Artikels

Thema

Voor de bewoners en verenigingen houdt het nieuwe plan onvoldoende rekening met de resultaten van de openbare raadpleging van 2019 en het unaniem negatieve advies van de gewestelijke ontwikkelingscommissie (GOC). Het plan biedt niet voldoende antwoord op de huidige crises waar we voor staan: gezondheid, klimaat, biodiversiteit, energie en economie.

  • Burgers krijgen geen toegang tot twee relevante plannen in de buurt. Noch het masterplan voor de Vander Putten-site dat de stad Brussel goedkeurde, noch het stedenbouwkundig plan van het driehoekige perceel, worden openbaar gemaakt. Dit ontneemt de burger essentiële informatie om het plan juist te beoordelen.
  • Het RPA bis en het bijhorende milieueffectenrapport gaan grotendeels voorbij aan de aspecten landschap, waterbeheer, biodiversiteit, gevolgen voor het microklimaat (wind, zonneschijn) en veerkracht bij klimaatverandering.
  • Het plan gaat ook voorbij aan het gebrek aan betaalbare woningen. De voorgestelde verdichting gaat nog steeds over voornamelijk marktconforme woningen, die niet erg geschikt qua grootte en prijszijn voor gezinnen. Anderzijds is er geen garantie meer dat er daadwerkelijk sociale woningen zullen worden gebouwd op de Vander Putten-site.
  • Het plan blijft voorzien in de aanleg van grote ondergrondse parkeerterreinen, in een gebied dat al vervuild en verzadigd is door verkeer.

Waarom nog een RPA maken voor dit gebied? Het merendeel van de wenselijke aspecten van het project zijn al gerealiseerd of zijn te realiseren met "gewone" stedenbouwkundige instrumenten. Een RPA compliceert en verstart de juridische situatie. Dit RPA is ook opnieuw opgesteld zonder enig overleg met burgers of verenigingen.

“Het enige wat vaststaat bij dit plan voor de Ninoofsepoort - zelfs zonder uitvoering, is een aanzienlijke stijging in de geldwaarde van de percelen, doordat het veel grotere bouwvolumes toestaat. Dit is een regelrechte speculatiepremie voor de nieuwe eigenaars van het perceel,” zegt Benjamin Delori, BRAL.

De bewoners en verenigingen wensen dat de overheid dit terrein opkoopt tegen zijn huidige waarde, niet tegen een kunstmatig opgedreven prijs. Een alternatief project van collectief belang, met respect voor de omringende context, zou in dit gebied ideaal zijn. De ondertekenaars denken aan een waterbelevingscentrum, dat gebruik maakt van de unieke ligging aan de rand van het kanaal, de ondergrondse Zenne en het moerasgebied dat zich ontwikkelde na twintig jaar braak liggen.

De ondertekenaars

PorteNinovePoort, ADOPT (place de Ninove), CRU Anderlecht, La Rue, Buurthuis Bonnevie, ARAU, BRAL, Inter-Environnement Bruxelles

Perscontacten

  • ARAU (FR) – Marion Alecian, +32 472 54 29 17
  • Inter-Environnement Bruxelles (FR) – Mohamed Benzaouia, +32 471 03 79 97
  • BRAL (NL/FR) – Benjamin Delori, +32 471 47 42 72

Meer park, minder bebouwing graag

Ondanks de vermindering van het aantal woningen ten opzichte van de vorige versie stellen we ons serieuze vragen bij de toren en gebouwen die op het driehoekig perceel zullen kunnen gebouwd worden. Net zoals de Gewestelijke Ontwikkelingscommissie in 2019 aangaf dat het beter zou zijn om het terrein in te richten als publieke ruimte, vragen wij dit vandaag opnieuw. Deze al erg dichtbevolkte wijk, met een drukbezocht park, zou baat hebben bij extra groene ruimte.

De nabijheid van het kanaal biedt een kans om de Brusselaar opnieuw te verbinden met het water. Een centrum voor water, het openleggen van een deel van de Zenne, het zijn allemaal ideeën die op deze plek een meerwaarde kunnen bieden voor de mensen die al in de buurt wonen. De torens, daarentegen, zullen voor veel extra mensen en verkeer zorgen met een dus een grote impact op de buurt terwijl het milieueffectenrapport aangeeft dat er geluidsoverlast zal zijn voor de toekomstige inwoners. Verdichting moet strategisch gebeuren op de juiste plekken.

