.000 nieuwe astmagevallen bij kinderen. De onafhankelijke ziekenfondsen rekenden uit dat in België bijna 300.000 doktersbezoeken kunnen vermeden worden, mochten we de normen van de WHO respecteren.

Schrijf dus onze Belgische Europarlementariërs (MEP’s) aan met de duidelijke boodschap dat het hun kans is om de gezondheid van ons en onze kinderen te beschermen door ja te stemmen voor de meest ambitieuze amendementen in de nieuwe AAQD. Onderaan vind je een voorbeeldbrief, en een sociale media-pakket. Je vindt er ook een lijst van MEP’s naar wie je je specifiek kan richten omdat hun stem wel eens cruciaal kan zijn. De petitie van HEAL kan je eveneens nog tekenen.

De hoeksteen van ons recht op gezonde lucht

Het gebeurt niet zo vaak dat BRAL zo diep duikt in een Europees dossier. Merendeels manen wij onze gewestelijke beleidsmakers aan om ongeacht het EU-standpunt ambitie te tonen. Vaak ook zijn het de steden die het pad plaveien voor het wetgevend werk op hogere echelons. Denken we maar aan de Lage Emissiezones (LEZ) waarin Brussel, naast Londen en Parijs, mee aan de kar trok.

In het geval van luchtkwaliteit grijpen de verschillende niveaus erg sterk in elkaar. Zonder de AAQD zou er waarschijnlijk geen sprake zijn van de LEZ. En zonder dat de LEZ’s in verschillende Europese steden aantonen dat ze de luchtkwaliteit aanzienlijk verbeteren, zou het voor de EU-wetgevers moeilijker zijn om de AAQD bij te stellen en wettelijke normen dichter te brengen bij de vereisten voor de volksgezondheid.

Ook al riepen wij onze huidige regering geregeld op om de nieuwe richtlijnen van de WHO uit 2021 in het Brussels Wetboek Lucht, Klimaat, Energie te verankeren, het is duidelijk dat deze hier de kat uit de boom kijkt en afwacht wat er op Europees niveau uit de bus komt. Wel engageerde ze zich in het Lucht Klimaat Energie Plan voor het halen van die richtlijnen… tegen 2035. Maar dat is dus een plan, dat bovendien zoals we hierover al schreven ontbeert aan een duidelijke roadmap van hoe we daar geraken. Dat is iets anders dan wettelijk verankerde normen, afdwingbaar bijvoorbeeld via rechtszaken. Om ons recht op gezonde lucht te garanderen, blijkt een stringente EU-wetgeving dus cruciaal.

Een langlopende procedure

Over die hervorming van de AAQD heeft u hier al eerder gelezen. Het Europees wetgevend werk gaat niet over één-nacht-ijs, maar doorloopt een hele procedure. Tijd voor een toegepaste crash course EU-policy process!

Zoals gesteld dateert de huidige Europese regelgeving uit 2008. Nadat deze bijna 10 jaar in voege was, lanceerde de Europese Commissie een zogenaamde fitness check. Daarin gaat het de effectiviteit van de wetgeving na. In haar conclusie (2019) geeft de Commissie aan dat de AAQD een positief effect heeft gehad op de evolutie van de luchtkwaliteit in Europa (een dalende trend in vervuiling), maar ook dat de wettelijke normen ver verwijderd zijn van de wetenschappelijke inzichten inzake de impact van luchtverontreiniging op de volksgezondheid.

Dat laatste komt niet als een verrassing. Al in 2008 strookte de AAQD niet met de richtlijnen van de WHO. De wetgeving legde immers economische belangen in balans met de gezondheid. Ondertussen heeft voortschrijdend wetenschappelijk onderzoek aangetoond dat er eigenlijk geen veilige ondergrens bestaat voor de concentraties polluenten in de lucht.

Hoog tijd voor revisie dus. De eigenlijke herziening van de AAQD ging van start met een brede bevraging van stakeholders en bevolking. Iedereen kon zich uitspreken over aan welke uitdagingen deze nieuwe AAQD diende het hoofd te bieden. Samen met onze partners HEAL en EEB riepen we op om geen compromissen te sluiten over de veilige ondergrenzen. Onze gezondheid is niet onderhandelbaar. Dat was ook de lijn die het meest naar voren kwam in het eindrapport. Meer dan 80% van de respondenten gaf aan dat de afstemming met de huidige richtlijnen van de WHO noodzakelijk is.

