Artikels

Thema

2. BRAL in de pers

BRUZZ
9/01/2020 Hoe relevant is het Autosalon nog in Brussel?
9/01/2020 Stadsbeweging BRAL: 'Is Autosalon nog wel van deze tijd?'
11/01/2020 Autosalon: 'Mythical Mass'-fietsers voeren actie tegen autopromotie
29/01/2020 Stadsverenigingen: 'Achter gesloten deuren vergaderen over NEO is onaanvaardbaar'
7/02/2020 Brusselse bouwprojecten op los zand door nieuwe regel
19/02/2020 Grijze pleinen: ‘Steden moeten in bomen durven te investeren’
27/02/2020 Nieuw openbaar onderzoek naar bouwproject De Brouckère
28/03/2020 Nationale coalitie vraagt bevriezing of verlaging van huurprijzen
2/04/2020 BRAL roept op Green Deal te respecteren na coronacrisis
21/04/2020 Experts: ‘Maak van stadscentrum na corona een echte woonwijk'
8/05/2020 Verenigingswereld wil Brussel hertekenen met post-corona transitieraad
12/05/2020 Marcel Rijdams: '1995 was een kantelmoment voor de leegstand in de Vijfhoek'
20/06/2020 Marcel Rijdams: '1995 was een kantelmoment voor de leegstand in de Vijfhoek'
13/07/2020 Megabouwproject Key West in Anderlecht krijgt groen licht van overlegcommissie
24/08/2020 Zomerspeelstraten zijn succes: 'Mensen hebben meer dan ooit nood aan ruimte'
1/10/2020 Onderzoek naar luchtkwaliteit in Brussel: 'Oproep om fiets te nemen, is niet genoeg'
4/10/2020 Nora De Kempeneer: 'Gemeenschapscentra mogen vaker de deur uit komen'
19/10/2020 Brussel krijgt hulp van Bloomberg in strijd tegen luchtvervuiling
3/11/2020 Buurtcomités vragen moratorium op kantoorbouw in Europese wijk
17/11/2020 Voor- en tegenstanders betogen in Ter Kamerenbos: 'Dit is een park, hier horen geen auto's'
17/11/2020 Voor- en tegenstanders betogen in Ter Kamerenbos
3/12/2020 Op stap door de Josaphatsite, waar Brussel nog wild is
14/12/2020 Protest bij gedeeltelijke heropening Ter Kamerenbos: 'We eisen meer'
20/11/2020 Brusselse actiegroepen ijveren voor meer verkeersveiligheid
25/11/2020 Stadsverenigingen bekijken in Ganshoren zwakke punten voor verkeersveiligheid

De Morgen
19/10/2020 Brussel richt bazooka op luchtvervuiling
10/12/2020 In Brussel woedt stilaan een fietsoorlog: waar eindigt dit?

De Standaard
30/01/2020 Zwaar contract bindt Brussel tot 2026 aan Villo-fietsen
26/02/2020 Waar wachten jullie op, beste politici?
27/04/2020 Verbolgen over werkzaamheden woonwijk op Josaphatsite
12/05/2020 Naar de exit zonder auto
29/06/2020 Als bouwpromotoren hun goed hart tonen, ligt scepsis op de loer
29/06/2020 Als bouwpromotoren hun goed hart tonen, ligt scepsis op de loer
14/09/2020 Hoe de volgende federale regering geschiedenis kan schrijven
20/10/2020 Brussel krijgt eigen CurieuzeNeuzen
4/11/2020 Noordwijk moet toekomstgerichte stadswijk orden
16/12/2020 Toekomst oogt onzeker voor 'laatste wildernis van Brussel'

De Wakkere Burger
11/12/2020 CitizenDev - Wijkontwikkeling vanuit de troeven van mensen

De Wereld Morgen
30/10/2020 ‘Brussel van onderuit’ in actie

Het Laatste Nieuws
11/01/2020 Fietsersbeweging kaart massale reclame voor auto’s aan: “We willen koning auto van de troon stoten”
25/11/2020 “De straat op om aan plannen verkeersveiligheid te sleutelen, want daar gebeurt het”: stadsbewegingen smeden ‘Het Andere Atelier’

Het Nieuwsblad
11/01/2020 Fietsers voeren actie voor een verbod op autoreclame
29/01/2020 Brussel hangt nog jaren vast aan Villo-fietsen dankzij loodzwaar contract: “We gaan er het beste uithalen”
9/03/2020 Armere bevolking lijdt harder door slechte luchtkwaliteit (en zal daar sneller aan sterven)
26/04/2020 Buurt en gemeente furieus omdat eigenaar start met werken aan enorme verkaveling zonder vergunning af te wachten: “Misbruik gemaakt van coronacrisis om coup te plegen tegen de groene ruimte”
4/12/2020 Liever zwembad of boerderij dan hoge woontorens: “Laat burgers mee beslissen”
20/12/2020 “Laatste wildernis van Brussel” dreigt te verdwijnen door bouwplannen: “Zodra lente aanbreekt, barst het hier van kleuren”

Knack
11/01/2020 Fietsers willen verbod op autoreclame
13/01/2020 Fietsers voeren protest voor een verbod op autoreclame

7SUR7
11/01/2020 Des cyclistes au Salon de l'auto pour protester contre la publicité des voitures

BX1
9/01/2020 Salon de l’auto : des associations environnementales se rendront samedi au salon à vélo
11/01/2020 Des cyclistes bruxellois protestent contre la publicité des voitures au Salon de l’auto
18/01/2020 Salon de l’Auto : environ 185 arrestations administratives lors de l’action d’Extinction Rebellion
12/03/2020 “Bas les PAD”, les citoyens s’unissent contre les plans d’aménagement directeur de la Région
7/09/2020 Des associations demandent au gouvernement bruxellois d’agir pour améliorer la qualité de l’air
19/10/2020 Un partenariat pour un air pur à Bruxelles
2/11/2020 Urbanisme : des associations veulent un moratoire sur la construction de bureaux dans le quartier européen

La Capitale
4/03/2020 Premier bilan des rues scolaires
4/03/2020 Premier bilan des rues scolaires à Schaerbeek
18/09/2020 La rénovation du rond-point Schuman à l’enquête publique
19/09/2020 La rénovation du rond-point Schuman à l’enquête publique
1/10/2020 L’exposition à la pollution de l’air difficilement évitable, selon la VUB
23/10/2020 PAD Loi: une tour de 33 étages (105 m) actuellement à l’enquête publique
24/10/2020 Une tour de 33 étages à l’enquête publique
3/11/2020 Coordination Europe demande d’arrêter la construction d’immeubles de bureau
5/11/2020 Repenser les immeubles de bureau
17/11/2020 Près de 200 manifestants pour et contre l’ouverture du Bois de la Cambre
18/11/2020 200 manifestants pour et contre l’ouverture du Bois
30/11/2020 La grande manifestation de 60 heures pour le climat a démarré à Bruxelles

La Dernière Heure
12/03/2020 "Bas les PAD", nouvelle plate-forme citoyenne contre les Plans d'Aménagement Directeurs

La Libre
5/12/2020 Le salon de l'auto menacé de boycott par des associations

L’Avenir
11/01/2020 Des cyclistes vont au Salon de l’auto pour protester contre la publicité des voitures
19/10/2020 Pollution de l’air: Bruxelles s’associe à la fondation Bloomberg Philantropies
12/11/2020 «Faut-il encore construire du mauvais bureau dans de nouvelles tours à Bruxelles?»

