Artikels

Contacteer ons

Heeft u interesse in onze voorstellen? Aarzel dan niet om contact met ons op te nemen!

Raf Pauly	Coördinator	raf[at]bral.brussels
Tom Lootens	Voorzitter	tom[at]bral.brussels
Benjamin Delori	Stedenbouw & duurzame ontwikkeling	benjamin[at]bral.brussels
Lieselotte Gevens	Mobiliteit & milieu	lieselotte[at]bral.brussels
Tim Cassiers	Mobiliteit & luchtkwaliteit	tim[at]bral.brussels
Eva Forceville	Project ExpAIR	eva[at]bral.brussels
Zoë Jacquet	Project ExpAIR	zoe[at]bral.brussels
Hilde Van Geel	Secretariaatsverantwoordelijke	hilde[at]bral.brussels
Maya Maes	Communicatie en ledenwerking	maya[at]bral.brussels

Meer lezen

Zoekt u meer informatie? Blader door op onze website of lees deze publicaties:

Ook de luchtkwaliteit in Brussel moet nog beter. De Wereldgezondheidsorganisatie paste recent haar normen aan voor de kwaliteit van de buitenlucht om de gezondheid van de bevolking te beschermen.

Doorheen die gigantische aanpassingen is het nodig om iedereen in de stad aan boord te krijgen én te houden. Wat betekent levenskwaliteit voor iedereen in de stad van morgen? En hoe krijgt iedereen een goede levenskwaliteit in de stad? Eén manier om hieraan te werken is om Brusselaars aan te spreken, waarbij wij geloven in de kracht van burgerwetenschap.

Het klimaat is een transversale bevoegdheid bij uitstek en moet meegenomen worden in alle beleidsdomeinen van de Brusselse Regering. Het Gewest neemt het voortouw om overleg en samenwerking tot stand te brengen met het maatschappelijke middenveld en alle betrokken administraties. Het Gewest stemt alle gewestelijke plannen op elkaar af.
Klimaatbeleid moet rekening houden met de noden van de Brusselse wijken. Het Gewest maakt een klimaatbeleidsplan op maat van de wijken met duidelijke prioriteiten. Ze legt erin concrete budgetten en instrumenten vast die het Gewest én de gemeentes in staat stellen om concrete maatregelen te treffen rond klimaat op wijkniveau. De Regering geeft prioriteit aan wijken met lagere inkomens, waar veel noodkoop bestaat en waar huurders in precaire omstandigheden wonen. De nood aan renovatie en duurzame energievoorziening vragen om een aanpak op wijkniveau. Renovatie en energievoorziening worden nu nog te vaak overgelaten aan individuele burgers die zich een weg moeten banen in leningen- en premiesystemen. De Regering voegt daarom aan het Renolution-kader beleidsinstrumenten toe op maat van de Brusselse wijken zodat renovaties van woningen ook collectief kunnen worden georganiseerd. Dit kan zowel op basis van overheidsinitiatief als collectieve organisatievormen (bv. coöperaties, vzw's, …).