Na de zomer 2022 kwam de EU-Commissie met een voorstel voor de nieuwe AAQD. We betreurden toen dat het allemaal niet ambitieus genoeg was. Gelukkig hebben verschillende parlementsleden het voorstel op verschillende plaatsen geamendeerd. Deze voorstellen werden samengevat in het zogenaamde Lopez rapport. Volgende week, 12 september debatteren de MEP’s dus over deze tekst, waarna ze op 13 september over de tekst als geheel, maar ook amendement per amendement zullen stemmen.

Het goede nieuws is dat in de ENVI-commissie van het EU-parlement (de Commissie milieubeheer, volksgezondheid en voedselveiligheid) veel van de ambitieuze aanpassingen aan het voorstel van de Europese Commissie al aangenomen werden. Er was een meerderheid om de luchtkwaliteitsnormen te baseren op de huidige wetenschappelijk inzichten (dus de WHO-normen tegen 2030), met bovendien het inbouwen van een mechanisme voor regelmatige herziening om te zorgen voor voortdurende afstemming op de meest recente richtlijnen voor luchtkwaliteit van de WHO. Verder stelt de tekst ook voor elke lidstaat te verplichten een sluitend plan om te maken met maatregelen om aan de nieuwe normen te voldoen. Tot slot voorziet het voorstel ook in eerlijke regels voor compensatie wanneer burgers schade lijden door luchtvervuiling.

We hopen dat het voltallige parlement de stemming in de subcommissie volgt. Een en ander zal afhangen van het stemgedrag van de leden van de Europese Volkspartij (EVP), een Europese politieke partij van christendemocratische en conservatieve partijen. In het Europees Parlement vormt de EVP de grootste fractie. Daar heerst grote verdeeldheid over –jawel opnieuw- de balans tussen economische belangen en volksgezondheid.

Dit terwijl heel wat studies aantonen dat “the economic benefits for people’s health from air quality improvements alone would be roughly the same, or possibly even larger than the costs of reducing or avoiding emissions.” (IPCC, 2023). We roepen hen dus mee op om het enige juiste te doen en op zijn minst de amendementen uit de ENVI-commissie te steunen.

En verder?

Na de stemming in het EU-parlement gaan ook de lidstaten ermee aan de slag. De ministers van leefmilieu van alle EU-landen buigen zich dan in de Europese Raad over de tekst. Ook zij kunnen de tekst nog op verschillende vlakken bijsturen. Dat zal ook nog een hobbelig parcours worden. In verschillende lidstaten en regio’s heerst er nu al koudwatervrees. Vanuit een kortetermijndenken wordt er actief gelobbyd door industrieën en hun belangenorganisaties.

Hier zal een grote rol weggelegd zijn voor België. Vanaf januari 2024 neemt ons land immers het voorzitterschap over van Spanje. Daarom riepen we al eerder met een coalitie van milieu- en gezondheidsorganisaties op om leiderschap te tonen. We herhaalden deze eisen tijdens een stakeholdermeeting, georganiseerd door de Vlaamse Milieumaatschappij, die voor de drie regio’s hierin de dans leidt. We houden u op de hoogte!

Meer info?
Tim Cassiers tim@bral.brussels

Dit jaar lanceren ze met Playcation (VGC) ook een nieuwe stedelijke fit-o-meter. Doel: de aandacht vestigen op de behoefte aan een leefbare stad op kindermaat. Filter Café Filtré Atelier en Clean Cities zoeken voor Do The Loop nog vrijwilligers.

Heb jij zin om te helpen bij de voorbereidingen van Do the Loop, de lopers te begeleiden en samen het parcours te beveiligen op 22 september? Vul dan het vrijwilligersformulier in.

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wil dit plan, dat dateert van 2001, volledig herzien. Daarom organiseert Perspective.brussels in september en oktober momenten voor burgers om zich uit te drukken over het plan en de uitdagingen.

Zone in! Share the city! Met een gezellige drink!

Alle gekheid op een stokje: het is belangrijk om hier je stem te laten horen, omdat het gewestelijk bestemmingsplan de zones bepaalt in Brussel. Wie weet kan je wegen op welke kleur (en dus welke invulling) een bepaalde plek in je buurt krijgt? Meer groen, bijvoorbeeld?

• 19.09, van 17.00 uur tot 20.00 uur, LaVallée, Adolphe Lavalléestraat 39, Molenbeek
• 25.09, van 17.00 uur tot 20.00 uur, De Kriekelaar, Gallaitstraat, Schaarbeek
• 07.10, van 10.00 uur tot 13.00 uur, Flagey, Heilig-Kruisplein, Elsene

Meer info + inschrijven op: https://perspective.brussels/nl/nieuws/share-city-het-gewest-werkt-aan-…

Tussen haakjes: Het is dat plan waar het Gewest nu een uitzondering op vraagt om NEO mogelijk te maken.