Le Soir
11/01/2020 Des cyclistes vont au Salon de l’auto pour protester contre la publicité des voitures
27/02/2020 Réactions à la taxe de congestion: divisions à tous les étages
28/02/2020 Reactions Divisions à tous les étages
12/05/2020 « Une nouvelle feuille de route pour une nouvelle mobilité »
16/07/2020 «Le gouvernement fédéral va-t-il priver la société de l’expertise reconnue des fédérations environnementales ? »
14/09/2020 Carte blanche – «Environnement: ne pas (s’)investir dans une réplique aveugle du système pré-corona et toutes ses impasses»
19/10/2020 Bruxelles veut mieux mesurer et connaître la pollution
24/10/2020 « Pourquoi Bruxelles a besoin d'un péage urbain »

Le Vif
12/03/2020 "Bas les PAD", nouvelle plate-forme citoyenne contre les Plans d'Aménagement Directeurs
19/10/2020 Pollution de l'air: Bruxelles s'associe à la fondation Bloomberg Philantropies
30/11/2020 60 activistes mobilisés pour la grande manifestation de 60 heures pour le climat à Bruxelles

RadioPanik
22/07/2020 Radio Publik - music - expo - vidéo - sketch & quiz…
21/10/2020 Parlons guerison - voyagez avec les voix afro de Bruxelles…

RTBF
1/10/2020 Ne pas respirer la pollution de l'air ? "Très compliqué", selon une étude belge
19/10/2020 Pollution de l'air: la Région bruxelloise veut mieux mesurer le phénomène et ses impacts sur la santé
27/11/2020 "Pour améliorer la sécurité routière à Bruxelles, il faut aller sur le terrain"

RTBF Radio
30/11/2020 Journaal 7u30

The Brussels Time
11/01/2020 Cyclists ride to Auto Salon to denounce “Mythical Mass” of car advertising
17/11/2020 Pro and anti-car ban campaigners face off in Bois de la Cambre

VRT
24/02/2020 Een lage-emissiezone beschermt vooral de gezondheid van stadsbewoners
19/10/2020 Brusselse regering lanceert groot onderzoek naar luchtvervuiling

VUB Today
2/05/2020 VUB en BRAL organiseren eerste Staten-Generaal Brusselse luchtkwaliteit
8/07/2020 VUB-wetenschappers en Brusselse stadbeweging BRAL lanceren nieuwe inspiratiegids rond burgerwetenschap

Jaarverslag 2020

BRAL als organisatie

Visie op Brussel

Onze impact in 2020

  1. De mobiliteitswerking van BRAL
  2. De stedenbouwwerking van BRAL
  3. Cocreatie, commons en burgerinitiatieven
  4. Uit de beweging

Financiën

Bijlagen

  1. Persberichten
  2. BRAL in de pers
  3. BRALNEWS
  4. Wie is wie

3. BRALNEWS

16/01/2020   Met BRAL naar Parijs | Actie Autosalon
30/01/2020  To diesel or not to diesel? | NEO: voor gesloten deuren? Inacceptable ! | Table Rondetafel + Visite CitizenDev
12/02/2020  Table Rondetafel + Visite CitizenDev | Foto's Paris | Monument des Atouts à Matongé cherche nom
27/03/2020 BXL gaat viraal | Building & dwelling | Mais oui mais oui Paris: 1. Urbanisme | Belgian Housing Action Day
09/04/2020  Welkom Raf! | Lessen van Looper | Corona: een stillere stad? | Duurzaam herlanceringsbeleid voor een veerkrachtige economie
14/05/2020  Er beweegt veel in de stad tijdens de coronacrisis
28/05/2020  Er beweegt veel in de stad tijdens de coronacrisis II
12/06/2020  Ter Kamerenbos 100% autovrij! | Mais oui mais oui Paris III : Plan Climat | Post-corona enquête: de resultaten
25/06/2020  Valkuilen van de participatie |Le réseau : primordial pour un projet positif | CitizenDev: who's afraid of co-creation?
09/07/2020  Beste regering, blijven koersen! | De sociale impact van stedelijk groen | Selfcity: Jouwaii
10/08/2020 CitizenDev: Brussel van onderuit | Faire collectif à Bruxelles
21/08/2020 Piek-a-boo! Bekijk de Airbeam-wandeling| Ter Kamerenbos bis: Good Move gelost? | Defensie-fietstour-Défense (12/09)
03/09/2020 Myst'AIRie ontrafeld: de zonale heffing | Mettre en place une rue scolaire | Piek-a-boo part 2 | CitizenDev: La Green Cantine
18/9/2020 Mobiliteit als hefboom voor leefbare stad | Piek-a-boo 3 | Federale milieucoalitie pleit voor duurzame en rechtvaardige toekomst
02/10/2020 RPA Josaphat: stop fase 1 | Bouwstenen CitizenDev | Reactie federaal regeerakkoord milieubeweging
16/10/2020 Een zonale heffing voor Brussel! | Looper final conference | BXL Bouwmeester over
28/10/2020 Openbaar Onderzoek Belgacom-gebouwen | Een zonale heffing voor Brussel | NEO2 in de koelkast? Dan NEO1 ook! voor Brussel | NEO
11/11/2020 Het Andere Atelier | Fietsenquête | Moratoire bureaux quartier européen | Trefmoment | Participeer aan Territorium Noord
20/11/2020 Bas les PAD | Make the park for people again | Commons en voeding | Het Andere Atelier
02/12/2020 Afbraak WTC-toren | 12/12 Citizen Conference | Ninoofsepoort | Lessen uit Oslo over verkeersveiligheid
16/12/2020 #PlanBJosaphat op komst | Berlin invité à l’Autre Atelier |  COVID-19 en luchtkwaliteit |  Verbeelding kan metro-wonden helen

Jaarverslag 2020

BRAL als organisatie

Visie op Brussel

Onze impact in 2020

  1. De mobiliteitswerking van BRAL
  2. De stedenbouwwerking van BRAL
  3. Cocreatie, commons en burgerinitiatieven
  4. Uit de beweging

Financiën

Bijlagen

  1. Persberichten
  2. BRAL in de pers
  3. BRALNEWS
  4. Wie is wie

Wie is wie

Staf
Onze staf in het kort? De coördinator-ad-interim was Piet Van Meerbeek. Op 1 april nam Raf Pauly de fakkel van hem over. De andere medewerkers zijn Steyn Van Assche, Tim Cassiers, Ingrid Dujardin, Florence Lepoudre, Maya Maes en Marie Coûteaux. We namen in 2020 afscheid van collega’s Liévin Chemin (tot 26/04/2020), Kinch (tot 28/02/2020), We zullen ze zeker nog tegenkomen in Brussel! In 2020 mochten we ook nog rekenen op de nuttige samenwerking met 2 stagiairs: Lieselotte Gevens en Marc-Antoine Geels.

Raad van Bestuur
Centraal in de vereniging staat het bestuur met enthousiaste en betrokken vrijwilligers. De raad van bestuur bestond in 2020 uit: Ginette Bauwens, Sarah Hollander, Tom Lootens, Gaëtan Van der Smissen, Jean-Pol Van Steenberghe, Kriestien Van den Houte, en Patrick Deboosere.

Leden
We sluiten 2020 af met 129 leden, waarvan 38 burgercollectieven en organisaties en 91 individuele leden. De Algemene Vergadering van BRAL bestaat uit 46 van deze leden.