De Regering engageert zich om binnen de kortst mogelijke termijn het doel te behalen dat de luchtkwaliteit overal onder 40 μg /m³ voor NO₂ valt. Ze houdt hierbij rekening met het telemetrisch net, secundair meetnet en de modellen. De Regering maakt wetgeving die de WHO-normen van de luchtkwaliteit tot doel stelt (10 μg /m³ voor NO₂) en stippelt een tijdspad uit om de normen te bereiken. Ze schrijft de Europese AAQD zo snel mogelijk in de wet.
De Regering blijft inzetten op het secundair meetnet voor het meten van luchtkwaliteit en sensibilisering door het burgerwetenschapsproject ExpAIR verder te zetten. Ze houdt in haar beleid rekening met de ongelijke verdeling van schone lucht en zet zich in om deze te verbeteren. Sensibilisatiecampagnes over de link tussen luchtkwaliteit, gezondheid en mobiliteit moeten proberen de gehele bevolking te bereiken en extra inzetten op groepen die we nog minder hebben gehoord in dit debat.
Brussel doet aan geïntegreerd waterbeheer. Het Gewest maakt ruimte voor water vanuit een globale, ruimtelijke visie. Het Gewest zet niet enkel in op stormbekkens, maar vooral op geïntegreerd regenwaterbeheer met participatie en cocreatie met burgers en middenveld.
De Regering stelt een kaderordonnantie op met de belangrijkste doelstellingen, definities en instrumenten voor geïntegreerd bodembeheer, d.w.z. voor behoud, bescherming en herstel van de bodem.
Brussel heeft nood aan een ambitieuze onthardingspolitiek. De Regering verhardt maximum 30 hectare per jaar tegen 2028 en 0 hectare per jaar vanaf 2029.
De Gewestelijke Stedenbouwkundige Verordening (GSV), het Gewestelijk Bestemmingsplan (GBP) en het Brussels Wetboek van Ruimtelijke Ordening (BWRO) nemen alle nodige maatregelen op om de verbindingszones, de centrale zones en de ontwikkelingszones van het Ecologisch Netwerk van Brussel, met inbegrip van de binnengebieden, te beschermen en integreren de Biologische Waarderingskaart (BWK).
Via gedifferentieerd beheer verwilderen de Brusselse parken. Bepaalde zones worden afwisselend overgelaten aan de natuur, wat de biodiversiteit ten goede komt. Netjes afgereden gazon verandert in bloemenweides. Eens de mens ergens wegtrekt, ontstaan er kleine friches. Samen met de natuurverenigingen wordt er aan evolutief beheer gedaan om die tijdelijke natuur te vrijwaren.
Burgerwetenschap is een belangrijke methode om samen met burgers te werken rond klimaatproblemen. Net zoals voor luchtkwaliteit gebruikt de Regering deze methode om aan bewustwording en kennisopbouw te doen en om naar oplossingen te zoeken. Zo stimuleren we de cocreatie tussen burgers, experten, en beleidsmakers.