Een toename aan verkeer en slechte luchtkwaliteit

Het is een teleurstelling dat het RPA amper structurele mobiliteitsveranderingen aangeeft in het reglementair luik. De mobiliteitsruimte aan de Ninoofsepoort is behoorlijk complex, als fietser en voetganger is het niet veilig en aangenaam. Aan deze niet altijd veilige situatie zullen nog meer verkeerstromen toegevoegd worden door de creatie van extra woningen en voorzieningen. Om zo’n toename duurzaam te laten verlopen moet er dus zeker geïnvesteerd worden in goede infrastructuur voor fietsers en voetgangers. Daarnaast moet het autoverkeer beperkt worden. Daarom staan wij erop dat de autoparking gelimiteerd wordt. Het is een goede stap dat het plan geen verplichting van 1 parkeerplaats per woningeenheid oplegt maar ze kan verder gaan en minder ook echt verplichten.

Deze toename van autoverkeer heeft ook een impact op de luchtkwaliteit. Het Milieu Effecten Rapport (MER) stelt dan misschien dat de verslechtering van de luchtkwaliteit minimaal is, de luchtkwaliteit is al zo ongezond op deze plek. Met de nieuwe kennis die we hebben over de impact van slechte luchtkwaliteit op de gezondheid, zou dit niet zo minimaal benaderd mogen worden.

Wil je meer lezen? Je vindt onze reactie in bijlage.

Reageer ook!

Zoals de burgers je oproepen in dit filmpje, kan je ook zelf reageren op het richtplan van de Ninoofsepoort. Je kan de officiële documenten raadplegen op de website van Perspective.

Je kan nog tot en met 30 mei je mening over het plan geven door:

Lieselotte Gevens & Benjamin Delori

Twee jaar geleden reageerden we al op de scopingnota dat het light-scenario echt light moest zijn en geen verbreding mag inhouden. Sindsdien is er voor het scenario gekozen waarbij er in de zone aan Zaventem extra rijstroken voor autoverkeer worden aangelegd, een verbreding dus. En daar kunnen we niet mee akkoord gaan, omwille van het principe van verkeersinductie: extra verkeersinfrastructuur veroorzaakt extra verkeer.

In bijlage vind je onze voorlopige reactie, je kan dit zeker gebruiken als basis voor jouw reactie. Reageren kan nog tot 30 juni.

Reageren doe je:

  • via grups.omgeving.vlaanderen.be/r/R0deelnoord. Daar vind je ook alle documenten.
  • door een brief af te geven bij een van de betrokken gemeenten*
  • per brief naar Departement Omgeving afdeling Gebiedsontwikkeling, Omgevingsplanning en -projecten Graaf de Ferrarisgebouw Koning Albert II-laan 20 bus 7 1000 Brussel

*De betrokken gemeenten zijn: Drogenbos, Sint-Pieters-Leeuw, Dilbeek, Asse, Wemmel, Merchtem, Meise, Grimbergen, Vilvoorde, Machelen, Steenokkerzeel, Zaventem, Kraainem en Wezembeek-Oppem

 

Aanzienlijke impact van luchtverontreiniging

De afgelopen jaren toonden enorm veel studies aan dat luchtverontreiniging een aanzienlijke en vermijdbare belasting vormt voor onze samenleving. Zo berekende Sciensano dat 9 op 10 Belgen wordt blootgesteld aan fijn stof concentraties (PM2.5) hoger dan de advieswaarde van de Wereldgezondheidsorganisatie. Volgens het Europees Milieuagentschap zijn er daardoor in België jaarlijks ongeveer 7500 vroegtijdige sterftes (cijfer voor 2019).

Tim Cassiers van BRAL legt uit: “Luchtverontreiniging ligt aan de basis van verschillende ziekten en gezondheidsproblemen. De meest kwetsbare burgers lopen daarbij de grootste gezondheidsrisico's. Uit Belgisch onderzoek dat vorig jaar in The Lancet werd gepubliceerd blijkt dat roetdeeltjes zelfs tot in de organen van de foetus terechtkomen.”
Luchtverontreiniging heeft ook een grote impact op onze sociale zekerheid, legt Christian Horemans van de Onafhankelijke Ziekenfondsen uit: “Luchtverontreiniging heeft niet alleen een negatieve invloed op onze fysieke gezondheid, zoals de ademhaling en de werking van ons hart en onze bloedvaten, maar ook op onze mentale gezondheid. Dat alles heeft een aanzienlijke financiële impact op onze ziekte- en invaliditeitsverzekering. Dat is ook de reden waarom uit alle berekeningen van de Europese Commissie blijkt dat de baten van luchtkwaliteitsmaatregelen ruimschoots opwegen tegen de kosten.”