Leden van de Algemene Vergadering (december 2020)

Beursschouwburg 
Beweging B-H-V
Brukselbinnenstebuiten vzw  (Anne Brumagne en Bert De Bisschop)
Brussel Natuur vzw (Mario Ninanne, Elisabeth Fauville)
Buurthuis Bonnevie vzw (Lieven Monserez)
Buurtwinkel Anneessens (Bart Van de Ven)
Corvia (Mathilde Pelsers)
Cycloperativa (Yannick d'Otreppe)
De Groene Wandeling Neder-Over-Heembeek vzw (Benoît Elleboudt)
Dewey asbl (Mathieu Simonson)
EUGC (Carolien Zandbergen)
Fietsersbond vzw - Brussel (Wies Callens)
G.A.Q. vzw – Brussel Noord-Oostwijk (Christian Dekeyser)
GEBOV/GUTIB (Bernard De Coster)
GC De Markten (Isolde Boutsen)
GRACQ (Aurélie Willems)
Maritiemcomité - Havenwijk (Rose-May Liebaert)
Natuurpunt vzw - Brussel (Bart Hanssens)
Ploef! (Plus On Est de Fous) (Indira Osumba)
Transports Collectifs Net (Olivier Servais)
Vereniging Leopoldswijk en Europese wijk van Brussel vzw (Renée Coen)
Wijkcomité Neerpede blijft! (Johan Van Waeyenberge en Steven De Ridder)

Individuele leden van de AV

Ginette Bauwens
Patrick Deboosere
Pierre Demol
Luk De Raeve
Hans Eelens
Nicolas Goubau
Sarah Hollander
Cyriel Kaviani
Tom Lootens
Albert Martens
Bertrand Schmelz
Fabien Stiénon
Thierry Timmermans
Anton Van Assche
Rien Van de Wall
Kriestien Van den Houte
Gaëtan Van der Smissen
Georges Vanhamme
Mathieu Van Laethem
Hanne Van Reusel
Jean-Pol Van Steenberghe
Sofie Vermeulen
Gudrun Willems

Jaarverslag 2020

BRAL als organisatie

Visie op Brussel

Onze impact in 2020

  1. De mobiliteitswerking van BRAL
  2. De stedenbouwwerking van BRAL
  3. Cocreatie, commons en burgerinitiatieven
  4. Uit de beweging

Financiën

Bijlagen

  1. Persberichten
  2. BRAL in de pers
  3. BRALNEWS
  4. Wie is wie

Fonds Alain De Pauw zoekt Brusselaars met een post-covid-plan voor een fijne en sociale wijk!

De Koning Boudewijnstichting verspreidt een projectoproep voor Brusselse individuen (geen vzw’s of comités) die in hun wijk een initiatief willen starten om het sociaal leven weer een nieuwe impuls te geven na de covid-crisis. De oproep gaat uit van het Fonds Alain De Pauw.

Het kan gaan om initiatieven om samen met de buurt weer van het samenleven en de buitenlucht te genieten. Om de ouderen weer uit hun kot te krijgen. Jongeren te mobiliseren om nieuwe contacten te leggen en hun netwerk uit te breiden. Door samen te wandelen, te eten, sportief, creatief bezig te zijn, ... Het Fonds voorziet steun tot 5000€.
 
Klinkt dit als iets voor jou? Dien dan een project in om op die manier Brussel weer wat socialer en leefbaarder maken.
Voor meer info, zie de link: https://www.kbs-frb.be/nl/Activities/Calls/2021/293273 (NL)

In de nasleep van de pleidooien van de Klimaatzaak, maakt de Klimaatcoalitie haar nieuw eisenpakket voor een Belgische "Green New Deal" bekend. Het bevat meer dan 100 aanbevelingen om een sociaal rechtvaardige klimaattransitie te bewerkstelligen in België.

Deze unieke Belgische coalitie, die vakbonden, jongerenorganisaties, milieu- en ontwikkelingsorganisaties en burgerbewegingen verenigt, stelt vandaag een brede waaier aan maatregelen voor om beleidsmakers te gidsen doorheen het immense werk dat nodig is voor de klimaattransitie. Het raakt aan alle domeinen: de Belgische verantwoordelijkheid op Europees en mondiaal niveau, de vereiste transformatie van de Belgische economie per sector, de financiering en een beter en meer participatief bestuur.   

Dankzij haar diversiteit en pluraliteit, verzekert de Klimaatcoalitie een breed sociaal draagvlak en reikt ze een transversale visie aan: één die het sociale aan het klimaatvraagstuk koppelt maar ook garantie biedt op economische welvaart voor iedereen. “Net als bij de huidige gezondheidscrisis, is een mondiale en solidaire aanpak van de klimaatcrisis onontbeerlijk” legt Lien Vandamme, woordvoerder van de Klimaatcoalitie, uit. “Dit is precies wat deze Belgische Green New Deal beoogt: een diepgaande transformatie om onze economie koolstofarm te maken  maar ook de kans aangrijpen om de samenleving eerlijker en gelijker te maken. Het één kan niet zonder het ander.”     

De publicatie van het nieuwe memorandum verschijnt enkele dagen na het einde van de pleitzittingen van de Klimaatzaak, die plaatsvonden van 16 tot 26 maart. “Deze reeks aanbevelingen vormen een logisch vervolg op wat er is aangekaart door de Klimaatzaak en kunnen als handleiding dienen voor onze politici”, verklaart Lien Vandamme. “De eisen van de 62.000 medestanders impliceren een drastische ommezwaai in het Belgische beleid. Wij reiken de handvaten aan om dit mogelijk te maken.”

Meer informatie

Contact

Julie Van Houtryve - info@klimaatcoalitie.be - +32 484 65 28 57

Klimaatcoalitie

De Klimaatcoalitie is een nationale vzw die meer dan 80 organisaties (natuur en milieu, noord-zuid, vakbonden, mutualiteiten, jongeren en burgerbewegingen) verenigt rond klimaatrechtvaardigheid. We oefenen druk uit op beleidsmakers om krachtige maatregelen te nemen en mobiliseren een breed publiek voor een klimaatvriendelijke en eerlijke samenleving. Meer info op www.klimaatcoalitie.be

BRAL en andere milieuorganisaties waarschuwen voor een aantal valkuilen in de digitaliseringsagenda voor een groene transitie van de EU.

Wie had ooit gedacht dat de toespraken van Ursula von der Leyen over de Green Deal soms zouden klinken alsof ze geschreven zijn door de milieubeweging? De EU heeft de expliciete ambitie om wereldleider te worden op het vlak van duurzame ontwikkeling. De nieuwe digitaliseringsagenda mikt op een groene transitie. Als stadsbeweging voor Brussel vraagt BRAL zich af: is dit te mooi om waar te zijn?

Een digitaal Europa als hefboom voor de groene transitie

Een digitaal Europa was een van de pijlers van het laatste Duitse EU-voorzitterschap. Het resulteerde in de goedkeuring van nieuwe Raadsconclusies voor een digitale transformatie en een groene transitie in december 2020. Tijdens een recent evenement voor institutionele spelers en de milieubeweging georganiseerd door het Belgische 'Coördinatiecomité voor Internationaal Milieubeleid', lichtten sprekers van onder meer het Duitse voorzitterschap, de Commissie en het regionale niveau de context en de resultaten van deze Raadsconclusies toe. BRAL en collega-milieu-Ngo’s wezen op enkele mogelijke valkuilen in dit happy-go-lucky verhaal.