Inhoud memorandum BHG 2024-2029

Leefwijken zijn wijken waar deze functies ruimte krijgen. De openbare ruimte wordt er niet langer in de eerste plaats ingericht als circulatieruimte. Om een andere invulling te kunnen geven aan de openbare ruimte zal de auto plaats moeten inleveren. We geloven dat goede circulatieplannen mogelijkheden bieden om onze wijken tot leefwijken om te toveren, maar ook dat een sturende en rechtvaardige fiscaliteit van mobiliteit nodig is. Deze ingrijpende veranderingen hebben een daadkrachtige overheid nodig.

Aanbevelingen

Brussel engageert zich om verder te gaan met de circulatieplannen en ze in te zetten als instrument om leefwijken te bereiken. Circulatieplannen van de wijken houden rekening met de noden van voetgangers, fietsers, gebruikers van het openbaar vervoer en automobilisten (STOP-principe). De ruimte wordt kwalitatief ingericht en zorgt voor aangename wijken voor de bewoners.
De Regering legt de lat hoog wat betreft de uitvoering van Good Move. Een grondige evaluatie van de ingrepen uit de reeds ingevoerde circulatieplannen dringt zich op.
- De Regering maakt in de mobiliteitscontracten duidelijke afspraken met de gemeentes over frequente metingen van de ingevoerde veranderingen, met voor- en nametingen. De resultaten zijn publiek beschikbaar en worden breed gecommuniceerd.
- Ook neemt het Gewest het voortouw in een evaluatie van de inspraakmethodes. Het doel van publieke inspraak is om het democratische zeggenschap te verzekeren én de kwaliteit van de plannen te verhogen. Het Gewest en gemeenten spannen zich in om aan de hand van een breed debat met een grote diversiteit aan stemmen de circulatieplannen te realiseren. Door via de mobiliteitscontracten middelen ter beschikking te stellen voor sociale en sociaal-culturele organisaties betrekt de Regering hen en hun publiek in het debat over mobiliteit en publieke ruimte.
Het Gewest stelt een stappenplan op met de gemeentes om binnen de vijf jaar de bevoegdheid mobiliteit en openbare werken over te hevelen naar het gewestelijk niveau. Ze houdt daarbij rekening met de lokale noden.
De Regering maakt werk van de heraanleg van het deel van de kleine ring tussen Sainctelette en de Ninoofsepoort. Dit stadsdeel moet de wijken aan weerszijden van het kanaal met elkaar verbinden. Het autoverkeer wordt er drastisch verminderd en er komt meer groene, publieke ruimte zodat mensen er graag vertoeven.
Het fiscaal beleid zet in op de vermindering van de autodruk, waarbij we uitgaan van het principe dat de vervuiler betaalt. Hierbij staat sociale rechtvaardigheid centraal. Een burgerpanel denkt mee over de modaliteiten van dit beleid.
Er komt een moratorium op de uitbreiding van metro 3 en een grondige studie van de alternatieven. De verwachte modale shift is veel te klein voor de hoge kosten en de zware impact op de wijken.
Het Gewest ent haar parkeerbeleid op de noden van een leefbare stad. Daarom worden de tarieven voor het parkeren langs de openbare weg opgetrokken. De Regering schrapt de verplichte compensatie van verdwenen parkeerplaatsen op de openbare weg door parkeerplaatsen buiten de openbare weg uit het reglementair gedeelte van het Gewestelijk parkeerbeleidsplan.
De Regering maakt qua fietsbeleid prioritair werk van de heraanleg van moeilijke kruispunten (Meiser, De Trooz, Sainctelette, Kuregembrug, Montgomery, Vlaamse Poort, rondpunt Louiza, …) teneinde de continuïteit van veilige fietsverbindingen te garanderen. Deze aanpak komt ook de verkeersveiligheid voor andere modi ten goede.

Inhoud memorandum BHG 2024-2029

We moeten de valse tegenstelling tussen ‘stedelijkheid’ en ‘natuur’ achter ons laten. Betaalbare openbare huisvesting, toegang tot groene ruimten, de aanpak en slimme invulling van de enorme leegstand, de bescherming van de bestaande biodiversiteit, instandhouding van productieve activiteiten, en aanleg van openbare voorzieningen vormen de kern van de ontwikkeling van het Gewest.

Aanbevelingen

Het Gewest legt vast in het Brussels Wetboek van Ruimtelijke Ordening (BWRO/CoBAT) dat stadsplanning gebeurt volgens een gefaseerd planproces waar Brusselaars vanaf de start aan participeren. Grote projecten starten met een traject dat Brusselaars betrekt om een visie uit te werken voor het project op basis van verschillende scenario's. Dat inspraaktraject vormt de basis voor een eerste openbaar onderzoek. De Regering maakt de huidige projectgroep verplicht in het kader van het inspraaktraject en uitgebreid met een bredere betrokkenheid van burgers en organisaties. Aan het einde van het proces, bij het aanvragen van de nodige vergunningen, volgt een tweede openbaar onderzoek (incl. de bijhorende overlegcommissie) zodat het project in zijn geheel de nodige democratische en juridische toets krijgt.
Het Gewestelijk Plan voor Duurzame Ontwikkeling (GPDO/PRDD) tekent sinds 2018 de hoofdlijnen uit voor de ontwikkeling van het Brusselse Gewest, met het oog op 2040. De Regering investeert in de frequente actualisering van plannen, kaarten en de achterliggende indicatoren. Ze maakt deze data ook vlot beschikbaar voor iedereen. Dit versterkt de rol van het GPDO als richtinggevend schema voor de Brusselse stadsontwikkeling.
De Regering zet de ingezette hervorming van het Gewestelijk Bestemmingsplan (GBP/PRAS) verder. Ze focust daarbij prioritair op de uitdagingen van de klimaatverandering, het beschermen van natuur in de stad, en het creëren van ruimte voor productie in de stad.