 

Stap in de goede richting, maar nog onvoldoende

De drie Gewesten bespreken momenteel het standpunt dat minister Zuhal Demir voor ons land zal innemen tijdens de Europese ministerraad van 20 juni. De milieuverenigingen en de gezondheidssector roepen ons land op om meer ambitie te tonen dan wat de tekst van de Europese Commissie nu voorstelt.

“Het voorstel van de Europese Commissie gaat de goede kant op, maar de voorgestelde grenswaarden zijn voor fijn stof (de component PM2.5) en stikstofdioxide maar half zo ambitieus als wat de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) aanbeveelt. En dat terwijl de advieswaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie essentieel zijn om de gezondheid van de burgers te beschermen”, verduidelijkt Christian Horemans.

Vier aanbevelingen
Concreet hebben de middenveldorganisaties, waaronder Bond Beter Leefmilieu, alle Belgische ziekenfondsen, BRAL, Kom op Tegen Kanker, Greenpeace en Recht op Lucht, vier aanbevelingen:

1. De EU-luchtkwaliteitsnormen voor 2030 moeten volledig worden afgestemd op de aanbevelingen van de WHO en de meest recente wetenschappelijke gegevens.

2. De voorlichting van het publiek over luchtkwaliteit moet beter, met ook duidelijke en transparante communicatie voor kwetsbare groepen, zoals ouderen en kinderen, maar ook personen uit bepaalde socio-economische groepen.

3. Het luchtkwaliteitsmeetnet moet versterkt worden door de dichtheid en representativiteit van meetstations te vergroten en door gegevens verzameld door burgerwetenschap te integreren.

4. De vele uitstelopties moeten geschrapt worden, zodat lidstaten geen achterpoortjes meer hebben wanneer ze de luchtkwaliteitsnormen niet respecteren.

 

De maatregelen zijn gekend

Volgens de milieu- en gezondheidsorganisaties zijn de maatregelen om de luchtkwaliteit tot onder het niveau van de normen van de Wereldgezondheidsorganisatie te brengen bekend en haalbaar.

Ze vragen dat de overheid de burgers meer ondersteunt om duurzame mobiliteitskeuzes te maken. Dat kan door extra investeringen in openbaar vervoer en in infrastructuur voor voetgangers en fietsers, door slimme belastinghervormingen die aanmoedigen om te kiezen voor zero-emissie voertuigen en minder autogebruik, en door het instellen van zero-emissiezones in dichtbevolkte gebieden.

Bij al deze maatregelen horen stevige socio-economische correcties voor mensen met een lager inkomen die hun wagen nodig hebben voor noodzakelijke verplaatsingen. De voordelen van deze maatregelen zijn aangetoond in het onderzoek van Clean Cities en Transport & Environment.

Ze vragen daarnaast bijkomende en sociaal rechtvaardige maatregelen in andere sectoren, zoals huishoudelijke houtkachels, landbouw en de zware industrie, die ook in belangrijke mate bijdragen tot de uitstoot van fijn stof en stikstofdioxide.

Tim Cassiers van BRAL besluit: “Er zijn veel win-wins tussen luchtkwaliteit, gezondheid en klimaat. Daarom roepen we onze ministers op om eindelijk de leefbaarheid van onze steden en dorpen centraal te zetten in hun beleid.”

 

    Perscontacten

    Getekend door: BBL, BRAL, Canopea, les Chercheurs d’Air, Clean Cities, Greenpeace, Kom op Tegen Kanker, Recht op Lucht, de Neutrale Ziekenfondsen, de Onafhankelijke Ziekenfondsen, de Liberale Mutualiteiten & Solidaris

     

    "Het gekozen scenario is de enige haalbare oplossing vanuit technisch, financieel en bouwtechnisch oogpunt". Met deze woorden bezegelde de Brusselse regering, bij monde van Rudi Vervoort, het lot van het Zuidpaleis en de omliggende wijk. Eerst werd er nog gesproken over "demontage van het dak", nu is het een kwestie van "ontmanteling".