De doelstellingen van de digitale agenda klinken prachtig. Een "recht op reparatie" dat ervoor zorgt dat gewone burgers gebruik kunnen maken van reserveonderdelen, reparatiegidsen, reparatiediensten, ... Een "productpaspoort" om de ecologische voetafdruk, de beschikbaarheid van reserveonderdelen en informatie over uitgebreide producentenverantwoordelijkheid bij te houden, ... Dat zijn enkele van de principes van een nieuwe digitaliseringsagenda ten voordele van het milieu. Tot voor kort was in de EU-agenda niet volledig opgenomen wat nodig is voor een groene overgang en digitalisering. De Raad heeft besloten dat dit vanaf nu moet veranderen. De EU wil de uitdagingen van beide behoeften aanpakken en digitale oplossingen gebruiken als hefboom voor een groene transitie. De vertegenwoordiger van DG Connect van de Commissie, Ilias Iakovidis, spreekt van een "holistische visie". De agenda moet ervoor zorgen dat hij goed is voor sociale, economische en milieukwesties. Als we daar de baseline "leave no one behind" aan toevoegen die centraal staat in de Green Deal, dan klinkt het als muziek uit de hemel.

--

Maar wat betekent dit in de praktijk? Iakovidis geeft toe dat we ons eerst moeten afvragen of ICT een oplossing of een probleem is. Wat is de voetafdruk ervan? Het energieverbruik is enorm, maar de industrie werkt aan minder energieverbruik. Het is in hun financieel belang om dat te doen.

We moeten ons eerst afvragen of ICT een oplossing of een probleem is. - Ilias Iakovidis, DG Connect

Toch moeten we er rekening mee houden dat een klein apparaat, zoals een laptop of een smartphone, het grootste deel van zijn energie verbruikt tijdens de productiefase. Volgens Iakovidis moeten we ons meer zorgen maken over het verbruik van hulpbronnen. De industrie verdient geld door steeds meer producten te verkopen; daarom heeft zij de neiging steeds meer materialen te verbruiken. Iakovidis: "We moeten ervoor zorgen dat er ook bedrijfsmodellen komen voor diensten. We hebben een recht op reparatie nodig en het recht om te upgraden."

Joachim D'Eugenio, van DG Milieu: "In de milieusector zijn we niet erg goed in het volgen van innovatieve ontwikkelingen zoals Kunstmatige Intelligentie. Er valt nog veel te leren. We hebben geen systemisch inzicht. We moeten kijken naar kansen en risico's.  Digitalisering is het middel; het doel is de Green Deal."

D'Eugenio en Iakovidis wijzen op verschillende kansen. Als we bijvoorbeeld files kunnen verminderen dankzij slimme mobiliteitsoplossingen, zullen we de luchtvervuiling verminderen. Een paar voorbeelden: slimme verkeerslichten die op groen springen wanneer een bus nadert, een plek preboeken op een brug, een app die je kan leiden naar de beste mobiliteitsdienst voor jouw rit, … In de landbouw kunnen we het gebruik van pesticiden terugdringen. Djida Bounazef en Fanny Deliège, van het 'Agence du Numérique de la Wallonie', voegen andere voorbeelden toe. Wallonië heeft een groot aantal mogelijke acties geïdentificeerd die verband houden met digitalisering, bv. verkeerscontrolecentra om de mobiliteit te verbeteren, aardobservatie ten voordele van de biodiversiteit ...

Opgepast voor de valkuilen!

Fans van digitalisering beklemtonen vaak het potentieel om milieuproblemen op te lossen. Sommige stakeholders gaan daar tegenin. Het blijft volgens hen onduidelijk of een positieve indirecte impact op het milieu, bijvoorbeeld files, opweegt tegenover de directe negatieve gevolgen van digitalisering.

Als negatieve effecten zijn er de impact op het klimaat maar ook op minder onderzochte milieucategorieën zoals het uitputten van natuurrijkdommen, water, landgebruik en biodiversiteit. Iemand voegt daaraan toe dat het probleem met 5G is dat het de deur openzet en zal pushen voor meer datastromen, wat het energieverbruik nog zal doen toenemen. Is het potentieel van big data om verkeersfiles te verminderen groot genoeg om de problematiek van stijgende consumptie en uitputting van natuurlijke rijkdommen op te lossen?

Om digitalisering in een duurzame richting te sturen mogen efficiëntiewinsten niet overgecompenseerd worden door een stijging in energie- en hulpbronnenverbruik.

Efficiëntiewinsten mogen niet leiden tot overconsumptie van energie en natuurrijkdommen.

Een andere stakeholder noemt het fijntjes een mooie zaak dat digitalisering een tool is en geen doel op zich, dat groene criteria eraan komen. Toch is het zo dat technologie en innovatie altijd voor zullen lopen op de normen en reguleringen. En we moeten ook wedijveren met de VS en China. Kunnen we dan de EU vertrouwen om innovatie te zien als een tool en niet als een doel op zich? Zal de Commissie een investering in het digitale weigeren als blijkt dat het geen positieve gevolgen zal hebben voor het sociale en het milieu?

Kunnen we erop vertrouwen dat de EU innovatie zal gebruiken als een tool en niet als een doel op zich?

De discussie gaat niet enkel over energie of natuurrijkdommen. BRAL was het aan zichzelf verplicht om de discussie te openen over de gevolgen van (voornamelijk dure) digitalisering voor democratische controle en eigenaarschap van goederen en diensten. We blijven met veel vragen zitten. Wie zal deze goederen en diensten bezitten in de toekomst? Zullen boeren, buurten, patiënten, scholen… toegang hebben tot de data en zo ja, onder welke voorwaarden? Wie zal controle hebben over data, productieprocessen, design…? BRAL is bezorgd dat disruptieve innovaties kunnen leiden tot meer monopolies en dat autoriteiten de democratische controle zullen verliezen over natuurrijkdommen of het economisch systeem. Zal de Commissie ingaan op deze bezorgdheden?

BRAL is bezorgd dat disruptieve innovaties kunnen leiden tot meer monopolies en dat autoriteiten de democratische controle zullen verliezen over natuurrijkdommen of het economisch systeem.

Wat op tafel ligt, is een begin

Als antwoord probeerden de vertegenwoordigers van de Commissie ons te doen kijken naar het glas als halfvol. Ze zeiden ons dat we moeten erkennen dat we van ver komen. Vijf jaar geleden resoneerden deze vragen helemaal niet binnen de EU. De economie was toen alles en de negatieve gevolgen ervan waren bijzaak. Nu liggen deze vragen wel op tafel. We zouden ons aangemoedigd moeten voelen om in het proces in te stappen.

Over eigenaarschap antwoordt Iakovidis: digitalisering zou een boer kunnen helpen om geen pesticides meer te kopen. Hij zou in de plaats daarvan gebruik kunnen maken van de diensten van een bedrijf om zijn land te bewerken. De vraag die wij ons stellen, is: zal hij eigenaar zijn van de data over zijn grond zodat hij naar een ander bedrijf kan stappen? Zal hij co-eigenaar zijn van het proces? De uitkomst zal afhangen van vele factoren. “Als er financiering is voor het netto positieve, zal het positieve zegevieren,” voegt hij toe.

Maar wat als men geen winst kan maken met oplossingen die nodig zijn? Wie zal het dan financieren? Zal de Commissie ervoor zorgen dat Planeet en Mensen boven Profijt worden gesteld? De manier waarop we digitale tools en diensten willen inzetten leidt dus tot vele vragen. Het is dus te vroeg om de EU kampioen te kronen van digitale duurzame ontwikkeling. Volgens ons is de tijd rijp voor een breed debat over de nood aan nieuwe technologische ontwikkelingen. Maken ze ons echt slimmer, socialer en duurzamer op de lange termijn?