Productie hoort bij de stad. De Regering geeft opdracht tot een evaluatie van de Ondernemingsgebieden in de stedelijke omgeving (OGSO’s/ZEMU's), voortgekomen uit het “Demografische GBP” van 2013, om te begrijpen waarom de beloofde mix is mislukt. Het doel is dat de ruimte die het Brusselse Gewest voorziet voor productieactiviteiten naar echte productieactiviteiten gaat en niet louter naar kantooractiviteiten. De Regering maakt het mogelijk om de vermenging binnen de OGSO’s te realiseren via wonen naast werken.
Het is dringend tijd voor een grondige evaluatie van de eerste generatie van Richtplannen van Aanleg (RPA’s). Zo’n evaluatie gebeurt op basis van een uitgebreide dialoog tussen overheidsinstellingen, middenveldorganisaties, onderzoekers, burgers en burgercomités. De Regering bestudeert wat werkt en wat niet en stuurt bij waar nodig. De Regering zet de niet-afgewerkte RPA’s on hold. Er komen er geen nieuwe bij, in afwachting van de resultaten van die evaluatie. In ieder geval herziet de Regering de inspraak-mechanismen voor de RPA’s grondig. Concreet maakt ze ruimte voor inspraak van bij de start en voorziet ze voldoende tijd voor visievorming en een grondige eindevaluatie.

Dit betekent:
- Minimum 6 maanden voor participatie en visievorming met verschillende scenario’s;
- Op het einde van die eerste fase een openbaar onderzoek over de visie, en een uitwerking van de visie op basis van de reacties tijdens het openbaar onderzoek;
- Uitwerken van het reglementair luik;
- Publieke voorstelling;
- Openbaar onderzoek van het volledige RPA.
De Regering zet de hervorming van de Gewestelijke Stedenbouwkundige Verordening (GSV) verder. Ze neemt de opmerkingen van het openbaar onderzoek ter harte. Er komt een grondige evaluatie van de uitzonderingen op de vorige versie. De nieuwe versie bevat duidelijke rechtsregels om juridisering te vermijden. De GSV biedt een houvast voor een robuuste, weerbare stadsontwikkeling.
Het Gewest legt projecten met meer dan 1000 m² woningen een minimaal aandeel sociale woningen van 25% op. Op publieke terreinen ontwikkelt het Gewest duurzame projecten met 100% publieke woningen. Het Gewest gebruikt niet langer de term “huisvesting met sociaal oogmerk”, maar spreekt zich duidelijk uit over welke types betaalbare en sociale huisvesting in bouwprojecten gerealiseerd zullen worden.
Brussel heeft nood aan een duidelijk beleidskader over densiteit en hoogbouw met richtlijnen over welke densiteit wenselijk is voor Brussel en wat de plaats van hoogbouw in Brussel is, bijvoorbeeld in een hoogbouwnota. De Regering zorgt ervoor dat de resultaten en criteria voor iedereen toegankelijk zijn. Ze werkt deze gegevens ook regelmatig bij (jaarlijks, tweejaarlijks, …). Hiervoor zet ze een samenwerking op met het Brusselse middenveld, onderzoekers, betrokkenen, …
De Regering werkt een regeling uit voor planbaten en planschade met als doel (een deel van) de meerwaarde van prijsstijgingen te capteren die louter veroorzaakt wordt door nieuwe regelgeving of een verandering van bestemming. Deze meerwaardebelasting wordt geïnvesteerd in het sociale huisvestingsbeleid.
Eigendom van grond is een belangrijke hefboom voor stedelijke ontwikkeling. Het Gewest, de gemeenten en de publieke instellingen houden publieke grond in eigen handen en verkopen dit niet langer aan privé-projectontwikkelaars. Zo verliezen we niet de controle over waar en wat er gebouwd wordt.
De Regering is zich bewust van de nood aan betere samenwerking en coördinatie tussen verschillende administraties om onze stad goed te kunnen plannen. Denk aan Perspective Brussels, Urban Brussels, de Maatschappij voor Stedelijke Inrichting (MSI) en de cellen binnen Brussel Mobiliteit, Leefmilieu Brussel én de MIVB die zich bezighouden met strategische planning. Daarom geeft de Regering een duidelijk mandaat aan het Gewestelijk Comité voor Territoriale Ontwikkeling om transversale projectteams te vormen die samen aan een project werken, bijvoorbeeld een Richtplan van Aanleg. Binnen elk projectteam komt er een aanspreekpunt voor het publiek.