De nieuwe AAQD houdt stand 

Enkele groepen uit het parlement probeerden de hele hervorming terug naar af te schieten. Hun voorstel om de hele tekst naar de prullenbak te sturen en verder te gaan met de AAQD uit 2008 werd gelukkig met vrij ruime meerderheid verworpen.

Daarmee is het gevaar dat er geen update komt voor de AAQD zo goed als van de baan. De vraag blijft echter: met welk ambitieniveau? Het parlement legt de lat alleszins wat hoger dan de Europese Commissie in oktober vorig jaar.   

Welke normen? 

Een eerste belangrijk aandachtspunt is, natuurlijk: welke wettelijke normen deze AAQD zal aannemen? In het voorstel van de Europese Commissie was enkel sprake van een verwaterde vorm van de WHO-normen. Gelukkig begreep het parlement dat de EU geen goede beurt zou maken als het ook in de nieuwe AAQD onze gezondheid ondergeschikt zou maken aan andere belangen. Een meerderheid van de parlementsleden schaarde zich achter het opnemen van de WHO-normen in de AAQD en het principe om deze normen daarna ook geregeld up te daten aan de hand van de evoluerende wetenschappelijke inzichten.

Tegen wanneer? 

2035. Deze datum werd meteen naar voren geschoven tegelijk met het aannemen van de WHO-normen. Dat was een last minute amendement van de rapporteur Lopez, en jammer genoeg ook een verschuiving ten opzichte van de 2030. Die deadline haalde in juni in de ENVI-commissie nog een meerderheid. Door de normen en de einddatum te koppelen wou de rapporteur ervoor zorgen dat het hele schip geen averij opliep in de vele stemmingsrondes. Die strategie bleek succesvol om de WHO-normen binnen te halen, maar zag dus de richtdatum verder in de toekomst schuiven. 

Waar te meten? 

In de nieuwe AAQD worden een aantal gaten in de wetgeving gesloten. Het wordt strikter over waar de meetstations te plaatsen. Ook de rol van indicatieve meetresultaten (zoals in ons ExpAIR-project) wordt gevalideerd, net als de waarde van modellering. 

Met welke rechten? 

Een ander strijdperk is de toegang tot justitie. De clean air-rechtszaken die de laatste jaren her en der in Europa gevoerd worden, vormen een belangrijke hefboom om overheden tot actie aan te zetten. Tegelijk zien heel wat conservatieve politici dit als een juridisering van de politiek. Zij wilden deze weg maar al te graag bemoeilijken. Gelukkig was er ook hier een meerderheid in het Europees parlement om de amendementen van het Lopez-rapport te steunen. Die geeft burgers recht op schadeloosstelling voor schade aan de gezondheid als gevolg van het niet-respecteren van de luchtnormen. 

En nu België? 

De door het parlement aangenomen tekst gaat nu naar de EU Raad. Daar komt een sleutelrol in handen van België, dat in januari 2024 het voorzitterschap overneemt van Spanje. Wij riepen onze ministers al eerder op om gezondheid voorop te stellen. Het is nu zeker zaak om deze tekst niet verder te laten verwateren. De rol van de voorzitter is cruciaal, om alle landen samen te krijgen maar ook om een sterke positie in te nemen. 

Dat is nog geen gewonnen zaak. Voor België neemt Vlaanderen in deze de honneurs waar. 
Het is zorgwekkend dat het Vlaams gewest in haar Luchtbeleidsplan 2050 naar voren schuift voor het halen van de WHO-normen. Net als Wallonië trouwens. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is dat 2035, in lijn met het huidige voorstel van het EU-parlement.  

Ook de stemming zelf baart ons enige zorgen. Zo zien we dat de parlementsleden van NVA zich onthielden in de eindstemming, net als voor de stemming over de aanname van de WHO-normen. Ze stemden verder tegen het amendement dat burger meer rechten gaf tot schadeloosstelling. Ook CD&V volgde deze lijn, maar stemde uiteindelijk wel in met de volledige tekst. Met Vlaams minister van Milieu Zuhal Demir (NVA) die volgend jaar op de voorzittersstoel plaatsneemt, is dat geen goed teken.  
 

Wij herhalen dus onze oproep voor een sterk Belgisch voorzitterschap dat gezondheid op de eerste plaats zet.

Tim Cassiers