Je kan meer lezen over de Green Deal en de kansen voor een duurzame transitie via deze links:

Terwijl het vinden van een woning een hindernisparcours wordt, staan er in  Brussel ook veel gebouwen en woningen leeg. Het tijdelijk gebruik van leegstaande gebouwen om huisvesting te bieden is een van de vele manieren om de huisvestingscrisis aan te pakken.

Het Pacheco-Instituut is 12.000m² groot en eigendom van het OCMW van Brussel-stad. Het is een prachtig gebouw gelegen in het centrum van de stad en staat sinds enkele jaren leeg. Tot 2017 was er in dit gebouw een rust- en verzorgingstehuis gevestigd. Sindsdien bleef het gebouw min of meer leeg. Activisten die opkomen voor het recht op wonen, bezetten het gebouw in het kader van de ‘Solidaire Opvordering’  (la Campagne de Réquisitions Solidaires) tot de politie het gebouw ontdeed van zijn bewoners.

Er wordt nu een projectoproep gelanceerd voor het Pacheco-Instituut, met als doel een tijdelijke bezetting te lanceren met projecten "van sociale, culturele, artistieke, sociaaleconomische, educatieve, circulaire economie en duurzame ontwikkeling". De oproep vermeldt: "huisvesting is niet toegestaan".

Deze oproep is slechts eentje in een reeks van projectoproepen die een woonfunctie uitdrukkelijk uitsluiten in het kader van tijdelijke bezettingen van leegstaande openbare gebouwen. De lijst wordt steeds langer: het Pacheco-instituut (OCMW Brussel-stad), de site van Goujons of Ropsy Chaudron (CityDev), de kazerne van Etterbeek (SAU), de Tri Postal (NMBS), ...

Dat openbare exploitanten oproepen om hun leegstaande gebouwen tijdelijk in gebruik te nemen, is ongetwijfeld een zeer positief signaal dat moet worden benadrukt. Maar het herhaaldelijk en bijna automatisch terzijde schuiven van een zo fundamentele functie als huisvesting is op zijn minst problematisch te noemen.

Hoewel huisvesting uiteraard specifieke voorwaarden vereist die legitieme vragen oproepen (de technische staat van de gebouwen, de beschikbare budgetten, de duur van de projecten, enz.), moet men deze projectoproepen in leegstaande gebouwen in een algemenere context plaatsen: die van de hardnekkige huisvestingscrisis in Brussel.

De huisvestingscrisis en de paradox van de Brusselse leegstand: een kwestie van coherentie

Op zondag 28 maart was het de Internationale Dag van het recht op wonen. Deze jaarlijkse oproep is een gelegenheid om ons eraan te herinneren dat behoorlijke huisvesting weliswaar een grondwettelijk recht is, maar dat het helaas steeds meer een voorrecht wordt dan een verworvenheid voor iedereen. Het is nuttig om enkele cijfers in gedachten te houden: in de hoofdstad van de Europese Unie staan meer dan 45.000 huishoudens op de wachtlijst voor sociale huisvesting, en degenen die deze krijgen, hebben soms 15 jaar moeten wachten. Er zijn meer dan 5.300 mensen slecht gehuisvest of dakloos, waaronder bijna 1.000 kinderen. Men kan zich gemakkelijk voorstellen wat deze nu al ondraaglijke cijfers zullen worden als de dubbele crisis - corona- en sociale, eenmaal "achter de rug" is.

Het lijkt een paradox in Brussel: terwijl het vinden van een betaalbare woning een moeilijk hindernisparcours is geworden, staat de hoofdstad vol met leegstaande gebouwen en woningen. 10% van de sociale woningen staat leeg, 15% van de kantoren staat leeg en meer dan 5.000 woningen boven winkels zijn verlaten. Cumulatief staat er momenteel meer dan 6,5 miljoen m² ruimte leeg in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (BHG). Alles bij elkaar is dit het equivalent van de oppervlakte van de stad Elsene. Sommigen spreken zelfs van een "twintigste gemeente" van Brussel, bestaande uit alle onbezette ruimte in ons Gewest.

Zou het dan niet logisch zijn om deze leegstaande infrastructuren te gebruiken om een deel van deze crisis op te vangen? Zou het gezond verstand er niet op wijzen dat men deze lege plaatsen in de eerste plaats moet gebruiken voor de minderbedeelden? Het tijdelijk in gebruik nemen van leegstaande gebouwen om huisvesting te bieden is een van de manieren om de nood te lenigen, naast vele andere.

Om deze huisvestingscrisis het hoofd te bieden, heeft de regering noch oplossingen, noch middelen. Nochtans gaven de overheidsvertegenwoordigers herhaaldelijk te kennen dat zij de kwestie van tijdelijke bewoning voor sociale doeleinden ter harte nemen.

  • Al in de beleidsverklaring 2019-2024 herinnerde de Gewestregering eraan dat zij "tijdelijke initiatieven voor sociale bewoning wilde aanmoedigen, waarbij zij de duurzaamheid van het sociale woningbestand op lange termijn wilde garanderen".  
  • Nog recenter heeft Nawal Ben Hamou, staatssecretaris voor huisvesting in BHG, dit bevestigd met haar noodhuisvestingsplan. Dit plan omvat een reeks structurele oplossingen op lange termijn, maar dringt ook aan op de noodzaak om leegstaande woningen weer in gebruik te nemen.

Als het nu niet kan, wanneer dan wel?

Ondanks alles is men bij bijna alle projectoproepen voor de beschikbaarstelling van leegstaande openbare gebouwen geneigd prioriteit te geven aan sociaal-culturele en commerciële projecten boven huisvesting.

Wij stellen niet alleen de technische, budgettaire of opportuniteitsbeperkingen ter discussie die de uitsluiting van huisvesting in dergelijke projectoproepen zouden kunnen rechtvaardigen. We willen ook de onderliggende logica in vraag stellen.

Wat moeten we denken van de voluntaristische, politieke verklaringen over tijdelijke bezetting voor sociale doeleinden en van oproepen tot solidariteit bij burgers, wanneer de verklaringen in de praktijk niet worden waargemaakt? Als we geen lege openbare gebouwen mobiliseren om mensen in nood op te vangen, waar moeten we het dan doen?

Tijdelijke, sociale woningen hebben het potentieel om veilige, fatsoenlijke en betaalbare transitonderkomens te bieden aan mensen in grote nood en hen tegelijkertijd te integreren in gemengde projecten waar sociale steun, cultuur, sociale economie en onderwijs met elkaar verweven zijn. Deze concrete projecten werken. Er zijn talloze, succesvolle voorbeelden van dergelijke benaderingen, waarbij huisvesting en activiteiten worden gecombineerd, zoals het project "Grands Voisins" in het hart van Parijs, waarbij een groot, leegstaand ziekenhuis tijdelijk in gebruik werd genomen. Wat zou ons, in Brussel, ervan weerhouden dit te doen?

Denken aan tijdelijke bewoning voor sociale doeleinden van leegstaande, openbare gebouwen en wonen a priori verbieden, is het begrip van zijn betekenis beroven en alleen de deklaag behouden.

Tijdelijke stedenbouw kan in geen geval dienen als alibi of een vernislaag worden op de roest van een stad die steeds minder bewoonbaar wordt voor een groeiende rand van haar bevolking.

De spelers in het veld zijn er klaar voor. Overheidsinstanties: het is aan u!

 Verenigingen voor integratie door huisvesting, collectieven, maatschappelijk werkers, tijdelijke bezettingsplatforms voor sociale doeleinden, ondersteunende structuren, ... wij zijn er klaar voor!