    De woorden "afbraak" en "façadisme", die de genomen beslissing beter beschrijven, zijn voor hen duidelijk moeilijk uit te spreken in deze periode vlak voor de verkiezingen.

    Misschien omdat ze pijnlijke herinneringen oproepen aan een stedenbouw waarvan we dachten dat die tot het verleden behoorde? 

    Meer dan een jaar duurde het voordat de autoriteiten bekendmaakten dat de werf onder het Zuidpaleis vastzat. In die periode werden verschillende oplossingen bestudeerd door de MIVB en de regering. Drie daarvan werden afgelopen donderdag officieel aan de regering voorgesteld. Zoals de MIVB duidelijk maakt in een nota die ze heeft opgesteld, wordt de aanvankelijke techniek om de tunnel te bouwen met behulp van Jet Grouting op geen enkele manier ter discussie gesteld en kunnen de werkzaamheden worden voortgezet zonder het Zuidpaleis te slopen. De impasse is dus geen technische kwestie, maar eerder een kwestie van de relatie tussen de MIVB en het aannemersconsortium dat meer geld en langere deadlines eist dan gepland. In plaats van het geschil tot het einde toe uit te vechten en hun rechten te laten gelden, hebben de gewestregering en de stad Brussel besloten om het Zuidpaleis af te breken om de uitvoering van metro 3 te versnellen en een einde te maken aan het conflict met de aannemer, tegen hoge kosten. Als de aannemer deelneemt aan de afbraakwerken, krijgt hij zelfs een nieuw contract tegen een hogere prijs dan het oorspronkelijke. 

    Is het sloopscenario sneller en goedkoper? Niets is minder zeker, want er zijn nog veel onbekende factoren...

    Omvatten de aangekondigde kosten de heropbouw van het gebouw? Zal het aannemersconsortium, dat volgens de MIVB verantwoordelijk is voor de technische en financiële aspecten, bijdragen aan de extra kosten? Zal de Stad Brussel het nieuwe Zuidpaleis ten koste van andere uitgaven meefinancieren? Zal het Zuidpaleis op identieke wijze worden heropgebouwd of zal er een nieuw project voor worden opgezet? Binnen hoeveel jaar wordt het heropgebouwd? Met welk activiteitenprogramma? Zullen de ontheemde bewoners van vandaag morgen nog welkom zijn? Welke garanties en steun krijgen ze om deze moeilijke periode door te komen? Ervaring uit het verleden doet ons vrezen dat de Stad Brussel een vastgoedoperatie zal uitvoeren om deze speling van het lot rendabel te maken en de huidige inwoners te verdringen. We hopen dat we fout zijn. 

    Stop de uitgaven!  

    Het slopen van het Paleis is GEEN onvermijdelijke technische oplossing. Het is een politieke keuze van het Brussels Gewest en de Stad Brussel. Het is een onverantwoordelijke keuze die het resultaat is van een ernstige fout van de auteurs van het project, maar waarvan de enorme impact in de eerste plaats zal gevoeld worden door de gebruikers van het Zuidpaleis, de bewoners en winkeliers van de Stalingradlaan en de Lemonnierlaan, en het hele sociaaleconomische weefsel van deze wijk die al aangetast is door jaren van ongewenste werven. Heeft de Stad Brussel ook maar enig idee van het aantal faillissementen sinds het begin van de bouwwerken?  

    De winkeliers van het Zuidpaleis zullen als eerste worden getroffen. Zij vormen de eerste dominostenen in een kettingreactie die het evenwicht van de wijk volledig zal verstoren. Naast 35 winkels herbergt het gebouw ook 37 sportclubs met bijna 3.000 leden en de Haute Ecole Francisco Ferrer met 1.200 studenten. Met andere woorden, voor de wijk is dit een echt economisch en sociaal doodvonnis dat door geen enkel financieel lapmiddel kan worden goedgemaakt, vooral wat betreft de sociale schade, een kosten-batenanalyse die totaal ontbreekt in de berekeningen van de regering en de MIVB...