Inhoud memorandum BHG 2024-2029

Al te vaak echter komen participatie en inspraak nog uit de lucht vallen, waarbij Brusselaars in korte ‘post it-sessies’ naar hun mening gepolst worden. De echte inspraak ontbreekt, omdat de krijtlijnen niet getekend worden en omdat de uitkomst vaak al is bepaald. Democratie is dan ook niet eenvoudig, het is telkens opnieuw zoeken naar wat werkt, en altijd streven om beter te doen. Conflicten kan je daarbij niet uit de weg gaan, maar maken essentieel deel uit van de stad.

De stedelijke democratie heeft vele lagen, waarbij heel wat procedures en instellingen betrokken zijn. We stellen hier een aantal zaken voor die te maken hebben met hoe Brusselaars inspraak krijgen in het stedelijk beleid op de thema’s die BRAL na aan het hart liggen - stedenbouw en stadsvernieuwing, mobiliteit, milieu en klimaat.

Aanbevelingen

Meerstemmigheid en collectieve actie zijn essentieel voor een gezonde stedelijke democratie. De Regering waardeert en versterkt het werk van het ruime Brusselse middenveld. Hiervoor is er nood aan continuïteit in de financiering van het middenveld. In het bijzonder vragen we aandacht voor het middenveld dat werkt rond stedenbouw en stadsplanning, waarvoor er al jaren geen structurele financiering bestaat. De Regering gebruikt het bestaande erkenningskader (ordonnantie uit 2008)[1] om organisaties de mogelijkheid te geven financiering aan te vragen.
Het opzetten en uitvoeren van beleid vraagt om een samenwerking en cocreatie met het brede Brusselse middenveld. Er zijn talrijke organisaties met een grote kennis van het terrein en met jarenlange ervaring in collectief sociaal en sociocultureel werk. Zij zien de kansen en talenten in de wijken van Brussel en weten waar mogelijke drempels bestaan. De Regering werkt in cocreatie met deze organisaties strategieën uit omtrent energie, renovatie, mobiliteit, klimaat, …. Cocreatie start bij het begin van de beleidsperiode en wordt niet enkel ingeroepen om halverwege de besluitvorming gemaakte beslissingen af te toetsen.
Adviesraden zijn sinds lang een platform waar verschillende representatieve organisaties overheden informeren. Sterke adviesraden betekenen ook sterke adviezen voor de Regering, waardoor ze beter beleid kan ontwikkelen. De Regering houdt rekening met deze adviezen en stuurt een gemotiveerd antwoord aan de adviesraden zodat duidelijk wordt wat er met de adviezen gebeurt.
Het Gewest heeft nood aan een informatiepunt waar alle Brusselaars terecht kunnen om informatie te bekomen over de stedelijke ontwikkeling van Brussel, met het oog op de klimaatverandering. Nu is alle informatie nog te veel verspreid over verschillende instellingen, of blijft deze te veel verborgen in complexe pdf's. Daarom geeft de Regering opdracht om een Centrum voor Stedelijke Monitoring (Monitoring.Brussels) op te richten dat informatie verzamelt en op toegankelijke wijze ontsluit. Op basis van dialoog met het Brusselse netwerk van onderzoekers, experten, middenveld, administraties, … bepaalt het welke data daarbij essentieel zijn, en hoe die op regelmatige basis geactualiseerd kunnen worden.

[1] Ordonnantie met betrekking tot het subsidiëren van de verenigingen en de projecten ter verbetering van het stadsmilieu en het leefklimaat in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, 4 september 2008.

Inhoud memorandum BHG 2024-2029