Wij minimaliseren de technische aspecten niet en doen evenmin afbreuk aan de kosten die met het opzetten van huisvestingsprojecten zijn gemoeid. Wij constateren echter dat er geen gebrek is aan leegstaande gebouwen, dat de behoeften groot zijn en dat de actoren ter plaatse bekwaam, ervaren en legitiem zijn in het coördineren van de ingebruikneming van deze grote openbare gebouwen.

Wij zeggen het luid en duidelijk: het gebouwenbestand van onze regio zit vol met leegstaande gebouwen. Het is de verantwoordelijkheid van de overheidsinstanties die over leegstaande gebouwen beschikken om ze beschikbaar te stellen voor gemengde projecten voor tijdelijke bewoning, met inbegrip van een aanzienlijke hoeveelheid accommodatie. Doen zij dit niet, dan zullen deze ruimten worden overgenomen door exploitanten van tijdelijke bewoning die zich weinig gelegen laten liggen aan het sociale doel van de activiteiten die er zullen plaatsvinden. De regering zal dus uiteindelijk afwijken van de ambities die zij in haar verklaring heeft geformuleerd.

Wij zullen bij de toekomstige projectoproepen voor tijdelijk gebruik nagaan of ze de mogelijkheid om onderdak te bieden, opnieuw uitsluiten. Als dit het geval is, zullen we dit manco opnieuw aan de kaak stellen. Want in plaats van huisvesting uit te sluiten, moet de overheid deze sociale en solidaire functie net systematisch ondersteunen. De actoren ter plaatse, waaronder een aantal van de ondertekenaars van deze brief, zullen dan paraat staan.

Getekend door:

- BRAL.brussels
- Bulle ASBL
- CIRÉ asbl
- Communa ASBL
- Community Land Trust Brussels (CLTB)
- DoucheFLUX
- Droit à un toit – Recht op een dak
- Huneeds
- L’Ilot – Sortir du sans-abrisme
- Infirmiers de Rue
- Job Dignity
- Les Petits Riens
- Logements pour Tous ASBL
- Plateforme Citoyenne – BxlRefugees – Burgerplatform
- asbl RBDH/BBRoW vzw Rassemblement Bruxellois pour le Droit à l'Habitat/Brusselse Bond voor het Recht op Wonen
- Les Ricochets ASBL
- Samenlevingsopbouw Brussel
- SINGA Belgium
- Syndicat des Immenses
- Toestand VZW
- La Voix des Sans Papiers Bruxelles
- Woningen 123 Logements

Van 7 tot 11 juni 2021 richt ‘Spaces of Possibility’ de schijnwerpers op veerkrachtige en vindingrijke gemeenschappen. De confex, een combinatie van een conferentie en een tentoonstelling brengt lokale bewoners, onderzoekers, mensen uit de praktijk, kunstenaars en beleidsmakers van over de hele wereld samen in Brussel voor een inspirerende uitwisseling van ervaringen met gemeenschap gedreven transformaties. De tentoonstelling is vrij toegankelijk en etaleert pakkende verhalen over gemeenschappen en omgevingen in transformatie, alsook de worstelingen en successen die ze daarbij tegenkomen.

Reis de wereld rond en verken de transformerende kracht van gemeenschappen via interactieve installaties. Draag jouw visie op de wereld uit via de vorm van je fietsstuur. Maak kennis met verborgen ambities van plattelandsgemeenschappen in China en Japan. Laat een licht schijnen over vergane industriële sites in Schotland. En denk na over je eigen inspanningen om de wereld te veranderen. Maar pas op voor het driekoppige monster van de bureaucratie!

De expositie vindt plaats in en rond Parckfarm, gelegen in het Thurn & Taxis park te Brussel, van maandagmiddag 7 juni tot vrijdag 11 juni. De tentoonstelling is gratis en verwelkomt alle nieuwsgierige geesten. Voor meer informatie en regelmatige updates over COVID-19, gelieve de website te raadplegen.

De confex vloeit voort uit het project RECOMS. Dit project wordt gefinancierd door het onderzoek- en innovatieprogramma van de Europese Unie (Horizon 2020),  de Marie Skłodowska-Curie subsidieovereenkomst No 765389.

We nodigen jullie graag uit om ons Brussels programma begeleide fietstochten voor 2021 te ontdekken. Brussel gezien door vrouwen, gastronomie, parken en tuinen, superdiverse cultuur, duurzame ontwikkeling, architectuur en thematische « Brusselse ontmoetingen »… Voor elk smaakpatroon, interessegebied en moment wat wils!

Laat je, van maart tot december, verleiden door onze begeleide tochten! Langs onverwachte wegen doen we wonderlijke ontdekkingen, en staan plezier en ontspanning centraal.

Inschrijvingen: ten laatste de vrijdag voor vertrek.

22 mei: Brusselse ontmoetingen - Bomen en natuur in de stad

Mens, plant en dier staan op het spel op de Brusselse Josaphatsite

De Brusselse regering zal moeten kiezen: wil ze de laatste regering zijn van de 20ste eeuw of de eerste regering van de 21ste eeuw op de friche Josaphat?

“We bevinden ons hier op de friche Josaphat. In 20 jaar tijd is hier een ongelooflijke biodiversiteit op natuurlijke wijze ontstaan. Die zou nog eeuwen moeten kunnen meegaan, maar het kan zijn dat het vanaf volgend jaar afgelopen is.” Met deze woorden opent historicus en schrijver David Van Reybrouck de video over het “Plan B Josaphat”.

Hij is niet de enige Brusselaar die zich zorgen maakt over de toekomst van deze uitzonderlijke ruimte. Een netwerk van burgers en verenigingen wil dit juweel van de Brusselse biodiversiteit beschermen. Ze reiken de Brusselse regering de hand om een plan te maken voor de Friche Josaphat in een nieuwe video. 

“Hoe kan je beter begrijpen wat er op het spel staat in stedenbouwkundige plannen dan door er ter plekke te gaan? Maar door corona en het broedseizoen is het niet ideaal om een massa mensen toe te laten op de Friche. We roepen daarom iedereen op om de video te bekijken. Zo kan men beter begrijpen waarom we deze unieke plek in Brussel moeten bewaren,” zegt Steyn Van Assche van BRAL, stadsbeweging voor Brussel.

“Het leuke met een dossier als dat van Josaphat is dat we natuurkenners, zoals degenen die actief zijn bij Natagora en Natuurpunt, samenbrengen met buurtbewoners, stadsbewegingen voor Brussel, mensen die een moestuin onderhouden, en met een heleboel actoren die de wereld van morgen maken. “De basisgedachte van Plan B Josaphat is heel simpel: versterk de natuur waar er nu natuur is en versterk de stad waar de stad nu bestaat. Die twee kan je perfect combineren: groen waar het nu groen is, grijs waar het al grijs is,” vult Amandine Tiberghien van Natagora aan.

Alle burgers en verenigingen die zich vandaag engageren om de Friche Josaphat te beschermen, doen dat niet omdat ze tegen de politiek zijn. Integendeel, stelt David Van Reybrouck. “Ze willen constructief meedenken over de toekomst van deze bijzondere plek. En dus vandaar de oproep: stop de startfase. Voor je het weet, zijn de werken begonnen en is het te laat. De Brusselse regering zal moeten kiezen, of ze de laatste regering wil zijn van de 20ste eeuw, of de eerste regering van de 21ste eeuw. Aan haar de keuze.”

Via een online petitie gaven meer dan 15.000 mensen aan het niet eens te zijn met het huidige plan en eisten ze een andere visie: een Plan B voor Josaphat.