    Brussels Minister voor Mobiliteit Elke Van Den Brandt kondigde enkele weken geleden aan dat de beslissing over het Zuidpaleis "in nauw overleg met de Stad Brussel, de buurtbewoners, de verenigingen, de winkeliers en de andere gebruikers van het Zuidpaleis" zou worden genomen. Daar is niets van terechtgekomen. Er hebben vergaderingen plaatsgevonden tussen de politieke kabinetten en de Stad Brussel. Terwijl de winkeliers van het Zuidpaleis inderdaad in allerijl werden opgeroepen, werden de gebruikers, buurtbewoners en andere winkeliers van de wijk die deel uitmaakten van het "Toots Thielemans-panel" amper 24 uur op voorhand uitgenodigd op een informatievergadering - over een beslissing die al genomen was - die plaatsvond... op Zoom! Wat een mooie les in politieke moed en burgerparticipatie. 

    Het Zuidpaleis vernietigen in de overtuiging dat dit met een vingerknip kan, is ook miskennen hoe moeilijk het is om een dergelijk project te verzoenen met respect voor het erfgoed van Brussel. De Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen heeft al gewaarschuwd voor de gevaren van een dergelijke operatie, die essentiële elementen van de samenstelling van het gebouw (met name de galerijen) zou kunnen verzwakken of zelfs vernietigen. In een poging om deze ramp af te wenden, heeft ARAU aangekondigd dat het een aanvraag zal indienen om het gebouw, inclusief de interieurs, op de monumentenlijst te plaatsen. 

    Is er echt geen andere keuze?  

    De vernietiging van het Zuidpaleis is geen onvermijdelijke technische oplossing, maar het resultaat van een reeks politieke keuzes:  

    • De keuze om dit metro 3-project tegen alle gezond verstand in te beginnen met de werken aan het zuidelijke deel, waardoor nu al onomkeerbare schade wordt toegebracht aan de goede werking van het huidige openbaar vervoer, zonder te weten wanneer de volledige lijn zal worden ingehuldigd, of zelfs of ze het daglicht wel zal zien.  
    • De beslissing om de aanleg van het station Toots Thielemans te bevestigen, ondanks de studies die waarschuwden voor de geotechnische moeilijkheden in verband met de drassige ondergrond en de adviezen van verschillende experts die alarm sloegen, maar ook om de vergunningen zo snel mogelijk af te leveren... 48 uur voor de vorige verkiezingen om te vermijden dat men zou terugkrabbelen.  
    • Tot slot de beslissing om koste wat het kost door te gaan met de aanleg van een mobiliteitsinfrastructuur die bol staat van de sociale, ecologische en economische problemen, zonder enige financiële garantie om de toekomstige voltooiing van het noordelijke traject (Albert-Noordstation) te garanderen. Toegegeven, als metro 3 vandaag zou worden opgegeven, zou dat leiden tot zeer aanzienlijke financiële verliezen, maar deze zouden bijna anekdotisch zijn in verhouding tot een totaalproject dat momenteel wordt geschat op meer dan 4 miljard euro. 

     De slogan "de enige mogelijke optie" en de strategie van de Brusselse regering, die een opvallende gelijkenis vertoont met de mooiste uren van de verbrusseling, kunnen dus gemakkelijk van tafel worden geveegd. Er zijn andere keuzes. Een daarvan is om de gemaakte fouten te accepteren, om eerlijk en transparant te communiceren, te erkennen dat de werken moeten worden stopgezet, de straten en de publieke ruimte te herstellen, het evenwicht in de wijk te beschermen en alternatieve mobiliteitsprojecten te bestuderen die de stedelijke en menselijke omgeving respecteren. 

    Wij eisen:  

    • De werken uitvoeren met een techniek die het Zuidpaleis respecteert of, als dat niet lukt, de werken aan het station Toots Thielemans stopzetten en het onmiddellijke herstel van de straten aan Jamar, Stalingrad, Lemonnier, enz. 

    • Een onderzoek naar de gedeelde schuld van de privé-aannemers en de overheid in deze zaak  
    • Een evaluatie van de verbroken beloften aan de buurt in de pacten (netheid, werkschema's, schoonmaak, schadevergoeding, enz.)  
    • Een onafhankelijk onderzoek naar de haalbaarheid van het alternatieve project voor metro 3, Prémétro +, gesteund door "AVANTI ! 

    Ondertekenaars: 

    IEB, ARAU, BRAL, Sauvez le Square Riga, ACQU, Save Tram 55, Quartier Nord, Midi Moins Une !, Dérive, Comité d'habitant Saint-Gilles MIDI/SOUTH/ZUID, Le Pavé des Marolles, Association des commerçants Stalingrad-Lemonnier