Extra quotes:  

Natuur:

  • Sauvons la Friche Josaphat: De friche is een omgeving die oorspronkelijk artificieel was maar waar de natuur haar rechten volledig heeft teruggenomen en dus een schuilplaats biedt aan een ongelooflijke fauna. De friche is een plek waar we de Brusselaars een kans kunnen geven om een stuk ongerepte natuur te observeren.
  • Natuurpunt: De friche is een belangrijk stapsteen tussen andere parken en natuurlijke gebieden in de omgeving. Die rol is cruciaal om dieren en planten zoveel mogelijk de kans te geven om zich te verspreiden langs deze tussenstop, om te overleven en te overwinteren op deze rustplek.
  • Natagora: Er zijn maar weinig open groene ruimten bewaard in de stedelijke omgeving. Het specifieke van de friche is haar wilde kant, die niet gemakkelijk te vinden is in een beheerd park. 
  • Josaph’Aire: Het huidige plan gaat het hele terrein vernietigen om nieuwe woningen te bouwen en groene ruimten aan te leggen die niets te maken hebben met deze wilde natuur. 
  • Bruxelles Nature: Voor onze geestelijke gezondheid - we praten er volop over tegenwoordig, is het absoluut noodzakelijk dat er natuur is in de stad en dat die natuur goed beschermd wordt.
  • Lisa-Marie op de Betoging voor de Friche Josaphat, 17/03/2021: We staan hier vandaag om te pleiten voor het behoud van dit natuurreservaat, vol biodiversiteit. Er zijn hier 110 soorten vogels, wat super veel is in een stedelijke context, en ook meer dan 150 bestuivers. 
  • Comité Sauvons le parc Avenue des Jardins: Er bestaan massa's alternatieven die helemaal niet onderzocht zijn. Het is absurd om nu nog openbare groene ruimte te vernietigen.

Stad:

  • ARAU: Het is van uiterst belang dat deze openbare grond in openbare handen blijft en niet verpatst wordt aan de privésector. 
  • BRAL: Aan de andere kant van de sporen, in het industriegebied, zijn er veel verharde plekken die niet gebruikt zijn of extreem ondergebruikt zijn. Hier kunnen we veel meer meedoen. 
  • Team Léopold III: Uit ons opzoekingswerk blijkt dat het mogelijk is om een ontwikkeling te realiseren van dezelfde grootteorde als die van het PAD Josaphat. Op het eerste stuk van de Leopold III-laan zou je 180.000m² kunnen ontwikkelen, 70% daarvan op publieke eigendom. 
  • Comité Sauvons le parc Avenue des Jardins: Mensen wonen in dit gebied heel dicht bij elkaar. Heel veel mensen wonen in grote appartementsblokken. Mensen hebben groene ruimte nodig. Het is niet omdat ze besluiten om in een appartementsgebouw te gaan wonen, en kleiner en stedelijker te wonen, dat er geen buitenruimte nodig is. 
  • ARAU: De nood aan sociale woningen in Brussel is hoog. Het is van fundamenteel belang dat het Gewest investeert in de ontwikkeling van sociale woningen voor de toekomst.  Zou het niet interessanter zijn om sociale huisvesting te ontwikkelen op de terreinen die al deels gebetonneerd zijn? Zo kunnen ook deze bewoners genieten van de natuurrijkdom van de friche.
  • Comité Mediapark: We weten heel goed dat de hittegolven door de klimaatverandering elk jaar zullen toenemen. Dankzij de friche stroomt er nu koelere lucht naar de stad. Als we die koele ader doorknippen, zal het 2 of 3 graden warmer zijn in de zomer. 

Participatie:

  • BaslesPAD: Het RPA zou een interessant instrument kunnen zijn, want het is nuttig om een strategie te hebben, zolang het maar met alle actoren en in de eerste plaats met de burgers wordt uitgewerkt.
  • Comité Mediapark: Aan het begin van het planningsproces heeft men de bewoners en de buurt nooit of amper geraadpleegd.
  • BRAL: Maak gebruik van de enorme creativiteit en energie die er is ontstaan rond dit manifesto Plan B Josaphat zodat we nu samen een nieuw plan kunnen uitwerken, een radicaal ander plan op nieuwe uitgangspunten gebaseerd.

Notitie voor journalisten

Perscontact: 

  • Natagora: Amandine Tiberghien, 02 893 09 25 (FR)
  • BRAL: Steyn Van Assche, 0498 13 25 86 (NL)

Getekend door:

ARAU, BRAL, Bruxelles Nature, collectif Bas Les PAD, Comité Mediapark, Natagora, Natuurpunt Brussel, Josaph’aire, Sauvons La Friche Josaphat, Sauvons le parc avenue des jardins, Comité Leopold III 

Documentatie

Beeld: Géry Leloutre, Cartografie: S. Vermeulen

BRAL nam een artikel ter hand uit het speciale septembernummer 2017 van het tijdschrift Erfgoed Brussel in het licht van de huidige Brusselse stedenbouwkundige realiteit. Het gaat om het artikel "Het park system van Anderlecht - constructie van een openbare ruimte voor de Brusselse groene gordel" van architect en stedenbouwkundige Géry Leloutre.

Het parksysteem in Anderlecht is het verhaal van een mooie droom. Van een grenzeloze stedenbouw. Van een sterke en visionaire stedenbouw, die erin slaagde aan elke burger een woning, voorzieningen en groene ruimte in de buurt te geven, volgens een visie die de stad structureerde. Een droom die we nu niet meer kunnen waarmaken, want ze was mogelijk dankzij hoogvliegende immobiliënprojecten onder auspiciën van destijds sterke overheidsinstanties, op gronden die in overvloed beschikbaar waren. Een droom die we moeten loslaten, om eindelijk thuis te landen.

Er was eens, in Anderlecht, in het midden van de 20ste eeuw

In het midden van de twintigste eeuw gingen sommige Brusselse gemeenten aan het verkavelen en verstedelijken van voornamelijk akkers en onbebouwde gronden, in de zogeheten tweede Brusselse kroon (zie afbeelding, Anderlecht is aangeduid met het cijfer 1).

Het artikel van Géry Leloutre beschrijft op een duidelijke en gedocumenteerde manier hoe het geval van Anderlecht een voorbeeld is van een in België ingeburgerde verstedelijkingskunst, die haar gouden eeuw heeft gekend, maar die volgens ons vandaag niet meer kan functioneren. Het bewijs zal worden geleverd in een tweede tekst die spoedig zal volgen door de beschouwingen uit te breiden tot onze stedelijke actualiteit.

De gouden eeuw: het parksysteem van Anderlecht

Maar laten we eerst dit verhaal beginnen aan het begin van de 20e eeuw. Anderlecht, legt Géry Leloutre uit, had een bijzonder proactieve en verlichte visie over wat dit deel van de stad moest worden: een groen netwerk op grootstedelijke schaal, woonwijken voor de middenklasse, openbare voorzieningen, met "voor elke burger een brede waaier aan materiële voorzieningen". Wat kan men nog meer dromen?

Om dit te bereiken heeft het op briljante wijze de knowhow van die tijd toegepast, die voortkwam uit een juridisch kader en een Belgische "cultuur" van stedenbouw, die zelf stamde uit de tijd van de grote parken van Koning Leopold II (1865 - 1909). Het was een kwestie van samenwerking tussen de overheid en particuliere projectontwikkelaars om de operaties te financieren.

Een beproefd recept

Meer in het bijzonder ging het erom massaal en tegen lage prijzen grond op te kopen in wat toen de periferie was. Veel meer grond zelfs dan nodig was voor de aanleg van de parken, de voorzieningen en het betaalbare wooncomplex die de gemeente wilde bouwen.

Om een van de geplande parken, het Astridpark, te ontwikkelen, heeft Anderlecht bijvoorbeeld grote gebieden in en rond de 15 ha die voor dit park zouden worden bestemd, onteigend en aangekocht. Nadat zij deze opnieuw had bestemd als bouwgrond, verkocht zij de meeste ervan aan particuliere projectontwikkelaars voor ontwikkeling, bijvoorbeeld in de vorm van middenklasse woningen.

Het trucje van de grotere perimeter

De truc ligt erin dat de gemeente een gebied opkocht die veel groter was dan de beoogde ontwikkeling. Het was belangrijk dat de aan het park grenzende grond tegelijkertijd en in voldoende mate werd aangekocht, omdat de toegevoegde waarde van hun vastgoedontwikkeling het park of de gewenste faciliteit moest financieren. De overheid heeft dus een deel van de toegevoegde waarde van de particuliere operaties - die zich overal hebben voorgedaan - kunnen oogsten, dankzij goede onderhandelingen met de projectontwikkelaars in een context die veel gunstiger was voor hen dan in onze tijd, en dankzij een goed gecontroleerde knowhow. Natuurlijk maakte het vooraf inschatten van de omvang van de "grote perimeter" - die van het project én van de operaties die het project zouden omringen - een integrerend deel uit van deze knowhow.

Een wonderbaarlijk resultaat

Het resultaat is wonderbaarlijk: naast het Astridpark ontstond een heel systeem van onderling verbonden parken, en velen van ons profiteren vandaag nog steeds van een echt "parksysteem" dat het landschap structureert van het ene uiteinde tot het andere van de groene strook die het doorkruist: luchtige wijken en boulevards, talrijke groene ruimten en, last but not least, het behoud van de Pede en Neerpede als semi-landelijke ruimte met het idee om "een "echt Ter Kamerenbos" te creëren voor de Anderlechtse arbeidersbevolking". Landelijke ruimte die vandaag de dag onbetaalbaar is.

Helaas is dit mooie uitbreidingsverhaal vandaag ten einde

Dit verhaal, magnifiek als het ooit was, laat zien hoe het dromen over de stad, op de meest visionaire manier mogelijk, onlosmakelijk verbonden was met een droom van expansie naar een reeks landerijen waaraan kapitaal kon worden onttrokken. Deze droom is vandaag onmogelijk en onwenselijk. De omstandigheden zijn niet meer dezelfde. Een wreed gebrek aan goedkope grond in overvloed, en een verlies van macht en vaardigheden op de vastgoedmarkt bij de openbare exploitanten, ... dit alles tegen de achtergrond van een sociale en ecologische crisis (of debacle ...). Een crisis waarin de bodem moeite heeft om te blijven wat het in de eerste plaats was: een steunpilaar voor praktijken, voor onderling afhankelijk leven en voor veerkracht.

Dus...wat doen we? Hoe kunnen we vandaag en in dergelijke omstandigheden een sterke landschapsvisie ontwikkelen en ons tegelijk ontworstelen aan de verleiding om de resterende bodems te behandelen als louter "landreserves" die rendabel moeten worden gemaakt?

Het volgende artikel zal ons naar het heden katapulteren om te proberen deze vragen te beantwoorden!

Marie Coûteaux

De Brusselse regering zal moeten kiezen: wil ze de laatste regering zijn van de 20ste eeuw of de eerste regering van de 21ste eeuw op de friche Josaphat?

“We bevinden ons hier op de friche Josaphat. In 20 jaar tijd is hier een ongelooflijke biodiversiteit op natuurlijke wijze ontstaan. Die zou nog eeuwen moeten kunnen meegaan, maar het kan zijn dat het vanaf volgend jaar afgelopen is.” Met deze woorden opent historicus en schrijver David Van Reybrouck de video over het “Plan B Josaphat”.

Bekijk de video op Facebook, Instagram of YouTube en deel het met je netwerk.

Van Reybrouck is niet de enige Brusselaar die zich zorgen maakt over de toekomst van deze uitzonderlijke ruimte. Een netwerk van burgers en verenigingen wil dit juweel van de Brusselse biodiversiteit beschermen. Ze reiken de Brusselse regering de hand om een plan te maken voor de Friche Josaphat in een nieuwe video. 

Hoe kan je begrijpen wat er op het spel staat in stedenbouwkundige plannen?

De regering maakte een richtplan van aanleg (RPA) voor Josaphat, gestoeld op gedateerde uitgangspunten. De beste manier om te begrijpen wat er op het spel staat in stedenbouwkundige plannen, is door ter plekke te gaan. Maar door corona en het broedseizoen is het niet ideaal om een massa mensen toe te laten op de Friche. We roepen daarom iedereen op om de video te bekijken. Zo kan men beter begrijpen waarom we deze unieke plek in Brussel moeten bewaren.

Plan B Josaphat

Het leuke aan Plan B Josaphat is dat we natuurkenners, zoals degenen die actief zijn bij Natagora en Natuurpunt, samenbrengen met buurtbewoners, stadsbewegingen voor Brussel, mensen die een moestuin onderhouden, en met een heleboel actoren die de wereld van morgen maken.

De basisgedachte van Plan B Josaphat is heel simpel: versterk de natuur waar er nu natuur is en versterk de stad waar de stad nu bestaat. Die twee kan je perfect combineren: groen waar het nu groen is, grijs waar het al grijs is.

Alle burgers, buurtcomités en verenigingen die zich vandaag engageren om de Friche Josaphat te beschermen, doen dat niet omdat ze tegen de politiek zijn. Integendeel, ze willen constructief meedenken over de toekomst van deze bijzondere plek. 

"En dus vandaar de oproep: stop de startfase. Voor je het weet, zijn de werken begonnen en is het te laat. De Brusselse regering zal moeten kiezen, of ze de laatste regering wil zijn van de 20ste eeuw, of de eerste regering van de 21ste eeuw. Aan haar de keuze.” - David Van Reybrouck

Via een online petitie gaven meer dan 15.000 mensen aan het niet eens te zijn met het huidige plan en eisten ze een andere visie: een Plan B voor Josaphat.

Deze video is een samenwerking tussen ARAU, BRAL, Bruxelles Nature, collectif Bas Les PAD, Comité Mediapark, Natagora, Natuurpunt Brussel, Josaph’aire, Sauvons La Friche Josaphat, Sauvons le parc avenue des jardins en Comité Leopold III en David Van Reybrouck. De video is gerealiseerd door het Brusselse collectief Dérive.

Wat kan jij doen?

  • Bekijk de video op Facebook, Instagram of YouTube en deel het met je netwerk.
    • ❓ De Brusselse regering moet kiezen: wil ze de laatste regering zijn van de 20ste eeuw of de eerste regering van de 21ste eeuw?
      🌳 De Brusselse regering kan van de Friche Josaphat een voorbeeld maken van de duurzame stad van de toekomst.
      🤝 Burgers, natuurverenigingen, buurtcomités en verenigingen ontwikkelden samen geloofwaardige alternatieven voor de vernietiging van de Friche Josaphat.
  • Herbekijk de teaser van de video op Facebook, Instagram of YouTube en deel het met je netwerk.
  • Lees hier het volledige manifesto: bit.ly/ManifestoPlanBJosaphatNL
  • Vergeet niet de petitie te tekenen: bit.ly/sauvonsjosaphat

Hopelijk kijkt de regering mee. We houden je uiteraard op de hoogte van het resultaat!